تهیه و تنظیم: دکتر محبوبه مرشدیان

ترجمه متون مطبوعاتی با ترجمه متون دیگر اندکی تفاوت دارد زیرا جمله بندی ها و متون مطبوعاتی دارای ساختار و چارچوبی متفاوت نسبت به دیگر بخش های ترجمه می باشند. این سبک ترجمه نیازمندافرادی است که دارای سرعت بالایی در انجام ترجمه هستند و تجربه کافی در امر ترجمه متون مطبوعاتی دارند. برای ترجمه متون مطبوعاتی در ابتدا باید با انواع مختلف آن آشنا شوید، چرا که متون مطبوعاتی موضوعات بهم پیوسته‌ای دارند که عبارتند از: واقعیت‌ها، داستان‌های روایت شده، گفتمان و بسیاری از بخش‌های دیگر. جملات و عبارات موجود در ترجمه مطبوعاتی از نظر ساختار، با دیگر متون انگلیسی متفاوت است و شرایط ترجمه آن کمی متفاوت‌تر است و نیازمند تجربه، مهارت و تخصص در این زمینه است. ترجمه متون مطبوعاتی یکی از مهم‌ترین عواملی است که نقش بسیار مهمی را در بررسی مسائل زبانی ایفا می‌کند. ترجمه متون مطبوعاتی دارای فرمول بندی کلامی و هم چنین دارای سبک خاصی است که تنها افراد متخصص و حرفه ای در بخش ترجمه مطبوعاتی توان انجام این کار را دارند. ترجمه آن نیازمند اطلاعات، دامنه وسیع لغات مطبوعاتی و حرفه‌ای در این زمینه است.هدف از ترجمه مطبوعاتی، پرداختن به تمام جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی،دینی و ...است. مترجم علاوه بر اینکه اطلاعاتی را به خوانندگان انتقال می‌دهد بلکه بر احساسات آن‌ها نیز تاثیر می‌گذارد پس مترجم مطبوعاتی، باید با فرهنگ، دین، مذهب، باورها و احساسات مردم آن جامعه به خوبی آشنایی داشته باشد. در ترجمه مطبوعاتی قبل از این که مترجم شروع به ترجمه کند باید با موضوعات مختلف نظیر: واقعیت‌ها، داستان‌های روایت شده، گفتمان، ایدئولوژی و نمایندگی‌ها و ...آشنایی کامل داشته باشد.
 

مترجم متون مطبوعاتی
مترجم مطبوعاتی برای اینکه بتواند یک ترجمه خوب و دقیق در این حوزه ارائه دهد، باید دارای اطلاعات و دانش کامل در زبان باشد و همچنین بر زبان مبدأ و زبان مقصد تسلط کافی و وافی داشته باشد. مترجم مطبوعاتی باید اصول و نکات لازم و ضروری ترجمه را به درستی بشناسد و آن را در ترجمه مطبوعاتی به کار ببرد. ترجمه مطبوعاتی دارای سبک خاص و قالب مخصوص می‌باشد که برای ترجمه آن از مترجمین متخصص در این حوزه استفاده می‌شود، مترجم آن باید بر اطلاعات بسیاری زیادی در هر زمینه‌ای مانند اطلاعات سیاسی، دینی، اقتصادی، فرهنگی و... مسلط باشد و فرهنگ زبانی ترجمه مطبوعاتی را بداند و با لغات و اصطلاحات مخصوص آن آشنا باشد تا بتواند اخبار و اطلاعات به‌روز را به درستی به مخاطبان و مردم ارائه کند.

تسلط کامل بر روی زبان انگلیسی منظور از تسلط این نبوده که فرد تک تک لغات انگلیسی را بداند. بلکه بتواند مفاهیم متن را به خوبی درک نماید و آن را به خواننده نیز انتقال دهد.
بهره مندی از دانش لازم و داشتن درک فرهنگی یک مترجم متون مطبوعاتی باید دانش لازم از متون مطبوعاتی سراسر جهان داشته باشد و اطلاعات خود را بروز کند. همچنین با مطالعه و تحقیق درک درستی از فرهنگ ملت های مختلف داشته باشد تا بتواند ترجمه ای درست از متون مطبوعاتی مختلف ارائه دهد.
 

نکات مهم در ترجمه متون مطبوعاتی:

در مرحله اول متن را آنالیز کنید
در آنالیز یک متن تمامی ارکان جملات بهم می‌ریزد و دوباره آن متن بازسازی می‌شود تا نقش آن‌ها در جملات مورد بررسی قرار بگیرد. نوع متن خودتان را تشخیص دهید و در نهایت اقدام به این کار کنید تا به مشکل خاصی برخورد نکنید. به طور کلی برای اینکه اجزای جملات مختلف را مورد بررسی قرار دهید، آن ها را از هم جدا کنید و در نهایت در کنار هم قرار دهید. این کار از آن جهت استفاده می شود که بتوانید نقش های هر کدام را بررسی کنید و در نهایت بهترین ترجمه را از خود به نمایش بگذارید.
 

ژانر متن را تشخیص دهید
در زبان انگلیسی یک لغت می تواند چندین معنا را به خود اختصاص داده باشد. به همین علت اگر بتوانید موضوع متن را تشخیص دهید، ترجمه کردن کمی برایتان آسان خواهد شد. ترجمه متن های مطبوعاتی نیز به همین صورت است. شما باید بتوانید کدهای موجود در آن را شناسایی کنید و با توجه به هر کدام بهترین ترجمه را از خود به نمایش بگذارید.
آنالیز تصاویر نیز می تواند برای شما کمک کننده باشد
به طور کلی هر تصویری که شما با آن ها برخورد می کنید، می تواند حامل یک پیام مهم باشد. به همین علت یکی از کارهای مهمی که در این باره باید به انجام برسانید این است که قبل از شروع ترجمه کلی یک بار آن ها را مورد بررسی قرار دهید تا بتوانید به درک بالایی از متن برسید.
 

نکاتی در خصوص ترجمه “خبر” به انگلیسی
نکته 1– نکته مهمی که در ترجمه فارسی به انگلیسی “خبر” باید به آن نیز توجه نمائید این است که این ترجمه در چه متن و یا محیطی قرار است استفاده شود. مثلاً آیا عبارت فارسی “خبر” یک عبارت و اصطلاح فارسی عامیانه است و یا رسمی و یا تخصصی است. این موضوع در انتخاب معادل انگلیسی “خبر” نقش تعیین کننده ای دارد.
نکته 2– زمانی که قرار است متن فارسی را به انگلیسی ترجمه کنید، حتما لازم نیست همیشه عین ترجمه فارسی “خبر” به انگلیسی منعکس شود. زیرا یک متن مخصوصاً متن تخصصی می تواند به صور مختلف ترجمه شود. مثلا
1- ترجمه تحت الفظی عبارت فارسی. مثلاً اینکه تک تک کلمات عبارت “خبر” را به انگلیسی تبدیل کنیم که به این کار ترجمه تحت الفظی عبارت “خبر” می گویند.

2- و ترجمه محتوایی عبارت “خبر” به انگلیسی که از نظر محتوی هیچ فرقی با متن اصلی ندارد و مفهوم را به دقت و به درستی ترجمه می کند و تازه در نوشته های تخصصی بیشتر کاربرد دارد.

نکته 3– در فارسی بدلیل عدم اعراب گذاری روی حروف در کلمات ممکن است در نوشته یکی باشند ولی در تلفظ و معنی یکسان نباشد. مثلاً “پر” در یک نوشته می تواند به معنی ” پَر پرنده ” باشد و یا ” پُر “. (حتی همین عبارت “خبر” نیز ممکن است جور دیگری تلفظ شود که معنای متفاوتی داشته باشد.)
پس در انتخاب معادل انگلیسی “خبر” دقت کنید که در متن مبدا و اصلی معنی واژه ها به چه صورت است تا در ترجمه انگلیسی آن دچار اشتباه نشوید.

نکته 4– ترجمه فارسی به انگلیسی در متون تخصصی ظرافت خاصی را می طلبد:
مثلاً “پیش پرداخت” را می توان به صورت “prepayment” و همچنین “advance payment” ترجمه نمود. در نوشته های انگلیسی ترجمه دوم متداول و رساست.
بهترین راه در ترجمه کردن معنی از فارسی به انگلیسی خصوصاً در مباحث تخصصی، چک کردن معنای دقیق انگلیسی به انگلیسی کلمات، خصوصاً در دیکشنری تخصصی آن موضوع می باشد.
 

در ترجمه انگلیسی به فارسی:
– معنی متناسب با متن را پیدا کنید:
همانطور که می دانید اکثر کلمات انگلیسی، دارای معانی متعددی هستند. گاهی، این معانی با هم در تناقضند. مثلا کلمهٔ oath که هر دو معنی “قسم” و “فحش” را میدهد. در برخی موارد نیز، معانی یک کلمه تاحدی به هم نزدیک است که انتخاب معنی درست و متناسب با متن، برای مترجم سخت و پیچیده می شود. این مهارت با تمرین ترجمه، به آسانی حاصل می شود. به عبارت دیگر، انتخاب معنی درست و مقتضی متن، در ترجمه های بعدی آسانتر خواهد بود. آیا این موضوع در خصوص ترجمه انگلیسی news, report, announcement, information, word, notice برای عبارت فارسی “خبر” صدق می کند؟

–  افعال عبارتی:
افعال عبارتی یا phrasal verbs که اصطلاحاً به آن ها افعال دوکلمه ای نیز گفته می شود، افعالی هستند که از ترکیب حرف اضافه با یک فعل ساخته می شوند و معنایی کاملا متفاوت نسبت به فعل اصلی دارند. این افعال در فارسی معادل ندارند و در ابتدا برای فارسی زبان ها گیج کننده به نظر می رسند. لیست مهمترین افعال عبارتی (دوکلمه ای) Phrasal Verbs زبان انگلیسی را می توانید در EnglishVocabulary.ir مشاهده نمائید.
 

– ریشه کلمات، پسوندها و پیشوندهای زبان انگلیسی
معمولاً دانستن ریشه کلمات انگلیسی، دانستن لیست پسوندهای انگلیسی و لیست پیشوندهای انگلیسی کمک بزرگی به یادگیری زبان انگلیسی می کند و به طور فزاینده ای سبب افزایش دامنه واژگان زبان انگلیسی در فرد می شود.

–معادل، ترجمه و معنی مناسب فارسی برای برخی از کلمات انگلیسی گاهی وجود ندارد یا هنوز برای آن کلمه ای ساخته نشده است. سعی نکنید آن ها را حتماً ترجمه کنید. به عنوان مثال چنانچه متنی مربوط به علم کامپیوتر را ترجمه می کنید، حتما می دانید که واژهٔ “windows” نیازی به معادل فارسی ندارد.

از کتاب ترجمه متون مطبوعاتی  1 و 2 پیام نور اثر دکتر تجویدی
حذف فعل بدون قرینه
هر گاه چند جمله ی معطوف به یکدیگر دارای فعل یکسان باشند می توان این فعل را از جمله های اول حذف کرد و در جمله آخر آورد. ولی باید توجه داشت که حذف فعل در جمله های اول حتما با وجود قرینه در جمله آخر صورت گیرد.
برای مثال به جمله ی زیر توجه کنید :
بنابراین گزارش ؛ تیر اندازیها روز جمعه شروع و روز دوشنبه پایان یافت.
جمله ویرایش شده : بنابراین گزارش ؛ تیر اندازیها روز جمعه شروع شد و روز دوشنبه پایان یافت.

دراز نویسی
در دوران اخیر؛ غالبا فعل های بسیط را به فعل های مرکب و عبارت های کوتاه را به عبارت های بلند تبدیل می کنند و مثلا به جای اینکه بگویند : یک جفت کفش خریدم. می گویند : یک جفت کفش خریداری کردم. این عمل را دکتر خانلری (دراز نویسی) نامیده است. در فارسی فصیح بهتر است که از استعمال این ترکیب های طولانی خودداری شود.
برخی از این گونه ترکیب ها و عبارت های طولانی به قرار زیر است :
اتخاذ کردن به جای گرفتن
ارسال کردن به جای فرستادن
امکان پذیر به جای ممکن
به رشته ی تحریر کشیدن به جای نوشتن
به عمل آمدن به جای شدن
به قتل یا هلاکت رساندن به جای کشتن
به مورد اجرا گذاشتن به جای اجرا کردن
پشت سر گذاشتن به جای گذراندن
چیزی در حدود به جای در حدود
حضور به هم رسانیدن به جای حاضر شدن
زخمی شدگان به جای زخمیان
قادر بودن به جای توانستن
کشته شدگان به جای کشتگان
مورد استفاده قرار دادن به جای استفاده کردن
مورد تصویب قرار دادن به جای تصویب کردن
مورد ستایش قرار دادن به جای ستودن
 

عبارت وصفی یا وجه وصفی به جای فعل شخصی
عبارت وصفی یا وجه وصفی عبارتی را می گویند که فعل آن به جای اینکه به یکی از صیغه های صرفی باشد به صورت صفت مفعولی است و بسیاری از فضلا و دستور نویسان معتقدند که پس از عبارت وصفی نباید (و) ربطی بیاید و در نتیجه جمله ی زیر را نادرست می دانند :
سالانه ۲۵ هزار کودک دچار کوری شده و یک میلیون کودک نیز جان خود را از دست می دهند.
جمله ویرایش شده : سالانه ۲۵ هزار کودک دچار کوری میشوند و یک میلیون کودک نیز جان خود را از دست می دهند.

امروزه در زبان نوشتار؛ ساده تر و حتی فصیح تر آن است که از استعمال عبارت وصفی خودداری شود و صیغه های صرف افعال به طور کامل بکار میرود. یک نکته ی مهم را نباید از نظر دور داشت : هر گاه چند فعل معطوف به یکدیگر به صیغه ی ماضی نقلی یا ماضی بعید باشند و فعل معین (بودن) در آنها به قرینه حذف شود؛ عبارت از نظر ظاهر به عبارت وصفی می ماند و غالبا نیز آن را به جای عبارت وصفی می گیرند و می پندارند که استعمال (و) ربط در آن غلط است و حال آنکه چنین نیست.

کاربرد فعل مجهول
در چند دهه اخیر؛ بر اثر نفوذ زبان های فرنگی از راه ترجمه ها؛ نوعی جمله بندی در فارسی رایج شده که در قدیم سابقه نداشته است. مثلا به جای اینکه بگویند : گلدان را بچه شکست. میگویند : گلدان توسط بچه شکسته د. دراین گونه موارد باید توجه داشت که در فارسی؛ فعل مجهول را فقط وقتی به کار می برند که عامل ناشناخته باشد یا نخواهند شناخته شود و در این صورت می گویند : گلدان شکسته شد. ولی هر گاه بخواهند عامل رانام ببرند نمی گویند : گلدان توسط بچه شکسته شد. بلکه در این مورد نیز همچنان فعل معلوم به کار می برند اما با استفاده از ادات دستوری (را) مفعول راقبل از فاعل می آورند و می گویند : گلدان را بچه شکست.

سوای آنچه گذشت؛ دز فارسی شیوه ی رایج برای بیان مفهوم فعل مجهول استعمال فعل معلوم به صیغه ی سوم شخص جمع بی ذکر فاعل است؛ مانند (می گویند) به جای گفته میشود و (آورده اند) به جای آورده شده است و (چنین نقل کرده اند) به جای چنین نقل شده است.

جایگاه را در جمله
به هنگام استفاده از نشانه دستوری( را) باید به چند نکته توجه نمود :
الف. ادات دستوری (را) باید به مفعول صریح هر چه نزدیکتر باشد. حتی باید احتراز کرد از اینکه متمم های دیگری میان (را) و مفعول صریح واقع شود.
ب. از آنجایی که استعمال (را) پس از فعل نه در متون قدیم ادبیات فارسی سابقه دارد و نه مربوط به گفتار روزمره مردم است؛ در همه حال باید از آن پرهیز کرد.
ج. باید از حذف بی مورد (را) اجتناب کرد.
د. باید از اضافه نمودن بی مورد (را) اجتناب کرد.
 

نکته ها و ظرائف ترجمه متون مطبوعاتی
۱. بندهای موضوعی متن (پاراگرافها) ترجمه شده خود را همانند متن اصلی تنظیم نمایید.
۲. در بخش هایی از متن که برخی از مطالب به صورت نقل قول مستقیم بیان شده است. شما نیز سعی کنید با توجه به بافت و ساخت جمله فارسی خودتان تا حد امکان این قسمت ها را به صورت نقل قول مستقیم بیان کنید. چنانچه با توجه به ویژگی های ترجمه خود چنین امکانی فراهم نشد از نقل قول غیر مستقیم بهره بگیرید.
ولی در عین حال در نظر داشته باشید که در صورت ضرورت، زمان افعال و برخی از اسامی و ضمائر باید به تناسب نقل قول غیر مستقیم تغییر یابد.
۳. در مورد اسامی خاص،سعی کنید از فرهنگ هایی و منابع اینترنتی اطلاعات مختصری بیابید و بصورت پانویس و یا در پایان ترجمه بصورت یادداشت های مترجم ضبط نمایید.
۴. از به کار بردن نثر محاوره ای و افعال شکسته پرهیز کنید.
 

کاربرد اصطلاحات در عنوان متون مطبوعاتی
گاهی اوقات برای جلب توجه خوانندگان؛ در عنوان مطبوعات انگلیسی از اصطلاحات بهره گرفته میشود. مثلا وقتی مطلب زیر را بخوانید متوجه میشوید که عبارت اصطلاحی in hot waters به معنی (دچار دردسر و گرفتاری شدن) به کار رفته است.
Carlo Ponti in hot water again
Rome (UPI)-film producer Carlo Ponti, husband of actress Sophia Loren, is in trouble with the Italian courts again- this time charged with embezzling state funds.
گونه های مختلف عنوان در مطبوعات انگلیسی زبان
۱. عنوان صریح و روشن
این نوع عنوان ها که در انگلیسی straight headlines خوانده می شوند، معمول ترین نوع عنوان هستند و موضوع اصلی صریح و روشن بیان میشود مانند : Man jailed for murder * Oil tanker fire
۲. عنوان های سوالی
این نوع عنوان ها که در انگلیسی question headlines خوانده میشوند به طور معمول پرسشی را مطرح نمی کنند بلکه برای بیان مفاهیم زیر از علامت پرسش در انتهای عنوان استفاده می شود.
۱-۲. برای بیان احتمال وقوع امری در آینده. مانند :Oil price to rise ?* new cabinet today ?
۲-۲. برای ابراز تردید در مورد صحت و یا دقت مطلبی مانند Jones planned to kill carter ? * police allowed jail break ?
۳. عنوان به صورت نقل قول از شخصی
در این گونه عنوان ها؛ مهم ترین بخش از سخنان یک فرد انتخاب میشود و به صورت عنوان فرعی ظاهر میشود. مانند : We owe our lives to our pilot, flight attendant *          Mother : let my baby go
زبان عنوان های مطبوعاتی
۱. عنوان همیشه لزوما جمله کاملی نیست؛ مانند : More earthquake deaths
Shotgun death riddle drama * Pay row blackout threat * Soccer boy rail victim
۲. به طور معمول حروف تعریف a و an و the و نیز مشتقات فعل to be و حرف ربط and حذف میشوند. به جای حرف ربط and از ویرگول استفاده می شود.مانند Shakespeare play immoral, says headmaster * Companies more cheerful
Boy on cliff rescued * Shopping for a Husband