تحولات جهانى بیانگر آن است که تجارت الکترونیک Commerc-E مهمترین زمینه فعالیت کشورهاى پیشرفته و در حال پیشرفت در سالهاى اخیر است، کشورهاى توسعه نیافته و در حال توسعه نیز به سرعت به سمت دستیابى و استفاده از تجارت الکترونیک گام برمى دارند اما همه کشورها به تناسب زیرساخت هاى خود و توانایى هایشان جهت دستیابى به این بحث، سرمایه گذارى هاى فراوانى انجام داده اند، یکى از زیرمجموعه هاى تجارت الکترونیکى را مى توان بیمه الکترونیکى دانست. Insurance-E به معناى عام به کاربرد اینترنت و فناورى اطلاعات و ارتباطات (ICT) در تولید و توزیع انواع خدمات بیمه اى گفته مى شود و به طور اخص مى توان آن را به عنوان تأمین یک پوشش بیمه اى از طریق بیمه نامه اى قلمداد کرد که به صورت برخط (online) مورد توافق طرفین واقع شده است. با توجه به محدودیت هاى مقرراتى و فنى در برخى ازکشورها امکان انجام کاملاً الکترونیکى عملیات ثبت و درخواست بیمه نامه وجود ندارد اما در سطح جهانى براى پشتیبانى از تحقق پرداخت این چنین بیمه نامه هایى و توزیع آنها مقرراتى در حال وضع و اصلاح مى باشد تا فرآیند انجام این کار را تسریع بخشد.

فروش ۳ تریلیونى
جهان در سال۲۰۰۶ شاهد فروش سه تریلیون و ۷۲۳میلیون دلار حق بیمه بوده است که نسبت به سال گذشته اش رشدى معادل پنج درصد را شاهد بوده. در این میان فروش بیمه هاى عمر با ۷‎/۷درصد و بیمه هاى غیرعمر با ۱‎/۵درصد افزایش بیشترین نقش را در این میان داشته اند.

کاربرد تجارت الکترونیک در صنعت بیمه
امروزه ما شاهد هستیم که انواع مختلف کسب و کارها از جمله خرده فروشى ها، بانکها، مؤسسات حمل و نقل، هتل ها و... با استقبال از فناورى هاى جدید به خوبى تجارت الکترونیک را پیاده سازى کرده اند. در این بین صنعت بیمه به کندى گام برمى دارد که مهم ترین دلیل آن را مى توان ریسک گریز بودن مؤسسات بیمه اى دانست و این نکته که برخى از کاربردهاى تجارت الکترونیک در سایر کسب و کارها به سادگى در صنعت بیمه قابل پیاده سازى نیست و خاص همان صنعت و یا رشته است.
در تجارت الکترونیک ما شاهد تعاملى هستیم که مى توان آن را به پنج بخش تقسیم کرد، این بخش ها شامل موارد زیر است:
۱- جست وجو
۲- ارزیابى
۳- توزیع و تحویل
۴- پرداخت
۵- خدمات پس از فروش
این پنج گام، گام هایى مشترک در تمامى فرآیندهاى خرید الکترونیکى است که شامل بیمه الکترونیکى نیز مى شود. در گام اول جست وجویى جهت به دست آوردن قیمت، مزایا- معایب، سایر خدمات براى بیمه نامه انواع شرکت ها انجام مى شود و سپس در مرحله ارزیابى بیمه نامه ها با یکدیگر مقایسه مى شوند و پس از توافق خریدار و فروشنده مبنى بر خرید نوع خاصى از بیمه فرم هاى مربوطه از سوى خریدار پر شده و نحوه پرداخت حق بیمه مشخص مى شود و پس از خرید بیمه نامه، مشترى تقاضاى دریافت خدمات پس از فروش را از شرکت کارگزار بیمه دارد.

اثرات بیمه الکترونیکى
۱- بیمه الکترونیکى هزینه هاى مدیریتى و دفترى را از طریق فرایند اتوماسیون کسب و کار کاهش مى دهد.
۲- کاهش کارمزد پرداختى به واسطه ها و در مواردى نیز حذف این کارمزد که سبب خواهد شد قیمت نهایى بیمه نامه کاهش یابد و این فرآیند امکان خرید بیشتر را براى مشترى فراهم مى آورد.

چهار شرط
در قراردادهاى بیمه نامه همانند سایر قراردادها به چهار شرط جهت انجام توافق نیاز است:
۱- پیشنهادoffer
۲- قانونى بودن Legality
۳- قبول Acceptance
۴- ظرفیت قابلیت capacity
شرط انجام و انعقاد یک قرارداد بیمه الکترونیکى برقرارى هر چهار شرط فوق است.

آمار جهانى
براساس تخمینى که از سوى مؤسسه تحقیقاتى sigma انجام شده است، بیمه هاى الکترونیکى در حدود ۵ تا ۱۰درصد از سهم بازار را در بیمه هاى استاندارد شده به خود اختصاص داده است، این رقم در کشورهاى اروپایى بین ۳ تا ۵درصد پیش بینى شده است. بر طبق آمار اعلام شده از ۱۶۶میلیون کاربر که در کشور امریکا وجود دارد تنها در حدود ۲۵درصد از آنها براى کسب اطلاعات بیمه اى از وب سایت ها استفاده مى کنند و مابقى ترجیح مى دهند که به صورت حضورى؛ مکاتبه اى و یا تلفنى اطلاعات لازم را به دست آورند.

افزایش کارآیى در صنعت بیمه
براساس تعریفى که آنکتاد (UNCTAD) - کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل که در سال۱۹۶۴ با هدف یکپارچگى کشورهاى در حال توسعه تأسیس شد- بیمه الکترونیکى را مى توان به طور گسترده ترى تعریف نمود و با استفاده از اینترنت و تکنولوژى مرتبط با آن براى تولید و توزیع محصولات بیمه اى مشهور همانند بیمه وسیله نقلیه، بیمه درمان، بیمه خانوار و بیمه عمر اقدام کرد. براساس اعلام آنکتاد هر چه شرایط بیمه نامه ها پیچیده تر باشد، نیاز به مذاکره حضورى مشتریان با فروشنده بیشتر شده و لذا فروش الکترونیکى آن سخت تر است خصوصاً در مورد بیمه نامه هایى که داراى مبالغ بالایى نیز مى باشد.

شبکه هاى اطلاعات بیمه اى
یکى از مهمترین مؤلفه ها جهت راه اندازى و پیاده سازى بیمه نامه الکترونیکى داشتن شبکه هاى اطلاعات بیمه اى قوى مى باشد. این شبکه هاى اطلاعات بیمه اى و ادارى اطلاعات کاملى از بیمه گذار و بیمه شونده است که به صورت همزمان در اختیار همه شرکت هاى بیمه اى کشور مذکور قرار مى گیرد. به عنوان نمونه به دو شبکه اطلاعات قوى که در حال حاضر به فعالیت اشتغال دارند مى پردازیم:

۱- شبکه اطلاعات بیمه در امریکا
در سال ۱۹۸۳ شبکه In surance Value Added servies network به عنوان شبکه بیمه اى که بیشتر قراردادهاى بیمه اى غیرزندگى و بخش قابل ملاحظه اى از قراردادهاى بیمه زندگى را در اختیار دارد پایه گذارى شد، این شبکه با همکارى ۲۱ شرکت بیمه اى براى به اشتراک گذاشتن اطلاعات در صنعت بیمه تأسیس شد و هم اکنون به ۴۷۵ شرکت یا سازمان بیمه اى و بیمه درمانى و بیش از ۳۰ هزار نماینده و ۱۴ هزار مرکز درمانى خدمات اطلاعات بیمه اى ارائه مى دهد.

۲- شبکه اطلاعات بیمه در اروپا
در سال ۱۹۹۹ سه شبکه بیمه اى که در کشورهاى اروپایى در حال فعالیت بودند، شامل WIN, Limnet, Rinet براى شکل دادن به کاربرد تجارت الکترونیک در بخش بیمه، پایه گذارى شد.

چالش هاى پیاده سازى بیمه الکترونیک
۱- معمولاً عنوان مى شود که بیمه فروختنى است نه خریدنى، لذا فروش الکترونیکى بیمه نامه فشار لازم را براى جذب مشترى ندارد.
۲- به کارگیرى روش هاى فروش الکترونیکى نیازمند فرهنگسازى و توسعه فرهنگ بیمه و همگانى شدن آن است.
۳- به کارگیرى بیمه الکترونیکى در رشته هاى پیچیده بیمه اى و داراى ارزش بالاى معاملاتى مناسب نیست.
۴- نقص انتقال اطلاعات اعتبار و کارآمدى قرارداد بیمه اى را تحت تأثیر قرار مى دهد.
۵- به دلیل آنکه بیمه الکترونیکى فرآیند انجام مبادله را شتاب مى دهد. لذا فرصت هاى بیشترى جهت کلاهبردارى ایجاد مى شود.
۶- به دلیل قانونى نبودن امضاى الکترونیکى فروش online بیمه نامه با مانع مواجه مى شود.
۷- نبود زیربناى مناسب مخابراتى براى پرداخت حق بیمه مانعى جدى در فروش آن است.
۸- نگرانى از فاش شدن اطلاعات شخصى افراد مانعى جهت خرید online بیمه نامه هاست.
۹- مدیران و دست اندرکاران صنعت بیمه دانش و زمینه فرهنگى کافى را در جهت ICT و مزایاى آن ندارند.
۱۰- نبود برنامه هاى IT توسط سازمان هاى متولى.
۱۱- فقدان دانش کاربرد فناورى اطلاعات در صنعت بیمه.

مزایاى فروش بیمه نامه هاى الکترونیکى
۱- کاهش هزینه در فضاى رقابتى موجب کاهش قیمت و نهایتاً موجب افزایش نفوذ بیمه همگانى مى شود.
۲- هزینه هاى فروش، امور اجرایى و تسویه خسارت در بلندمدت بین ۹ تا ۱۲ درصد کاهش مى یابد.
۳- افزایش رقابت از طریق کاهش موانع ورود به بازار.
۴- امکان انتشار سریع اطلاعات در حجم زیاد از طریق اینترنت.

چالش هاى راه اندازى بیمه الکترونیکى مدیران
چالش اصلى استفاده از بیمه الکترونیکى مدیران به راضى ساختن نمایندگان و کارگزاران به استفاده از اینترنت براى فروش بیمه نامه هاست. تجارب کشورهاى امریکا و اروپا بیانگر آن است که روند استفاده از اینترنت براى خرید محصولات بیمه اى رو به افزایش است و این امر مى تواند نویدبخشى جهت صنعت بیمه کشور ما باشد. از سویى دیگر تغییر یا توسعه و اصلاح سیستم هایى که در طى زمان در میان کارمندان رایج شده و دل کندن و جدا شدن از آنها براى کارکنان دلهره آور و اضطراب آفرین است و موجب هراس نسبت به امنیت شغلى شان مى شود را مى توان با آموزش هاى لازم به حداقل ممکن رسانیده و با اطلاع رسانى لازم آن را کاهش داد. به علاوه بافت هاى قدیمى، روابط کارى سنتى، مدیران ناآشنا به کاربرد تکنولوژى و فقدان روش هاى نوین کارى نیز از جمله موانع رواج این صنعت به صورت الکترونیکى در ایران است.

منبع: / روزنامه / ایران ۱۳۸۷/۱۲/۲۰
نویسنده : وحید نقشینه