جدال بر سر برابری جنسیتی در زبان؛ فرانسه استفاده از «زبان فراگیر» را در مکاتبات رسمی ممنوع می‌کند
تهیه‌کنندگان قانون تازه می‌گویند کلماتی که به منظور پالایش جنسیتی زبان فرانسوی توسط چپگرایان تندرو و فمینیست‌ها پیشنهاد شده‌اند، مانعی برای درک و سهولت خواندن زبان فرانسه ایجاد می‌کنند.

سنای فرانسه روز چهارشنبه ۱ نوامبر ( ۱۰ آبان) به پیش‌نویس قانونی برای ممنوعیت «زبان فراگیر» در ارتباطات رسمی این کشور رأی مثبت داد.

برای تصویب نهایی این قانون اکنون باید نمایندگان در پارلمان به این قانون رای دهند، هرچند هنوز تاریخی برای آن اعلام نشده است.

امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، پیشتر در روز دوشنبه از قانونگذاران خواسته بود «تسلیم جزر و مد زمان نشوند» و برای حفظ زبان فرانسوی، ادبیات نوشتاری «زبان فراگیر» را رد کنند.

رئیس جمهور فرانسه با بیان اینکه زبان فرانسوی «سازنده وحدت ملی است»، گفت: «ما باید به این زبان اجازه دهیم حیات داشته باشد، از دیگران الهام بگیرد، کلمات دیگر از آن سوی جهان را اقتباس کند، به ابداع ادامه دهد، اما در عین حال ما باید پایه‌های آن، پایه‌های دستور زبانش را حفظ کنیم.»

آقای ماکرون که در مراسم افتتاح یک مرکز جدید مختص گسترش زبان فرانسه در حومه پاریس حضور یافته بود، اضافه کرد: «در این زبان، مذکر خنثی است. نیازی به اضافه کردن نقطه در وسط کلمات، خط فاصله یا هر چیز دیگری برای خواندن آن نیست.»
تصمیم تازه مجلس سنا برای ممنوعیت واژگان «زبان فراگیر» به دنبال بحث و جدل طولانی میان راست‌گرایان از یک سو و نیروهای چپ‌ و فمینیست‌ها از سوی دیگر اتخاذ می‌شود.

در شرایطی که کلمات فرانسوی به صورت مجزایی مذکر و مونث هستند، نوشتار «زبان فراگیر» یک دنباله مونث را به تمامی واژگان مذکر اضافه می‌کند تا کلمه بتواند هم برای مونث و هم برای مذکر به کار رود و هر دو جنسیت در واژه نشان داده شود.

به عنوان مثال معادل کلمه رئیس‌جمهور در زبان فرانسوی Président (مذکر) و Présidente (مونث) است. با این حال طرز نوشتار فراگیر آنها در نظام نحوی پیشنهادی، به شکل یک کلمه جمع با نقطه‌ای در وسط آن یعنی Président.e.s اصلاح شده است.

در این فرم جدید همچنین ضمایر مذکر (il) و مونث (elle) به شکل یکجا (iel) جایگزین شده‌اند. آقای ماکرون در این خصوص گفت: «در زبان فرانسه تنها دو ضمیر وجود دارد؛ il و elle . زبان زیباست و هر دو ضمیر خوب است.»

قانون جدید استفاده از چنین فرم نوشتاری اصلاح‌شده‌ای را در محل‌های کار، تبلیغات و قراردادها ممنوع می‌کند و می‌گوید «هرگاه قانون (یا نهادهای نظارتی) ملزم کنند که متنی به زبان فرانسوی نوشته شود»، استفاده از این اصطلاحات مجاز نیست.

پیشتر بریژیت ماکرون، همسر رئیس‌جمهوری فرانسه و همچنین فرهنگستان زبان فرانسه از آنچه به‌عنوان «سوءاستفاده وحشیانه از نحو» خوانده‌اند، انتقاد کرده بودند.

پاسکال گرونی، سناتور حزب جمهوری‌خواه با انتقاد از شیوه نوشتاری جدید گفت: «این یک ایدئولوژی است که به وضوح زبان ما را به خطر می‌اندازد.»

خانم گرونی اضافه کرد رویه جدید یادگیری زبان فرانسه را برای افراد بیسواد و دارای معلولیت سخت می‌کند.

در سال ۲۰۲۱، فرهنگستان زبان فرانسه در نامه‌ای سرگشاده به این موضوع اشاره کرد و استفاده از چنین زبانی را رد کرده بود. در آن نامه آمده بود: «علاوه بر این واقعیت که [زبان فراگیر] با زبان گفتاری مطابقت ندارد، اساساً زبان دومی را تحمیل می‌کند که پیچیدگی آن مانع از یادگیری زبان فرانسه توسط افراد دارای ناتوانی‌های شناختی نظیر نارساخوانی، دیسپراکسی کلامی یا آپراکسی می‌شود... اگر ساده بگوییم این تلاش برای عادلانه‌تر کردن همه چیز، نابرابری را تقویت می‌کند.»

مارین لوپن، رهبر حزب راستگرای افراطی «اجتماع ملی»، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت: «زبان فرانسوی گنجینه‌ای است که باید در برابر فرهنگ ‘ووکیسم’ محافظت شود و زبان فراگیر یکی دیگر از مظاهر شوم و ترسناک چنین فرهنگی است.»

«ووکیسم»، یک جریان فرهنگی چپ‌گرا است که در سال‌های اخیر عمدتا در ایالات متحده مطرح شده و بر عدالت نژادی، حقوق دگرباشان جنسی، تصفیه زبان و تاریخ از سوگیری‌های جنسیتی و ترویج مباحث چندفرهنگی تاکید دارد.