پیشنهاده کارشناسی ارشد 1366
پدیدآور: علی‌اکبر داودآبادی 
استاد راهنما: جعفر رحمانی
موسسه آموزش عالی طلوع مهر - قم
چکیده

در جهان کنونی گردشگری به یکی از مهم‌ترین و سودآورترین فعالیت‌های اقتصادی در سراسر جهان تبدیل شده است .بی‌تردید این صنعت در قرن حاضر اولین شاخص اقتصادی هر کشوری خواهد بود. این بدان معنی است که در قرن 21 صنعت جهانگردی از نظر میزان سرمایه گذاری و اشتغالی که ایجاد خواهد کرد نقش موثری را در تامین منابع ملی کشورها و نیز در بخش اقتصادی ، فرهنگ و ... خواهد داشت .در این پژوهش ما با گونه‌ای از گردشگری روبرو هستیم که گردشگری مذهبی نام دارد .که یکی از قدیمی‌ترین و پررونق ترین گردشگری‌های گذشته و حال حاضر سراسر جهان است .شهر قم که سالانه میزبان تعداد زیادی گردشگر است علاوه بر مرقد مطهر حضرت معصومه(س) دارای گنجینه‌های نفیس و آثار هنری و معماری اسلامی و ایرانی زیادی از جمله مسجد جمکران - گنبد سبز و مسجد جامع و ... است. افزون بر این‌ها بیش از 400 امام‌زاده و مکان زیارتی دیگر ، شهر قم را به عنوان دومین شهر زیارتی کشور قرار داده است. ولی‌ مولفه‌هایی نظیر تعداد هتل، هتل آپارتمان‌ها و مهمان‌پذیر‌ها بیانگر جایگاه نامناسب این شهر به لحاظ اقامتگاه و خدمات پذیرایی می‌باشد.شهر قم با وجود داشتن جمعیت زیاد و مشکلاتی مانند بیکاری و عدم اشتغال جوانان و .... ، نیاز مبرم به اشتغال زایی آن هم از نوع بومی دارد. با توجه به بافت فرهنگی شهر و گردشگر‌پذیری آن، چه از نوع جذب گردشگر مذهبی و یا علمی ، درمانی و ... استعداد فوق العاده‌ای داشته و نیاز به برنامه ریزی جامع و همه جانبه‌نگر مدیران شهری و کشوری دارد. آنچه که در حال حاضر مهم و ضروری به نظر می‌رسد جذب گردشگر در شهر قم نیست زیرا به تعداد مناسبی گردشگر سالانه از شهر قم بازدید به عمل می‌آورد ولی اکثر این گردشگران ماندگاری زیادی در قم ندارند و فقط یک الی دو شب در قم اقامت می‌گزینند. هدف پژوهشدر این تحقیق به دنبال یافتن عوامل و موانع تاثیرگذار بر عدم ماندگاری زائران به‌صورت طولانی مدت در شهر مقدس قم هستیم. علت بررسی این موضوع این است که، حضور زائران و گردشگران در شهر قم به صورت طولانی مدت باعث رونق اقتصادی شهر شده و همچنین باعث بالا رفتن سطح کیفیت زندگی برای ساکنین این شهر است.اهمیت و ضرورت انجام تحقیقاز عمده‌ترین خلاء‌های موجود در بررسی گردشگری مذهبی در قم، بررسی و تحقیق در ارتباط با عدم ماندگاری زائران برای مدت طولانی در قم است. این در حالی است که در دیگر شهرهای مذهبی نظیر مشهد، زائران به‌طور معمول 3 تا 5 روز می‌مانند(براساس حداقل زمان گردشگری تورهای مسافرتی به مشهد مقدس). این عامل (عدم ماندگاری طولانی مدت) باعث از دست دادن یک منبع درآمد‌زایی با کمترین سرمایه‌گذاری می‌شود و همچنین میزان اشتغال‌زایی در قم را کاهش می‌دهد. لذا در این پژوهش به‌بررسی عوامل و موانع ایجاد این امر می‌پردازیم تا بتوانیم راه حلی مناسب برای برطرف کردن آن پیشنهاد دهیم به‌طوری که باعث رونق اقتصادی در شهر قم شده و ایجاد مشاغلی با درآمد مناسب را برای ساکنان این شهر فراهم آورد. روش پژوهشدر این پژوهش جامعه آماری مورد بررسی، گردشگرانی هستند که در سال 1396 از شهر قم بازدید کرده‌اند. تحقیق حاضر که در قالب یک مطالعه موردی انجام گرفته به لحاظه هدف، کاربردی است و همچنین یک تحقیق توصیفی است. در بخش دیگر تحقیق جهت انجام مطالعات میدانی روش پیمایشی مورد استفاده قرار گرفته است که به منظور جمع‌آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه‌ای از پاسخ‌دهندگان به‌طور منظم انتخاب شده در گروه‌های نمونه، صورت می‌گیرد. برای جمع‌آوری اطلاعات لازم در این کار پژوهشی، سه شیوه مشخص و معین مطالعه کتابخانه‌ای، بررسی اسناد و آمارهای موجود سازمان‌ها و ادارات مرتبط و توزیع پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفته است.