تجربیات به دست آمده در کشورهای صنعتی و پیشرفته نشان داده است همکاری مستمرمیان دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و بخش صنعت در مراکز رشد پارک‌های علمی و فناوری، نقش بسیار مهمی در افزایش توانمندی‌های آنها داشته که این نتیجه ناشی از تبادل موثر اطلاعات، همکاری و بهره‌برداری از امکانات موجود است.
با توجه به آنچه گفته شد می‌توان نتیجه گرفت این مراکز با چنین هدفی تاسیس و راه‌اندازی شده‌اند که بتوانند به عنوان مرکز توسعه فناوری‌های پیشرفته و نوین، پیامدهای مطلوب مشارکت در رشد صنعتی در جوامع مختلف را به تصویر بکشند.
پیشرفته‌ترین فناوری‌ها زمانی می‌تواند زمینه مناسبی را برای رشد اقتصادی جوامع به وجود آورند که بتوان از آنها در توسعه محصولات و خدمات جدید مبتنی بر نوآوری استفاده کرد بنابراین چنین مراکزی می‌توانند با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و پیشرفته‌ای که محققان به آنها دست یافته‌اند، استفاده از آنها را در کوتاهترین زمان امکان‌پذیر کنند و فرصت‌های بدیع نوآوری را در اختیار حوزه صنعت قرار دهند.
از آنجا که فناوری موتور حرکت اقتصادی در دنیای پرشتاب امروز است، دانش و فناوری به عنوان سرمایه اصلی در این مسیر نیز از اهمیت خاصی برخوردار خواهد بود.
با توجه به ایجاد شکافی عمیق میان بخش‌های اقتصادی و دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در سال‌های اخیر، برنامه‌های گسترده‌ای به منظور ایجاد حلقه‌های ارتباطی واسط میان این مراکز مورد توجه قرار گرفته است که از نتایج موفقیت‌آمیز آن می‌توان به تاسیس سازمان‌هایی جدید با هدف کاهش فاصله ایجاد شده بین حوزه‌های مختلف صنایع، کشاورزی و خدمات و دانشگاه‌ها و مراکز علمی آموزشی اشاره کرد.
موفقیت این سازمان‌ها در رشد و توسعه علمی و اقتصادی سبب شده است بسیاری از کشورها با توجه به توانمندی‌های اقتصادی و علمی خود، تاسیس این سازمان‌ها در قالب مراکز رشد پارک‌های علمی و فناوری و شهرک‌های فناوری را مورد توجه قرار دهند.
یکی از مهم‌ترین خدمات ارائه شده در پارک‌ها و شهرک‌های علمی و فناوری، خدمات آموزشی است که حضور دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در این مراکز، زمینه مناسبی را برای برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی در رشته‌های مختلف و با صرف کمترین هزینه به وجود آورده است.
علاوه بر این، اطلاعات مورد نیاز پژوهشگران در زمینه‌های مختلف از طریق نشریات و کتب موجود در مراکز اطلاع‌رسانی در اختیار آنها قرار خواهد گرفت. جالب است بدانید ثبت اختراعات نیز در پارک‌ها و شهرک‌های علمی فناوری بسادگی امکان‌پذیر است و مخترعان می‌توانند

حلقه گمشده فناوری‌ و رشداقتصادی‌
با مراجعه به این مراکز، اختراعات خود را پس از بررسی‌های لازم که توسط کارشناسان مراکز انجام می‌شود، به ثبت برسانند.
پارک‌های علمی و فناوری، سازمان‌هایی هستند که به وسیله متخصصان حرفه‌ای مدیریت می‌شوند. هدف اصلی از تاسیس پارک‌های علمی و فناوری، فراهم کردن زمینه‌ای مناسب برای افزایش توانایی‌های مالی جامعه از طریق گسترش فرهنگ نوآوری و رقابت میان مراکز تحقیقاتی و افراد عضو این سازمان‌ها و موسسات است.
به عبارت دیگر می‌توان گفت پارک‌های فناوری نقش موثری در رشد و توسعه دانش و فناوری در دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی و ایجاد مراکز رشد و فناوری خواهند داشت. علاوه بر این، در پارک‌های علمی و فناوری، خدمات مناسبی برای تامین تسهیلات و امکانات لازم برای رشد کیفی علمی و فناوری ارائه خواهد شد.
نخستین پارک‌های علمی و فناوری به عنوان حلقه‌ای از زنجیره توسعه فناوری‌های نوین در دهه 1980 تاسیس شدند. مهم‌ترین هدف از ایجاد پارک‌های فناوری، افزایش نوآوری‌های مبتنی بر فناوری‌های نوین، توسعه اقتصادی و همچنین فراهم آوردن زمینه‌ای مناسب برای اشتغال‌زایی خواهد بود.
علاوه بر این، از آنجا که پارک‌های علمی و فناوری در سطح دنیا به عنوان ابزاری برای جذب شرکت‌ها و سازمان‌های فعال در سطح بین‌المللی شناخته شده‌اند، می‌توان آنها را مکان مناسبی برای جذب متخصصان و دانشمندان فعال در زمینه‌های علمی مختلف در نظر گرفت.
بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که امروزه بیش از 800 پارک علمی و فناوری در بیش از 55 کشور جهان تاسیس شده و همچنین تعداد زیادی پارک علمی و فناوری در کشورهای مختلف در حال ساخت است.
از آنجا که تاسیس پارک‌های فناوری نقش بسیار مهمی در توسعه پدیده‌های مبتنی بر فناوری‌های نوین داشته‌اند، کشورهای مختلف در تلاشند با ایجاد محیطی مناسب، شرایط لازم برای فعالیت‌های علمی را در سطح کشور به وجود آورند.

تسهیل توسعه فناوری و رشد اقتصادی‌
اگرچه پارک‌های فناوری می‌توانند تامین‌کننده بسیاری از اهداف در نظر گرفته شده در ایجاد این مراکز باشند، اما علاوه بر این می‌توان گفت ایجاد مراکز رشد یا توسعه یا توسعه شبکه‌هایی از این مراکز در کشورهای مختلف مانند ژاپن، نقش موثری در گسترش علم و فناوری در این کشورها داشته‌اند.
مراکز رشد واحدهای فناوری، معمولا مکان‌هایی شامل یک یا چند ساختمان مستقل هستند که واحدهای فناوری نوبنیاد مانند هسته‌های فناوری دانشگاهی به صورت موقت در آنجا مستقر و از حمایت‌های لازم برای رشد برخوردار می‌شوند.
با توجه به این که مراکز رشد می‌توانند نقش مهمی در توسعه شرکت‌های تازه تاسیس که از آسیب‌پذیری بیشتری برخوردارند، داشته باشند می‌‌توان این مراکز را از زیرساخت‌های لازم برای توسعه آنها برشمرد.
این در حالی است که پارک های علمی و فناوری با توجه به عمده تمرکز فعالیت‌های انجام شده در سطح آنها، هریک از رویکرد متفاوتی برخوردار خواهند بود. پارک‌های علمی مراکزی هستند که از سوی دانشگاه‌ها و معمولا در نزدیکی دانشگاه‌ها احداث می‌شوند تا زمینه‌ای مناسب را برای همکاری متقابل صاحبان صنایع و دانشگاه‌ها به وجود آورند.
علاوه بر این که بخش عمده هزینه‌های اختصاص یافته به توسعه فناوری‌های نوین در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، از سوی پارک‌های علمی تامین می‌شود، در این پارک‌ها از فناوری‌هایی که محققان به آن دست یافته‌اند در زمینه‌های کاربردی استفاده خواهد شد.
بیشتر پارک‌های علمی و فناوری در کشورهای آمریکا و انگلیس و از جمله پارک معروف دانشگاه کمبریج، پارک علمی هستند اما پارک‌های فناوری مراکزی هستند که معمولا در مجاورت قطب‌های صنعتی احداث می‌شوند تا بتوانند ارتباط میان فناوری‌های به‌کار گرفته شده در صنایع مختلف و واحدهای فناوری مستقر در دانشگاه‌ها را به میزان قابل‌توجهی گسترش و توان رقابتی آنها را افزایش دهند.
تمرکز واحدهای فناوری در این پارک‌ها علاوه بر ایجاد زمینه‌ای مناسب برای ارتقای سطح مبادلات علمی، بهره‌برداری از حداکثر ظرفیت‌های موجود در بخش صنایع را نیز امکانپذیر خواهد کرد.
برخی پارک‌های علمی و فناوری رویکردی تجاری دارند. این نوع پارک‌ها به عنوان یک منطقه صنعتی مجهز به فناوری‌های نوین احداث می‌شوند و فعالیت آنها اغلب به تحقیق، توسعه و تجارت محدود می‌شود.
از جمله این پارک‌ها می‌توان به مرکز نوآوری و انتقال فناوری‌های کشور آلمان اشاره کرد که با توجه به موفقیت‌های کسب شده در این پارک، دولت آلمان قصد دارد در هر یک از شهرهای این کشور با توجه به ظرفیت‌های موجود، مرکزی را برای توسعه نوآوری و انتقال فناوری‌های نوین احداث کند.
شهرک‌های علمی و فناوری علاوه بر برخورداری از ویژگی‌های انواع پارک‌های علمی و فناوری به یک مجموعه شهری مجهز هستند که فضای مسکونی و خدمات شهری مناسبی را در اختیار کاربران قرار خواهند داد.
شهرک‌های علمی و فناوری از سوی دولت و به صورت ملی طراحی شده و احداث آنها مستلزم اختصاص هزینه بسیار بالایی است و به همین علت، معمولا در بیشتر کشورها تنها یک شهرک علمی و فناوری احداث خواهد شد. جالب است بدانید که فقط کشور آمریکا دارای 3 شهرک فناوری و کشور فرانسه دارای 2 شهرک فناوری است.
مراکز دانشگاهی نیز در بخشی از شهرک‌های علمی و فناوری یا در مجاورت این شهرک‌ها مستقر می‌شوند. از مهمترین تفاوت‌های میان این مراکز می‌توان به هدف اصلی از راه‌اندازی و احداث آنها اشاره کرد. هدف اصلی از ایجاد مراکز رشد، ایجاد بستری مناسب برای افزایش توانمندی‌‌های واحدهای تازه تاسیس است و این در حالی است که در احداث پارک‌های علمی و فناروی ارتقای علمی و فناوری در سطح منطقه با بهره‌گیری مناسب از ظرفیت دانشگاه‌ها، صنایع و واحدهای فناوری مستتقر در محدوده پارک به عنوان هدف اصلی مورد توجه قرار گرفته است. در شهرک‌های علمی و فناوری نیز اهداف مطرح شده در تاسیس پارک‌های علمی و فناوری به نیازهای موجود، مورد توجه قرار خواهد گرفت.

نقطه تلاقی متخصصان ایرانی‌
پارک فناوری پردیس یکی از پارک‌های علمی و فناوری احداث شده در کشور است. این پارک به‌عنوان بهشت فناوری منطقه، با مسوولیت نهاد ریاست جمهوری و ترکیب هیات امنای 14 نفره از وزارتخانه‌ها، مراکز و افراد فعال در حوزه علم و فناوری به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور در 20 کیلومتری شمال شرق تهران به وسعت 38 هکتار در دو فاز و با افق توسعه تا حدود 1000 هکتار، واقع شده است.
ایده اولیه ایجاد پارک فناوری پردیس در سال 1379 توسط مرحوم سراج‌الدین کازرونی، وزیر اسبق مسکن و شهرسازی مطرح و هسته اولیه این پارک در سال 1380 به وسیله دفتر همکاری‌های فناوری ریاست جمهوری پایه‌گذاری شد. دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز به عنوان مهم‌ترین دانشگاه‌ها در سطح خاورمیانه در راه‌اندازی و احداث این شهرک، مشارکت فعال داشته‌اند.
پارک فناوری پردیس به عنوان مهم‌ترین و نزدیک‌ترین پارک فناوری به مراکز علمی در شاهراه اصلی فیبرنوری جنوب شمال و مراکز تحقیقاتی و علمی و دانشگاهی بین‌المللی معتبر، از موقعیتی منحصر به فرد برای تجاری‌سازی نتایج تحقیقات انجام شده و تحقق ارتباط بخش‌های تحقیقاتی، تولید و خدماتی در منطقه خاورمیانه برخوردار است و می‌تواند زمینه مناسبی را برای رشد سازمان‌های مبتنی بر دانش و نوآوری و مراکز رشد به وجود آورد.
علاوه بر جنبه‌های نرم‌افزاری، محیط شهری جذاب و دعوت‌گر از جمله ویژگی‌هایی است که محققان و صاحبان صنایع پیشرفته را به حضور در پارک فناوری پردیس ترغیب می‌کند. همچنین وجود ساختمان‌ها و مراکز تحقیقاتی که با طراحی هوشمندانه معماران ایرانی، پویایی و خلاقیت و نوآوری را در ذهن هر بیننده‌ای القا می‌کنند نیز نقش بسیار مهمی در افزایش زیبایی‌های دیداری این مجموعه خواهند داشت.

راه‌اندازی نخستین پارک‌ها و شهرک‌های علمی و فناوری‌
تاسیس پارک‌ها و شهرک‌های علمی و فناوری برای نخستین بار در اواخر دهه 1950 و در اوایل دهه 1960 مورد توجه قرار گرفت و احداث پارک پژوهشی مثلثی در ایالت کارولینای شمالی و پارک علمی دره سیلیکون در کالیفرنیا از مدل‌های اولیه ایجاد پارک‌ها و شهرک‌های علمی به شمار می‌آیند.
احداث نخستین پارک‌ها و شهرک‌های علمی در اروپا نیز قدمتی 50 ساله دارد که از اولین پارک‌های علمی اروپایی می‌توان به پارک علمی کمبریج در کشور انگلیس اشاره کرد.
کشور آمریکا با داشتن 285 پارک علمی و فناوری، بیشترین پارک‌های علمی را در سطح دنیا احداث کرده است و پس از آن به ترتیب کشورهای انگلیس، فرانسه، کانادا، ژاپن و استرالیا بیشترین پارک‌های علمی و فناوری را دارند.

منبع: / روزنامه / جام جم ۱۳۸۷/۰۸/۱۳
نویسنده : فرانک فراهانی‌جم‌