وقتی کاربران 20 تا 70 ساله ، درصد اکثریت اینترنت بازان دنیا را تشکیل میدهند و سالانه میلیاردها دلار خرج راه اندازی سایت و استفاده از تجارت الکترونیک و گسترش ارتباطات علمی ، اقتصادی و فرهنگی خود می کنند ، دیگر چه نیازی به دخیل کردن قشر سنی 5 تا 15 سال به حضور در اینترنت است ؟ در حقیقت این پرسش مطرح است که آیا اینترنت می تواند نیازهایی را از کودکان برطرف کند ؟
پاسخ به پرسش های مطرح شده در زمینه بررسی و تحلیل حضور اینترنتی کودکان در دهکده جهانی ، نیازمند مطالعات گسترده و استفاده از کارشناسان مختلف روانشناسی کودک و متخصصان تکنولوژی آموزشی و فناوری اطلاعات است . لکن در این گفتار ، تا حد امکان ، توجیهاتی را برای اهمیت استفاده صحیح کودکان از دنیای مجازی امروزی ، تشریح می کنیم . امیدواریم این گفتار ، سر آغاز حرکتی برای تسریع امر ارزش گذاری به حضور کودکان ایرانی در اینترنت و استفاده از پتانسیل های ممتاز ان در جهت ارتقای استعدادهای آینده سازان کشور گردد و شاهد توجه بیشتر مطبوعاتی به مقوله فراموش شده کودکان فارسی زبان در وب باشیم .این گفتار را با درج 2 پرسش اساسی : چرا ، چگونه می توان حضور کودکان ایرانی رادر اینترنت پر رنگ تر کرد ، ادامه می دهیم. ناگفته پیداست گه این گفتار کوچک ، قصد متهم کردن هیچ ارگان دولتی و خصوصی را ندارد.

چرا ؟
درست است که ما تا حدودی توانایی و تکنولوژی ساخت انیمیشن های همطراز کمپانی دیسنی را نداریم و نمی توانیم از این فرصت فیلم سازی برای کودکان ، جهت شناساندن فرهنگ و آداب تمدن بزرگ ایران زمین به اقصی نقاط جهان استفاده کنیم. اگر چه در صنعت عروسک سازی نیز ، همانند قطار درون شهری ، به چینی ها توجه کردیم و باربی و سوپرمن و اسپایدر من را تا حد امکان ، نشان فرهنگ مبتذل غربی تصور می کنیم ، اما نوع کنش متقابل ما در برابر ان چیزی که ما از ان به عنوان هجمه فرهنگی یاد می کنیم ، چگونه بوده است ؟ آیا در شخصیت پردازی برای کودکان ایرانی ، به جز چند مورد معدود ، شخصیت هایی را که حاوی منش های کودکان و نونهالان ایرانی باشد را حتی به خود کودکان فارسی زبان ، ارائه نموده ایم ؟ یافتن پاسخ به این پرسش ها ، در دانش نگارنده نیست و در پی تامل در این مبحث نیستیم . اما خوب است که بپرسیم ، چرا تا کنون ، انقدر که محصولات کودکانه کمپانی والت دیسنی و دهها کمپانی فیلمسازی مشهور دنیا ، برای بچه های ما آشنا بوده است ، راهبردی برای تغییر دید و رفتار ما به وجود نیامده است ؟ اگر هزینه ساخت یک مجموعه کارتونی سنگین است ، چرا برای آموزش کودکان و پر کردن اوقات فراغت انان از مجموعه ها و سیستم های آموزشی مبتنی بر تکنولوژی روز استفاده نکرده ایم ؟
شاید بدنباشد که مراکز دولتی فعال در امر کودکان کشور ، الالخصوص کانون محترم و فعال پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایران ، به این پرسش پاسخ دهد که پس از گذشت 3 سال از آغاز هزاره سوم ، چرا رویکرد مجموعه آموزشی دولتی کشور در جهت استفاده از پتانسیل های اموزشی آنلاین در جهت ترغیب بهینه و آموزش پر ثمر کودکان ایرانی ، بی هدف بوده است ؟ چرا به عنوان مثال ، گروه کودک و نوجوان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، با این همه توان فنی و اقتصادی مطلوبی که در اختیار دارد ، به آموزش اینترنت و نرم افزارهای کاربردی و برگزاری مسابقات مربوطه در جهت آشنایی بهتر و بیشتر کودکان کشور از امکانات پیش روی ، نپرداخته است ؟ آموزش مفاهیم مبتنی بر فناوری ارتباطی روز توسط رسانه های جمعی ، برای سنین 8 تا 14 سال کشور ، یک نیاز ضروری تصور می شود. باید بدانیم و درک کنیم که جامعه کاربران میلیونی اینترنت کشور در 10 سال اینده ، امروز تعلیم می بینند. هر اندازه این تعلیم ، بر اساس درک بیشتر و توجه به قابلیت های کودکان استوار شده باشد ، خطر آسیب پذیری نوجوانان و جوانان کشور از فعالیت های مبتذل فرهنگی غرب از طریق فناوری روز ، کاهش می یابد. پرورش صحیح افراد ، تدوین سازمانی پویا ، اگاه و متکی به دانش ، تجربه و نیروی فکری مطلوب است که در نهایت ، کشور را به افق های مورد انتظار سوق می دهد. باید نسبت به برخی از کم کاری های صورت گرفته در امر آشنا کردن بهتر کودکان ایرانی از فناوری روز ، منتقد بوده و با هدف و عزم اصلاح فرایندهای قبلی و تبیین راهکارهای مناسب و کاربردی ، بدنه تصمیم گیری و اجرایی کشور را یاری کرد. این مهم ، وظیفه مطبوعات ، مراکز خصوصی آموزشی و نرم افزاری و اطلاع رسانی و از همه مهمتر ، در نوع دیدگاه مسئولان کشور نسبت به این مسئله ، نهفته است .

چگونه ؟
واقعا چگونه می توان راه حضور صحیح و هدفمند کودکان ایرانی را در اینترنت فراهم کرد ؟ در واقع راه های استفاده کودکان فارسی زبان از مواهب تکنولوژی ارتباطی نوین چیست ؟ چگونه است که در کشور ما ، توجه به موضوع کودکان در حوزه های مختلف ، مثل بازگشت به مطالعه فصل اول یک کتاب دوره ابتدایی توسط یک استاد دانشگاه ، کسر شان تصور می شود ؟ پاسخ به این پرسش ها هر چه که باشد ، در اصل به نوع دیدگاه و طرز تفکر ما نسبت به مقوله مهم کودکان بر می گردد. تا زمانی که تصویر ما (به عنوان کودکان دیروز و صاحبان قدرت و سرمایه امروز ) از کودک به عنوان قشری مصرفی صرف و نیازمند پرورش بر اساس معیارهای سنتی ما ( که همیشه هم درست تلقی می شوند) تصور گردد ، ما نمی توانیم به ارتقای استعدادهای بالقوه کودکان بر اساس فناوری روز فکر کنیم. چرا که به خیلی از اساس ها اعتقاد نداریم ! بحث روان شناسی کودک در این مبحث کوتاه ما جایگاهی ندارد. اگر چه روان شناسان و متخصصان تکنولوژی آموزشی کودک ، باید هر چه بیشتر به موضوع اهمیت نقش فناوری روز در پرورش انسان های امروزی فکر کنند ، لکن وظیفه خود می دانیم تا در ادامه به روش هایی برای حضور دادن ابزارهای ارتباطی و اطلاع رسانی دنیای جدید در پرورش کودکان اشاره کنیم . راه های بسیاری برای حضور دادن کودکان در فناوری روز وجود دارد و بر همین اساس ، شماری از این راهکارها را بصورت " قدم هایی " متناوب ، اشاره می کنیم .

قدم اول : بررسی جایگاه صحیح کودک و فناوری روز
در تحلیل و بررسی نقش فناوری اطلاعات در توسعه نیازهای کودکان امروزی ، بررسی و شناسایی 2 مسئله ، برای متخصصان و کارشناسانی که علاقمند پیگیری و ارتباط بخشی مسائل کودک و فناوری هستند ، نقش بنیادین ایفا می کند. مسئله اول ان است که اساسا ما بدانیم و اگاه باشیم که تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی امروزی ، در چه جایگاه و امکاناتی برخوردار است و از طرفی نسبت به این مفهوم که جایگاه واقعی کودکان در دهکده جهانی هزاره سوم نسبت به موقعیت مشابه در یکصد سال گذشته ، چطور بوده است .
متاسفانه درصد بالایی از متخصصان و مدعیان مسائل کودک ، نسبت به این 2 مسئله ( جایگاه کودک در جهان امروزی و جایگاه تکنولوژی روز در جهت ارتقای مسائل کودکان ) شناخت کافی ندارند. عدم درک صحیح نسبت به این 2 مسئله به ظاهر پیش افتاده ، باعث می شود که در وهله اول ، ما ندانیم که اصلا فناوری روز تا چه حد قابلیت پرورش و پیشرفت فرزندان ما را فراهم می کند و در ثانی ، آیا کودکی کودکان ما ، باید به همان طریقی که کودکی ما در دهه های ابتدایی و میانی سده دوم میلادی گذشت ، سپری شود ؟ ایا در مسائل شخصی کودکان امروزی ، به همان اندازه که به بهداشت و تغذیه ان ها توجه می شود ، نباید نسبت به اسباب بازی و آموزش انان بر مبنای فناوری روز توجه شود ؟
پس هر اندازه که دید ما نسبت به این 2 مسئله آگاه تر و بسیط تر گردد ، به همان اندازه نیر نقش و تلاش ما برای رفع برخی از معضلات موجود در امور کودکان ، افزایش می یابد. این مهم ، زمینه را برای نزدیک تر کردن مسئله فناوری و کودک ، بیشتر خواهد کرد. این که چگونه باید راهکارهایی اصولی برای بررسی جایگاه صحیح کودک در دنیای امروزی و نیاز انان به فناوری روز ، تبیین شود ، مسئله ای است که باید توسط ارگان های فعال در امور کودکان کشور ، با همیاری شورای عالی اطلاع رسانی و انفورماتیک کشور ، در کنار سایر ارگان های ذیر بط ، پیگیری شود. در حقیقت باید به این مهم توجه داشت که کودکان امروزی ، باید بر مبنای پتانسیل های فناوری روز در جنبه های مختلف آموزشی ، تفریحی و . . . به درستی تعلیم و پرورش یابند تا در فردا ، کشور با مسائل مختلفی که در زمینه اعتیاد نوجوانان ، فرهنگ نادرست ترافیک ، فرار از تحصیل ، عدم شناخت استعدادهای نخبه کشور و . . . با ان روبرو است ، به این شدن با ان روبرو نگردد . چرا که استفاده منسجم از فناوری روز و درک متقابل کودکان و توجه عملی به نقش انان در فرایند توسعه کشور ، ما را نسبت به تربیبت آینده سازان این تمدن گران سنگ ، بیش از پیش مسئول می کند. شاید گنجاندن یک واحد درسی با عنوان کودک و فناوری در دروس دانشگاهی رشته های مرتبط بامسائل کودک ، برای تبیین و آموزش این فرایند به محققان و دانشجویان کشور ، خیلی خالی از لطف نباشد.

قدم دوم : بررسی نقش فناوری اطلاعات در تربیت کودکان
پس از ان که جایگاه دو طرف را به خوبی تبیین کردیم ، این بار نوبت به برنامه ریزی و عملی کردن فاکتورهایی است که بستر را برای رشد هدفمند کودکان ایرانی ، با استفاده از پتانسیل های دنیای مجازی فراهم می کند. فناوری اطلاعاتی روز ، امروزه برای ارتقای استعدادهای کودکان ، راه های بسیاری را ارائه کرده است. آموزش از راه دور کودکان توسط شبکه های محلی و اینترنتی که مبتنی بر فناوری های مختلف گرافیکی ، ترسیمی ، صوتی و تصویری می باشند ، یکی از مهمترین نقش های آی تی به شمار می اید. شبکه های مشاوره محلی ، کتابخانه های دیجیتالی مخصوص کودکان ، بازی های فکری مناسب مخصوص رده های مختلف سنی ، همه و همه از موهبات فناوری نوین است . در بسیاری از موارد ، توسط بازی های کودکانه ، می توان ریاضیات و علوم را به بهترین شیوه آموزش داد . این شیوه نوین آموزشی ، امروزه در بسیاری از پایگاه های اینترنتی خارجی ارائه شده است . حتی در بازی های چند نفره کودکان (گیم نت ) ، برنامه های به گونه ای تنظیم شده است که کودک برای پشت سر گذاشتن یک مرحله و ورود به مرحلهای دیگر ، مجبور است تا به برخی پرسشهای علمی نرم افزار پاسخ دهد. یا والدین کودکان ، با استفاده از تالارهای کنفرانس اختصاصی کودکان و مراکز مشاوره آنلاین، از خدمات مختلف مربوط به کودکان خود ، استفاده کنند. به عنوان مثال ، اخیرا یک سایت اینترنتی کاملا فارسی تحت عنوان :
http://www.irankids.com/
برای کودکان ایرانی زیر 15 سال طراحی و راه اندازی شده است که توسط قابلیت های ان ، کودکان می توانند از خدماتی نظیر :
ارائه نیازهای خرید و فروش خود در بازارچه الکترونیکی
استفاده از بازی های آموزشی چند منظوره تحت وب
استفاده از تالار کنفرانس ویژه کودکان ایرانی
استفاده از برنامه های آموزشی مختلف و آنلاین برای مقاطع ابتدایی و راهنمایی
بهره مند شوند. دایرکتوری فارسی ضرب المثل ها ، لطیفه ها ، بخش مسابقات آنلاین و دهها موضوع دیگر ، از جمله خدماتی است که به تازگی توسط یک سایت فارسی مخصوص کودکان ایرانی ، با گرافیک کودکانه و دید کودکانه ، برای فارسی زبانان ، ایجاد شده است . این که این سایت توانسته است ، بالاخره پس از سال ها ، خلا وجود یک پایگاه اینترنتی مخصوص کودکا ن ایرانی را در وب ،پر کند ، خود نشان از عزم بخش خصوصی برای رفع این نیاز مهم کودکان ایرانی دارد. به همان اندازه که شبکه های تلویزیونی و رادیویی در اشنایی فرهنگ و زبان ایرانی به کودکان ایرانیان مقیم خارج از کشور موثر است ، راه اندازی پایگاه های اینترنتی مالتی مدیا نیز در این ورطه از اهمین بسزایی برخوردار می باشد تا پیش از این ، پایگاه هایی نظیر:

www.Yahooligans.com / www.IranHoo.com / www.Waltdisney.com
در زمره تنها لینک هایی بودند که کاربران زیر 15 سال ایرانی به انان نیز مراجعه می کردند.
در واقع وقوع یک مدرسه اینترنتی فارسی برای کودکان ایرانی ، خیلی دور از انتظار نیست . اما مسئله مهم ، در نوع اطلاع رسانی و حمایتی است که سازمان های مسئول باید در حیطه طرح توسعه کاربرد فناوری اطلاعات ( تکفا) از بخش خصوصی در جهت حرکت کردن منسجم در این عرصه ، انجام دهند.

راهکارهای پایانی
امیدواریم ماحصل این گفتار ، تلنگری هر چند کوچک به مسئولان ذیربط در باب توجه بیشتر به مسئله کودکان و فناوری روز باشد. در پایان ارائه چند راهکار ، پیشنهاد می شود :
1- مناسب است تا گروه کودک و نوجوان صدا وسیما با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایران ، با همکاری وزارت آموزش و پرورش ، شورای عالی کودک و فناوری روز را تشکیل داده تا بر اساس بررسی ها و برنامه های این شورا ، نسبت به دخیل کردن هر چه بیشتر کودکان ایرانی با فناوری روز ، اقدام گردد .
2 - مکانیزه کردن آمادگی ها ، مدارس ابتدایی و راهنمایی کشور به سیستم های شبکه ای آموزشی و اینترنتی مناسب ، نیاز روز جامعه خردسال ایران است . دولت باید در برنامه دراز مدت توسعه کشور ، به این امر به عنوان یک نیاز توسعه کشور بنگرد . 3-حمایت ویژه از طراحان نرم افزارهای آموزشی و تفریحی کودکان توسط شورای عالی اطلاع رسانی و توزیع گسترده ان در خارج از کشور ، امری است که باید در مجموعه برنامه های حمایتی بخش دولتی در این امر ، لحاظ گردد.

منبع: / سایت خبری / آی تی ایران ۱۳۸۲/۰۶/۱۰