پیشنهاده دکتری تخصصی (PhD) 1398
پدیدآور: امیر صفری 

استاد راهنما: علی محمد حاضری
 استاد مشاور: محسن بهشتی سرشت
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده الهیات و ادیان
چکیده

در این رساله به تاریخ شکل گیری حوزه علمیه قم می پردازیم. مدعای اصلی ما این است که حوزه علمیه قم، برخلاف تصورات رایج که آن را محصول سنت می‌داند، محصول فرایند دولت ملت سازی در ایران و عراق است. به عبارت دیگر، حوزه علمیه قم را باید در پرتو شکل گیری دولت ملت جدید در ایرانو انتقال جریان مالی، شکل گیری مرزهای ملی، و مسئله بهداشت در ایران و عراق در نظر گرفت. مدعای نویسنده این سطور این است که نمی‌توان «تولد» حوزه علمیه را بدون در نظر گرفتن تاریخ شکل‌گیری دولت - ملت مدرن در ایران و عراق مد نظر قرار داد. دولت- ملت سازی در ایران و عراق (و انتقال قدرت مرکزیت شیعی از عراق به ایران) خود محصول فرایندی کاملاً مدرن در خاورمیانه است: پیدایش اندیشه مدرن‌ با خود الزاماتِ مشخصی را به همراه داشته است: مسئله عینی و ملموس کنترل مرزها، مسئله نقل و انتقال وجوهات میان ایران و عتبات، مسئله اهمیت پیدا کردن تابیعت و در عراق و مسئله شکل‌گیری هویت ملی و ایرانی. به عبارت دیگر آنچه برای ما در این پژوهش مهم است، قرار دادن اندیشه اصلاحِ حوزه یا به عبارتی تولد حوزه در شکل و شمایل متمایز آن در عصر حاضر در متن واقعیت‌های عینی و ملموس است. به باور نگارنده ایده‌ها و اندیشه‌ها (اندیشه اصلاح دولت و اصلاح حوزه) هرچند مهم هستند ولی به تنهایی نمی‌توانند شکل‌دهنده یک سازمان جدید باشند بلکه آنچه اهمیت دارد، توجه به واقعیات عینی و ملسوس تاریخی است. به عبارت دیگر، اندیشه اصلاح حوزه (یا به عبارتی تولد حوزه در شکل و شمایل و متمایز امروزی آن در عصر حاضر) را باید در متن اندیشه اصلاح و ورود اندیشه مدرن به جامعه ایرانی در نظر گرفت.