موضوع : پژوهش | مقاله

ابیات مجلسی حافظ!

این روزها در جلسات رای اعتماد به وزرا در مجلس شورای اسلامی، گویا بساط شعر و شاعری به طرز مبسوطی گسترده بوده و بسیاری از مخالفان و موافقان و خود وزرای پیشنهادی دولتِ مهرورز به عنوان چاشنی سخنان شان از ابیات و اشعار فراوانی استفاده کرده اند، به گونه ای که بر زبان رئیس محترم مجلس چنین رفته که اگر مجموعه شعرهای خوانده شده در این چند روز را جمع کنیم یک کشکول فراهم خواهد شد به این هوا!
به نظر برخی از صاحب نظران، اگر ابیات و اشعار قرائت شده در صحن مجلس شورا نبود، عمرا اکثریت قریب به اتفاق وزرای محترم می توانستند رای بیاورند و مملکت در این صورت، بویژه با توجه به توطئه های استکبار جهانی با یک بحران حاد و جدی روبه رو بود! عده ای از کارشناسان عقیده دارند، اگر وزارت امور خارجه بتواند از ظرفیت های ناشناخته شعر فارسی در مذاکرات هسته ای به نحو شایسته ای بهره بگیرد، به سادگی می تواند پرونده ایران را از شورای امنیت به آژانس برگرداند و ملت شعردوست ایران را از حق مسلم شان برخوردارسازد!
به هر حال، وقتی ذوق شعر رجال سیاست و وکلا و وزرا و استقبال آنان از این سرمایه ی استراتژیک ملی این چنین باشد، قطعا تکلیف موکلان و رعایای مملکت محروسه گل و بلبل معلوم است و همه ی آحاد رعیت، شعر را از نان شب واجب تر می دانند و حاضرند از یارانه ی نان و بنزین و گوشت شان هم اگر شده بزنند و در عوض شعر را به عنوان یک کالای اساسی در سبد خانوار جای بدهند! همه ی امارات و قرائن و شواهد از جمله همین رای اعتماد گرفتن اکثر وزرای محترم به قوت بازوی شعر و به ویژه آمارهای موجود در وزارت فخیمه ی ارشاد، مخصوصا آمار و شمارگان مجموعه های چاپ شده ی اشعار لابد همین استقبال پرشور و زایدالوصف را تایید می کنند و اگر نکنند معلوم می شود در آن شواهد و قرائن و آمارها خللی هست و لاغیر!
علی هذا و با توجه به رویکرد نمایندگان محترم مجلس به مقوله شعر و با عنایت به اینکه احتمال می دهیم نمایندگان محترم به واسطه کثرت اشتغالات و سرکشی به مناطق محروم و حوزه های انتخابیه و غیره نتوانند ابیات مناسبی را برای طرح در جلسات علنی و غیر علنی و فراکسیونها و کمیسیون های مختلف انتخاب کنند، گذری می کنیم بر دیوان خواجه حافظ شیرازی و فی المجلس تعدادی از ابیاتِ مجلسی این شاعر شیرین سخن را با توجه به شان نزول و مناسبت آنها در اینجا ذکر می کنیم تا ان شاء الله کشکول آقای دکتر هم از آنچه هست کامل تر شود:
این بیت با مباحث جلسات غیر علنی و غیر رسمی مجلس، مخصوصا در باره موضوع لباس شخصی ها و کوی دانشگاه و ]... [تناسب دارد:
مصلحت نیست که از پرده برون افتد راز
ور نه در مجلس رندان خبری نیست که نیست
این بیت جان می دهد برای وقتی که رئیس مجلس به تذکرات آیین نامه ای و غیر آیین نامه ای یک نماینده وقعی نمی گذارد و در نتیجه اشک نماینده مورد نظر در آمده و صدای او در ازدحام موافق و مخالف گم شده باشد:
میان گریه می خندم که چون شمع اندر این مجلس
زبان آتشینم هست لیکن درنمی گیرد
این بیت تقریبا مناسب مواقعی است که یک ناطق، فارغ از حضور افرادی که مثل "هلو" هستند، وقت مجلس را با حاشیه روی و مباحث خارج از دستور در خصوص موضوعاتی مثل "هلوکاست"و یا جزئیاتی مثل ابهامات در برخی قراردادهای نفتی و غیره گرفته باشد:
حسن مه رویان مجلس گرچه دل می برد
و دین بحث ما در لطف طبع و خوبی اخلاق بود
این بیت هم وصف حال مواقعی است که خردگرایی در بین نمایندگان ملت به اوج رسیده و در موقع نطق مثلا یکی از نمایندگان اقلیت در باره مسائل کم اهمیتی مثل قضیه کهریزک و امثال آن نمایندگان اکثریت به خشم آمده و فضای مجلس متشنج شده و خوراک لازم برای رسانه های بیگانه به حد کافی فراهم آمده باشد:
مباحثی که در آن مجلس جنون می رفت
ورای مدرسه و قال و قیل مسئله بود
این بیت را می توان بر سردر جلسات فراکسیون روحانیون مجلس شورا نوشت:
ز در درآ و شبستانِ ما منور کن
هوای مجلس روحانیان معطر کن
این بیت را گویا حافظ برای جلساتی از مجلس سروده که در آن طرح سوال و احیانا استیضاح از برخی بزرگان ریاکار روزگار خودش مطرح بوده و خوشبختانه (!) درحال حاضر چندان موضوعیتی ندارد:
مشکلی دارم ز دانشمند مجلس بازپرس
توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر می کنند؟ !
حافظ تکلیف مواقعی را هم که عده ای از مجلسیان برای اعتراض به سخنان مخالفان، خواسته باشند با توسل به "آبستراکسیون" و ترک صحن، جلسه را از اکثریت و رسمیت بیندازند مشخص کرده و سروده است:
عنان به میکده خواهیم تافت زین مجلس
که وعظ بی عملان واجب است نشنیدن
این بیت را هم در مواقعی که طبع شعر مجلسیان، مثل جلسات رای اعتماد، حسابی گل کرده و مجلس شورا به مجلس مشاعره و بهارستان به گلستان تبدیل شده باشد می توان خواند:
مجلس انس و بهار و بحث شعر اندر میان
نستدن جام می از جانان گران جانی بود.