پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1398
پدیدآور: محمد صابری روشن 
استاد راهنما: اسماعیل چنگیزی اردهالی
استاد مشاور: صالح برگاری
دانشگاه خوارزمی
چکیده

آموزش و پروش در ایران دارای تاریخ کهن می باشد.از دوران باستان تا ورود اعراب به ایران و سپس پذیرش تدریجی اسلام توسط ایرانیان، نظام حاکم بر این آموزش ها دچار تغییر گردید.پس از ورود اسلام به ایران تا زمان قاجار، نظام حاکم بر تعلیم و تربیت ایران به صورت تقریباً دست نخورده باقی مانده بود.این نظام شامل مکتب خانه هایی بود که سواد مقدماتی را در اختیار دانش آموزان قرار می داد و پس از آن اگر افرادی مایل به طی مدارج بالاتری بودند به به مدارس دینی رفته و در آنجا به فراگیری علوم دینی و گاهاً علوم دیگر می پرداختند. با آشنا شدن ایرانیان با غرب و تمدن غربی و اطلاع از اینکه در زمینه تکنولوژی از آنها عقب افتاده ایم، زمینه سازی برای تغییر نظام حاکم بر تعلیم و تربیت در ایرانیان فراهم آمد. اگر چه این تغییر با مقاومتهای بسیار همراه بود ولی به تدریج و در اواخر دوره قاجار، همگان به مزایای مدارس جدید واقف گردیده بودند.شهر قم نیز از این امر مستثنی نبود، اما فرقی که با شهرهای دیگر داشت این بود که مدارس دینی شیعی در این شهر از ابتدای قرن دوم وجود داشت و در گذر تاریخ به گونه ای در اوج و گاهی در محاق به حیات خود ادامه داده بود.این مدارس دینی بودند که بیشترِ معلمان مکتب خانه ها را آموزش می دادند و به هنگام تأسیس مدارس جدید در ایران، به دفاع از نظام آموزش سنتی پرداختند. در این تحقیق سعی شده است که ابتدا به صورت مختصر با تاریخ قم و تاریخ نظام تعلیم و تربیت در ایران آشنا شویم و سپس در ادامه به معرفی نهادهای علمی آموزشی که در زمان قاجار در قم وجود داشته است، پرداخته می شود.این نهادها به دو صورت سنتی و جدید که در اواخر دوره قاجار تأسیس شده بودند، در قم وجود داشت.