عصر جدید با سازمانهای پیچیده پویا و متحول همراه خواهد بود. در این سازمانها مرزهای سنتی موجود از بین خواهد رفت فرهنگ های مختلف در هم خواهند آمیخت و در زیر پای فرهنگهای قلدر ناپدید خواهند شد. بسیاری از مشاغل دوباره طراحی خواهند شد و ورود فناوری اطلاعات تغییراتی در ساختار سازمانها به وجود خواهد آورد.
در این مقاله سعی خواهد شده است تا نقش مدیریت در سازمانهای مجازی مشخص شود.
همچنین این مقاله به مواردی همچون تعاریف و ویژگیهای مهم سازمانهای مجازی فضای مجازی و عوامل تاثیر و تعریف آن اشاره شده است.

فضای مجازی
فضای مجازی فضایی بسیار بزرگ و گسترده است که نباید آن را دنیایی غیر واقعی و خیالی دانست. این فضا کاملا صنعتی است و تعاملی بودن دیجیتالی بودن و غیر مرکزی بودن از عمده ویژگی های آن است. فضایی است که در آن افراد می توانند چند کار را با یکدیگر به طور همزمان و بدون هیچ گونه محدودیتی انجام دهند.
همچنین چون در حال حاضر که دنیا تحت سیطره تکنولوژی های نوین ارتباطی ارتباطات همزمان و بدون محدودیت گسترش پیدا کرده نیاز به افزایش سرعت فعالیتها ارتباطات و جلوگیری از اتلاف هزینه نیرو و زمان بیش از پیش احساس می شود. در جهانی که به دلیل گستردگی اش محدودیتهای مختلفی بر ساکنان آن اعمال می گردد حضور فضایی جدید با خصوصیات و کارکردهایی متفاوت تر می تواند کمک شایانی در راستای پیشرفت آن باشد. این فضای جدید که از آن می توان تحت عنوان فضای مجازی یاد کرد در اثر ایجاد رایانه و اینترنت بوجود آمد. فضای مجازی که فاقد محدودیتهای دنیای واقعی است با عناصر و عواملی سرو کار دارد که بر گرفته از فضای واقعی است. اشتباه است اگر این دو فضا را مجزای از یکدیگر بدانیم بلکه باید آنها را مکمل و موازی یکدیگر دانست در واقع جهان مجازی امتداد جهان واقعی است.

مفهوم سازمانهای مجازی
یکی از ساختارهای جدید سازمانی همان «سازمانهای مجازی» است. تعریف استانداردی از این نوع سازمانها در دسترس نیست اما برای نشان دادن طیف وسیع تعریفی های ارائه شده از این نوع سازمانها به طور خلاصه تعاریف زیر را می آوریم: «سازمانهای مجازی در واقع نوعی از سازمانهای شبکه ای هستند که فاقد هسته مرکزی دائمی اند.»
ویژگی این سازمانها اصولا با عناوینی مانند غیر سلسله مراتبی افقی و جهانی مطرح میشود. اما به طور خلاصه می توان این ویژگیها را در پنج ویژگی اصلی زیر خلاصه کرد.

الف ـ ساختارهای افقی: ظهور سازمانهای افقی به عنوان پاسخی به تشدید رقابت در محیط های عملیاتی است که توسط افزایش رقابت جهانی و پیشرفتهای اخیر در فناوری اطلاعات و حمل و نقل ایجاد شده است. افقی شدن سازمانها سطوح مدیریت در سازمان را کاهش می دهد و منابع انسانی را پراکنده می کند.

ب ـ جهانی شدن: با توجه به گسترش تجارب جهانی و شبکه ارتباط فرامرزی دیگر شرکتها و سازمانها جنبه محلی بودن خود را از دست می دهند و در چرخه فرایند بین المللی قرار می گیرند.

ج ـ ارتباط ماشینی: عصر آینده عصر ارتباطات است اما نه ارتباطی از جنس گذشته بلکه ارتباطی که به وسیله ابزار آلات ماشینی مانند کامپیوتر انجام خواهد شد. در این سازمانها دیگر از تعامل های گرم گذشته خبری نیست بلکه کارفرمایان و نه رهبران سازمان با استفاده از کامپیوترهای شخصی با هر فرد دلخواه ارتباط برقرار می کنند. فروشندگان می توانند به وسیله یک شبکه محلی با هم ارتباط داشته باشند. براساس این خاصیت ارتباطات کامپیوتری به عنوان وسیله ای برای هدایت فعالیتهای اساسی سازمان و همزمان افزایش نقش ارتباطات رو در روی غیر رسمی با هدف حفظ یکپارچگی سازمان جایگزین ارتباطات رو در رو افراد سازمانهای سنتی خواهد شد.

د ـ همکاری و رقابت بین سازمانی: شرکتهای مجازی به وسیله همکاری بین گروهی هم افزا نه تنها با هم همزیستی خواهند داشت بلکه باعث رشد و پرورش یکدیگر میشوند.

ه ـ درگیری پویا: در گیریی پویا نگرشی است که «زمان» و «روابط انسانی» و مدیریت را وادار به بازنگری در مورد نگرشهای قبلی در رویارویی با تغییر سریع و مداوم می کند. پویایی در مقابل ایستایی حاکی از رشد و فعالیت مداوم و درگیری در مقابل کناره گیری معرف ارتباط زیاد با دیگران است.

عوامل تاثیر گذار بر سازمان های مجازی
عوامل تاثیر گذار بر سازمان های مجازی را در سه دسته می توان طبقه بندی کرد که عبارتند از:

ویژگی های بازار: تقاضای محصول یا خدمات از طریق منابع مختلفی درخواست می شود و ممکن است که به وسیله تقاضای مستقیم مشتری (شرکتها افراد) یا نتیجه مطالعات بازاریابی برای کشف بازارهای جدید باشد. طبیعت تقاضا به سطح تکنولوژیک استاندارد سازی سفارشی شدن وابسته است که می تواند به طور فزاینده ای بر سازمانهای مجازی تاثیر بگذارد.

فرایندهای تولید: فرایندهای تولید براساس ویژگی های بازار بنا خواهد شد. در یک سازمان مجازی فرایندها بایستی تا حد امکان هم راستا باشند. از جمله راهکارهایی که در این بخش به کار گرفته می شوند «مهندسی همزمان» است که به شکل اساسی در کاهش تاخیر در زمینه توسعه بهبود محصول موثر است. فلسفه بنیادین مهندسی همزمان رشد بخشهای گوناگون توسعه و بهبود محصول مبتنی برفرایندهای موازی به جای مراحل پشت سرهم و متولی می باشد.

اهداف استراتریک: ارتباط بین شرکا در یک سازمان مجازی می تواند محدود و یا در گستره وسیعی صورت پذیرد. مثلا در سطح یک یا چند محصول همپوشانی بین شرکا نیز می تواند براساس تکنولوژی ساختار اقتصادی میزان تولید و میزان سهیم بودگی در منابع باشد با این وجود همواره دسترسی به اهداف استراتژیک زیر مد نظر می باشد:
- حداکثر کردن انعطاف پذیری و انطباق پذیری در برابر تغییرات محیطی
- گسترش توانایی ها و منابع
- دستیابی یه مختصاتی که به طور هوشمندانه ای منطبق بر محدودیتهای بازار باشد
- بهینه کردن زنجیر تامین

شبکه جهانی اینترنت بخش حیاتی و غیر قابل تفکیک جامعه جهانی است. در واقع شبکه اینترنت ستون فقرات ارتباط کامپیوتری جهانی در دهه 1990 است زیرا اساسا به تدریج بیشتر شبکه ها را به هم متصل کرده است. در حال حاضر رفته رفته تفکرات منطقه ای و محلی حاکم بر فعالیتهای تجاری جای خود را به تفکرات جهانی و سراسری داده اند. امروزه با سازمانهای زیادی برخورد می نمائیم که در سطح یک کشور دارای دفاتر فعال و حتی در سطح دنیا دارای دفاتر متفاوتی می باشند. تمام سازمانهای فوق قبل از هر چیز بدنبال یک اصل بسیار مهم می باشند: یک روش سریع ایمن و قابل اعتماد بمنظور برقراری ارتباط با دفاتر و نمایندگی در اقصی نقاط یک کشور و یا در سطح دنیا.
بدین منظور بایستی یک شبکه گسترده خصوصی بین شعب این شرکت ایجاد گردد. شبکه های اینترنت که فقط محدود به یک سازمان یا یک شرکت می باشند به دلیل محدودیت های گسترشی نمی توانند چندین سازمان یا شرکت را تحت پوشش قرار دهند. شبکه های گسترده نیز که با خطوط استیجاری راه اندازی میشوند در واقع شبکه های گسترده امنی هستند که بین مراکز سازمانها ایجاد می شوند. پیاده سازی این شبکه ها نیاز به هزینه زیادی دارد راه حل غلبه بر این است.

مشکلات راه اندازی یک VPN
در یک تعریف کوتاه شبکه ای از مدارهای مجازی برای انتقال ترافیک شخصی است. در واقع پیاده سازی VPN شبکه خصوصی یک شرکت یا سازمان را روی یک شبکه عمومی گویند.
های مبتنی بر شبکه عملیات و کنترل به وسیله تجهیزات شبکه تامین کننده خدمات ایجاد میشود. شبکه VPN مشتری به وسیله تونلها که بین جفت روترهای کناری کار گذاشته می شوند پشتیبانی می شود. تونل ها ممکن است از کپسوله کردن های مختلف برای فرستادن ترافیک از طریق تامین کننده ی خدمات استفاده کنند.
به این معناست که شبکه های محلی و میزبان های متعلق به عناصر اطلاعاتی یک شرکت که VPN مجازی بودن در ها برای پیاده سازی VPN در نقاط مختلف از نظر جغرافیایی قرار دارند همدیگر را ببینند و این فاصله ها را حس نکنند. استفاده می کنند. در تونل کشی بین تمامی عناصر مختلف (tunneling) این خصوصیت از مفهومی به نام تونل کشی تونل زده می شود. از طریق این تونل عناصر به صورت شفاف همدیگر را می بینند در روش فوق تمام بسته VPN یک اطلاعاتی در یک بسته دیگر قرار گرفته و از طریق شبکه ارسال خواهد شد. پروتکل مربوط به بسته اطلاعاتی خارجی (پوسته) توسط شبکه و دو نقطه (ورود و خروج بسته اطلاعاتی ) قابل فهم می باشد. دو نقطه فوق را «اینترفیس های تونل» می گویند. روش فوق مستلزم استفاده از سه پروتکل است.
پروتکل حمل کننده: از پروتکل فوق شبکه حامل اطلاعات استفاده می نماید.
پروتکل کپسوله سازی: از پروتکل هائی نظیر: IPSEC L 2 F PPTP L 2 TP GRE استفاده می گردد.
پروتکل مسافر: از پروتکل هائی نظیر IPX IP NetBeui بمنظور انتقال داده های اولیه استفاده می شود.

منبع: / روزنامه / جمهوری اسلامی ۱۳۸۷/۰۴/۰۲
نویسنده : سمیرا ترابی مهیاری