روزنامه شرق، دوشنبه ۱۵ دی ۱۳۸۲ - ۱۲ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۵ ژانویه ۲۰۰۴

رضا ثابتی

دو سال پس از سقوط طالبان در افغانستان خبرهایی مبنی بر مذاکرات دولت این کشور و برخی از اعضای این گروه شنیده می شود. نیروهای طالبان از چند ماه پیش موفق شده اند در بعضی مناطق افغانستان تجدید نیرو کنند و در برخی شهرهای جنوب افغانستان تشکیلات سازمانی خود را تا حدی احیا کنند. پذیرفتن مسئولیت چندین حمله در شهر کابل و همچنین ارسال نوارهای صوتی و تماس های تلفنی از رهبران این گروه هشداری است برای حکومت انتقالی و در واقع مسئولان و نظامیان آمریکایی این کشور. برای مثال ملا سیرمؤمن یک سخنگوی طالبان مسئولیت انفجار هفته پیش در فرودگاه کابل را که منجر به کشته شدن ۶ نفر شد بر عهده گرفت و ادعا کرد که ۲۰۰ عامل شبه نظامی انتحاری برای آغاز حملات جدید در افغانستان تدارک دیده است که ۱۳۰ نفر از آنها در کابل مستقر و آماده دریافت دستور عملیات هستند. در انفجار هفته پیش در فرودگاه کابل برای نخستین بار طالبان به عملیات انتحاری روی آورد. این اقدامات و وقایعی از این دست باعث نگرانی بیشتر دولت انتقالی افغانستان و در واقع فرماندهان آمریکایی این کشور شده و واکنش های سیاسی و نظامی آنها را برانگیخته است. به طوری که ماه های اخیر نیروهای آمریکایی چندین عملیات نظامی گسترده را برای شکار طالبان و القاعده در داخل خاک افغانستان تدارک دیدند. آخرین آنها عملیات «کوچ برف» نام داشت که از حدود یک ماه پیش در شرق افغانستان آغاز شد. در این عملیات بیش از صد نفر از افراد مظنون به همکاری با شبه نظامیان طالبان دستگیر و ۱۰ نفر نیز کشته شدند. همچنین چندین انبار سلاح و مهمات نیز به دست نیروهای آمریکایی افتاد. «زلمای خلیل زاد» سفیر جدید آمریکا در کابل نیز هفته پیش تأکید کرد رهبران طالبان و القاعده و همچنین «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی افغانستان باید دستگیر و مجازات شوند. وی گفت:}«رهبران طالبان و القاعده درصددند این کشور را بار دیگر به یک پایگاه ترسناک و شوم تبدیل کنند.»

حامد کرزای، رئیس جمهوری موقت افغانستان نیز بارها نسبت به ظهور مجدد طالبان هشدار داده و منابع دولتی در کابل نیز با تأیید تحرک های جدید طالبان از تغییر مشی عملیاتی این گروه خبرداده اند.

اما به نظر می رسد جدا از عملیات نظامی و تهدیدهای سیاسی، مسئولان آمریکایی افغانستان راهکارهای جدیدی برای کاهش خطر ظهور مجدد طالبان، جدا از قلع و قمع این گروه در پیش گرفته اند.

روزنامه «فایننشال تایمز» در شماره ۳۰ دسامبر گزارش داد، فرماندهان نظامی آمریکایی از تلاش های دولت افغانستان برای مذاکره با اعضای میانه رو گروه طالبان حمایت می کنند. دولت افغانستان در رویکرد جدید خود و برای کم شدن تنش در منطقه جنوب افغانستان به جلب نظر و مذاکره با افراد کم تر تندرو طالبان پرداخته است. این روزنامه به نقل از ژنرال دیوید بارنو، فرمانده جدید نظامی آمریکا در افغانستان، تلاش حاکمان افغانستان برای مذاکره با میانه روهای طالبان را «اقدامی عالی» ذکر کرده است. اما بارنو مذاکره مستقیم بین آمریکا و طالبان را انکار کرده است. او گفت: «این اقدام ابتکار بسیار مهمی بود که باعث شکاف در گروه طالبان خواهد شد و اعضای میانه رو این گروه را که جنایتکار نیستند به مجامع افغانستان باز خواهد گرداند.» اظهارات این فرمانده نشان از تغییر موضع و استراتژی جدید آمریکا و متوسل شدن به تاکتیک های سیاسی به جای اقدامات نظامی علیه طالبان است.

بارنو اضافه کرد: «اگر شما یکی از اعضای عادی طالبان باشید و از گذشته خود اظهار پشیمانی کنید... آنگاه می توانید جزیی از آینده افغانستان باشید.» او اظهار کرد که بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر از رهبران طالبان هستند که راه بازگشتی ندارند و جنایتکار جنگی محسوب می شوند.

آمریکا اظهار امیدواری کرده است با پیاده سازی و به کارگیری نیروهای غیرنظامی با عنوان «گروه بازسازی ولایتی» در جنوب افغانستان، بازسازی و در پی آن برقراری ثبات را در این مناطق آغاز کند. بارنو در این باره گفت: «تلاش برای بازسازی افغانستان مطمئناً بهتر از تلاش های نظامی در این کشور است.» او همچنین خبر از تلاش آمریکا و متحدانش برای تعمیق و گسترش روابط با گروه های شبه نظامی فعال در افغانستان برای شکار اعضای طالبان داد.

او همچنین اعلام کرد که نیروهای آمریکایی در حال تعلیم و آموزش حدود ۵۰۰۰ سرباز برای تشکیل گارد ملی افغان هستند.

سخنان بارنو در هفته گذشته باعث بروز این شایعه شد که آمریکایی ها به طور مستقیم در حال مذاکره هستند. اما پس از این سخنان، سرهنگ «برین هیلفرتی» سخنگوی نظامی آمریکا در افغانستان اعلام کرد که به هیچ وجه با طالبان مذاکره نمی کنیم. او گفت: «افراد ارشد طالبان و شبکه دهشت افکن القاعده عامل ویرانی افغانستان بوده اند و ما هرگز با آنان مذاکره نخواهیم کرد.»

با وجود این ادعای هیلفرتی، یک روزنامه افغان روز گذشته فاش کرد که نمایندگان آمریکا و گروه شبه نظامی طالبان به طور جدی و مستقیم در حال مذاکره با یکدیگر هستند. روزنامه «سهار» که در پیشاور پاکستان چاپ و در افغانستان توزیع می شود، با درج این خبر نوشت، هیأت های نظامی آمریکا و طالبان در یک نقطه مرزی نامعلوم این مذاکرات را به صورت دو جانبه دنبال می کنند. سهار با درج این مطلب که تاکنون نتیجه این مذاکرات مشخص نیست و طالبان نیز رسماً آن را تأیید نکرده اند افزود: منافع موثق می گویند که این مذاکرات بدون حضور طرف سوم در جریان است.

به نظر می رسد با وجود حدود ۱۱ هزار نظامی در افغانستان، آمریکایی ها به این نتیجه رسیده اند که مذاکره و جلب حمایت گروه های شبه نظامی در این کشور نتیجه بیشتر و مؤثرتری خواهد داشت.