روزنامه شرق، چهارشنبه ۱۰ دی ۱۳۸۲ - ۷ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۳۱ دسامبر ۲۰۰۳

کاوه مشکات: سالن البرز، معاونت آموزش و پرورش وزارت امور خارجه نیاوران میزبان نخستین همایش بررسی اهداف توسعه هزاره در ایران بود. همایشی که به دلیل دستگیری صدام از توجه لازم دور ماند. آن طور که انتظار می رفت، دست اندرکاران و صاحبنظران در این همایش شرکت نکردند. به نظر می آید با این روند و بی میلی کارشناسان و مسئولان دستیابی به این اهداف نیز در سایه ای مبهم طی مسیر کند. چنانکه خانم «مارگاریتا گوررو» نماینده آسیا پاسیفیک سازمان  ملل نیز در صحبت های خود به این کم توجهی اشاره مستقیم کرد. در ابتدای مراسم نمایندگان سازمان  ملل از جمله فردیک لارسن دئولئور و تورحان صالح با اشاره به نقش اهداف هزاره و ضرورت برگزاری چنین همایشی، آن را شروع و نقطه مناسبی برای شروع فعالیت های جدی تر در زمینه تحقق این اهداف دانستند.

قسمت دوم برنامه ها با حضور مقامات دولتی همایش را به چالش جدی فراخواند. تناقض برخی آمارهای مراکز دولتی با آمارهای سازمان ملل کاملاً مشهود بود. به طوری که دو نفر از مقامات سازمان ملل هم به این نکته به طور مستقیم اشاره کردند. حتی زمانی که محمدرضا واعظ مهدوی، معاون اجتماعی سازمان برنامه بودجه آمارهای موجود در زمینه پیشرفت های ایران در مورد اهداف توسعه هزاره را قرائت می کرد، این مسئله بیش از پیش مشخص شد. ضعف آماری بزرگ ترین مشکلی بود که در این همایش همه به آن اذعان داشتند. مثلاً در مورد درصد پوشش جنگلی اختلاف نظر بین سازمان  ملل و مراکز دولتی هنوز هم وجود دارد. براساس تعریف جدید سازمان  ملل ایران دارای ۵/۴ درصد پوشش جنگلی است در صورتی که آمار سازمان محیط زیست ۵/۷ درصد را نشان می دهد.

براساس آمارهای موجود سازمان برنامه بودجه که در اغلب زمینه ها ناقص است؛ بیکاری از ۲۴ درصد در سال ۹۰ به ۲۸ درصد در سال ۲۰۰۰ رسیده است. حال اینکه آمار سال اخیر موجود نیست. پیوستن ایران به مرکز آمار سازمان ملل در سال گذشته این نوید را می دهد که شاید آمارگیری در روند این برنامه هرچه زودتر به صورت حرفه ای دنبال شود. به عنوان مثال آمار جمعیتی که از شغل برخوردارند مشخص نیست.

- فقر تنها بی پولی نیست

مارگریتا گوررو نماینده سازمان ملل در منطقه آسیا پاسیفیک در ادامه کنفرانس با اشاره به مفهوم فقر و تبعات آن به تشریح وضعیت کنونی اهداف توسعه هزاره در آسیا پرداخت؛ «باید به درک بهتری از مفهوم فقر برسیم. فقر فقط نداشتن منابع مالی توسط کشورها نیست؛ نبود بهداشت، منابع غذایی و غیره هم جزیی از فقر هستند. فقر غذایی یکی از مهم ترین چالش ها و اهداف توسعه هزاره است؛ زیرا در سال ۲۰۰۳ بسیاری از مردم دنیا با درآمد زیر یک دلار زندگی می کردند. اما خبر خوب این می تواند باشد که فقر از ۴۴ درصد در جهان به ۲۲ درصد رسیده است. اما با وجود این موضوع هنوز ۱۵۰ میلیون نفر از مردم زیر خط فقر زندگی می کنند.» وی افزود: این تصویر به ما نشان می دهد که کشورها در رسیدن به این هدف یعنی پایین آوردن میزان فقر با هم تفاوت بسیاری داشته اند. ۶۰ درصد از مردم فقیر که در زیر خط فقر قرار دارند در آسیا زندگی می کنند. در آسیا بسیاری از مردم به غذای مطلوب دسترسی ندارند، نوزادان زیر وزن استاندارد هستند. البته در این بین چین موفقیت های خوبی در این زمینه داشته و توانسته این معضلات را بهبود ببخشد، اما هنوز در جنوب غربی آسیا نصف بیشتر کودکان زیر وزن استاندارد هستند. با وجود این، برخی کشورها پیشرفت هایی داشته اند، برخی در زمینه توزیع سواد و برخی متاسفانه در هیچ کدام از موارد. ما به دلیل نبود داده های مناسب نمی توانیم نتیجه گیری مناسبی از عملکرد کشورهای آسیا داشته باشیم.

- تولد و مرگ

وی در زمینه مرگ مادران در هنگام تولد گفت: این مسئله به عنوان یک موضوع مهم در آسیا به شمار می رود. در استرالیا به ازای هر ۱۰۰ هزار تولد ۶ مادر و در آسیا به ازای ۱۰۰ هزار تولد ۸۰ مادر می میرند. البته این آمار سال ۹۱ است. نبود اطلاعات در کشورهای آسیایی و سیستم های آماری که باید این اطلاعات را در اختیار سازمان ملل بگذارند، از مشکلات بزرگی است که ما را همواره سردرگم می کند.

گوررو تصریح کرد: در رابطه با موضوع ایدز باید در کشورهای آسیایی به خصوص آسیای جنوب شرقی اطلاعات عمومی در این رابطه با صراحت لهجه و بدون ترس و سانسور ارائه شود. در سال ۲۰۰۱، ۷ میلیون نفر در این منطقه مبتلا به ایدز بوده اند. ترغیب برای انجام آزمون دواطلبانه اچ .آی.وی و اطلاع رسانی صحیح به جامعه می تواند؛ دورنمای مثبتی را تصویر کند. وی در خصوص بیماری سل و مالاریا گفت: به دلیل مقاوم شدن این نوع بیمار ی ها به واکسیناسیون و پاسخ ندادن به داروها باید کنترل ویژه ای روی آنها صورت گیرد. وی همچنین در خصوص حفظ محیط زیست هشدار داد که این مهم کمتر مورد توجه قرار می گیرد؛ از بین رفتن پوشش جنگلی از جمله این موارد است. در آسیا ۵۶ میلیون نفر به آب آشامیدنی سالم دسترسی نداشته اند. در کل بسیاری از کشورهای آسیایی به برخی اهداف نمی رسند، و بیشتر کشورهای این قاره در حد وسط قرار می گیرند. فرصت ۱۰ ساله و چالش های فراوان پیش رو نگاه دقیقی برای رسیدن به این اهداف نیست. تهیه گزارش منطقه و مقایسه داده ها بین کشورها این موضوع را بیشتر مشخص می کند. من فکر می کنم سیستم آماری ایران دچار چالش فراوانی است، این آمار باید به صورتی باشد که بتوان آنها را با جامعه جهانی مقایسه کرد.پس از صحبت های گوررو نمایندگان مراکز مختلف به صحبت پرداختند، محافظه کاری این نمایندگان موقع پرسش و پاسخ نیز کاملاً مشهود بود، اولین سخنران ملاوردی از مرکز مشارکت زنان ریاست جمهوری بود. وی دستاوردهای به دست آمده در زمینه هدف ۳ که ریشه کن کردن نابرابری جنسیتی تا سال ۲۰۱۵ است را تشریح کرد؛ روند ارتقای زنان و ارتقای جنسیتی زنان در ایران با حفظ منزلت و شأن زن در حال انجام است. در برنامه چهارم توسعه همه ارکان نظام در این خصوص همگام شده اند.

ملاوردی گفت: با مشارکت سازمان ملل توانسته ایم در برنامه توسعه ۲۵ بند در خصوص مسائل زنان بگنجانیم. همچنین از سال ۷۹ با مشارکت دانشگاه مفید، طرح اصلاح قانون حقوق زنان را شروع کرده ایم که بعد از تصویب هیات دولت آن را به صورت لایحه به مجلس ارائه می کنیم.حاجی آقالو، مدیر آموزش های ابتدایی نیز به تبیین هدف ۲ که دستیابی به آموزش ابتدایی عمومی است پرداخت؛ سیستم آموزش و پرورش تبدیل به یک دایناسور شده است. در هزاره سوم با کوچک تر کردن تشکیلات و همچنین سازوکارهای درون آن باید تحرک بیشتری به این نهاد داد. تغییر و تطبیق مهمترین چالش پیش روی ماست؛ ما دارای اهداف کمی هستیم که در رسیدن به آن باید دستگاه های دیگر نیز همکاری کنند. وی گفت: هیچ کودکی به دلیل در دسترس نبودن مدرسه از تحصیل محروم نیست. علل اصلی محرومیت از تحصیل به مسائل اقتصادی و فرهنگی باز می گردد که این موضوعات باید با برنامه ریزی فشرده حل شود. به گفته حاجی آقالو ۹۸ درصد از دانش آموزان واجد شرایط تحت پوشش وزارت آموزش و پرورش هستند و ۲ درصد باقی مانده نیز با انجام طرح خانه به خانه که با خانواده های آنها گفت وگو و صحبت می شود، برای ثبت نام در مدارس آماده می شوند. در سال ۸۰-۷۹ و همچنین ۸۱-۸۰، ۳۵ هزار دختر بازمانده از تحصیل تحت پوشش قرار گرفتند. با صحبت با خانواده این دختران و متقاعد کردن آنها توانستیم آنها را وارد مدرسه کنیم. امسال نیز ۶۰ هزار دختر تحت پوشش این طرح قرار می گیرند.وی افزود: در سال گذشته EFA، ۵/۱۲ میلیون دلار برای طرح آموزش برای همه به «ایران کمک کرد و قرار است سال آینده این مبلغ به ۲۰ میلیون دلار افزایش پیدا کند.»حاجی آقالو در حاشیه این همایش در پاسخ به سئوال خبرنگار «شرق» مبنی بر تعیین وضعیت تحصیل کودکان اتباع خارجی که اغلب شناسنامه ندارند گفت؛ «فعلاً برای سال تحصیلی جاری این دانش آموزان ثبت نام شدند، ولی در کل باید هویت این کودکان مشخص شود.»

او در پاسخ به این سئوال که این کودکان برای سال آینده چه وضعیتی از نظر تحصیلی خواهند داشت، گفت «هنوز برای سال آینده تصمیمی گرفته نشده است فعلاً برای امسال ما اجازه ثبت نام داده ایم.»

- بیماری به شهرها سرایت کرده

«مرگ در ۷ ماهه اول تولد در کشور ما رو به افزایش است. برخلاف تصور عموم روستاها کمتر در معرض نگرانی هستند تا شهرها. مراکز بیماری به شهرها سرایت کرده است. ما امروز از سمت بیماری های واگیردار به سمت بیماری های غیر واگیردار می رویم، این گذر خود یک روند مثبت محسوب می شود.»محمدمهدی گویا، مدیر کل مرکز مدیریت بیماری های وزارت بهداشت نیز به افزایش موارد تعداد مبتلایان به مالاریا در کشور اشاره کرد و علت آن را افزایش بارندگی در فصل تخم ریزی این حشره دانست.به گفته وی ۵۰ تا ۶۰ درصد مالاریا مربوط به کشورهای پاکستان و افغانستان است که وارد کشور می شود.او همچنین آمار مبتلایان به بیماری سل را ۱۱ هزار نفر اعلام کرد. دکتر شیخ الاسلام مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت نیز در خصوص سوء تغذیه در کودکان با اشاره به این نکته که کوتاه قدی در روستاها ۲ برابر شهرهاست افزود: «افزایش کوتاه قدی در روستاها نشان می دهد که ما به روستاها بی توجه بوده ایم، ما در ۱۲ سال گذشته توانسته ایم بیماری گواتر را از ۶۸ درصد به ۱۴ درصد برسانیم، اما هنوز موضوع سوء تغذیه در کودکان از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود. چون به طور غیر مستقیم در اهداف توسعه هزاره دخیل است.»