ازدواج همه ابعاد وجودى انسان را به محک فرا مى‏خواند، تا قبل از ازدواج عوامل آزماینده خصوصیات حقیقى افراد، بسیار کم و انگشت‏شمار است؛ اما با ازدواج به یکباره صحنه تغییر مى‏کند. آن قدر عوامل آزماینده در این مرحله زیاد است که کمتر بُعدى از ابعاد وجودى انسان، خارج از آزمایش قرار مى‏گیرد. ازدواج دورى از تنهایى، بهره‏گیرى از تمتع جنسى و ... نیز است اما در پس پرده و اعماق آن، یک عرصه مهم براى رشد یافتن انسان است، آنقدر که ازدواج مى‏تواند انسان را رشد دهد، کمتر مسئله‏اى این خاصیت را دارد.
شاید بپرسید ازدواج با مسائل و مشکلاتى که درخور دارد چگونه مى‏تواند رشد انسان را در پى داشته باشد؟ جواب این است که همین مشکلات و مسائل زندگى زوجین است که توانایى‏هاى آنها را محک مى‏زند و به واسطه همین مسائل، تمرین تواناتر شدن صورت مى‏گیرد.
در واقع ازدواج را مى‏توان به یک منشور چند پهلو تشبیه کرد که هر طرف آن بیانگر بُعدى از زندگى زناشویى است، یک طرف شور و شوق و لذت، یک بُعد آن محبت و صمیمیت، طرف دیگر آن آرامش و یک طرف تلاش و زحمت؛ که با نگاه به ابعاد خوشایند آن، راه تلاش و زحمت و رویارویى با مشکلات آن براى زوجین هموار مى‏شود.
همان طور که اشاره کردیم، داشتن یک رابطه با همسر که از جنس مخالف است مى‏تواند سرچشمه احساس آرامش، حمایت و لذت براى هر یک از زوجین باشد و این در حالى است که همین رابطه مى‏تواند به منشأ اضطراب و ناکامى تبدیل شود.
با وجود اینکه بیشتر ازدواج‏ها با عشق و علاقه و محبت طرفین صورت مى‏گیرد، در مواردى شاهدیم که زن و مرد با تمام تلاشى که در جهت انجام وظایف خود دارند، به مرور زمان عشق و علاقه بین آنها کم‏رنگ شده و گاهى به طور کامل محو مى‏شود. به این نوع جدایى، اصطلاحاتى نظیر طلاق عاطفى، طلاق روحى یا طلاق خاموش داده مى‏شود. با همه سعى و تلاش همسران براى نرسیدن به مرحله جدایى، متأسفانه بسیارى از این نوع ازدواج‏ها منجر به طلاق رسمى شده و درصد بسیار بالاترى در مرحله طلاق عاطفى باقى مى‏ماند.
در شرایطى که زن و مرد از لحاظ روانى و عاطفى علاقه‏اى به زندگى مشترک خود ندارند، از یک دوره طولانى مدت بحث، مشاجره و دعواهاى همیشگى از وضعیت عناد و دشمنى و عصبانیت‏هاى مداوم تنفر پیدا کرده و وارد مرحله بى‏تفاوتى نسبت به یکدیگر مى‏شوند. در این شرایط هیچ تلعق روحى و عاطفى نسبت به طرف مقابل ندارند و بیشتر انحرافات اخلاقى، آسیب‏هاى اجتماعى و بیمارهاى روانى در این مرحله خود را نشان مى‏دهند.
کسب قدرت حل تعارضات زناشویى، اصلاح و تصحیح باورهاى غلط زناشویى، منطقى کردن انتظارات طرف مقابل و به رسمیت شناختن هویت مستقل همسر، بعد از مرحله همسرگزینى و معیارهاى انتخاب همسر، از مهم‏ترین مهارت‏ها و باورهایى است که زوجین باید به آنها مجهز باشند. این مهارت‏ها باعث مى‏شود که از عشق خود از همان آغاز تولدش محافظت کرده و بتوانیم عواطف همسر خود را تقویت کنیم.
لازم است به چند راهکار عملى و کاربردى براى روشن ماندن چراغ‏هاى رابطه میان زوجین و تحکیم محبت همسران اشاره شود.

1. حکم کردن و بیان تحکمى:
گاهى مشاهده مى‏شود که زوجین به جاى درخواست کردن، پیشنهاد دادن و ابراز تقاضاهاى خود، از الزام و یا به عبارتى از جمله‏هایى «بایددار» استفاده مى‏کنند.
این نوع بیان انتظارات، شاید در مواقعى منجر به برآورده شدن خواسته و نیاز شود اما در بلندمدت منجر به ایجاد مقاومت و سرسختى در مخاطب مى‏شود.
افرادى که با این نوع بیان (عبارت‏هاى تحکمى) مورد خطاب قرار مى‏گیرند احساس مى‏کنند که «قربانى ابدى» هستند و انگیزه مبارزه در آنها تقویت مى‏شود.
به جاى استفاده از عبارت «باید همیشه به من اطلاع بدهى که دیر مى‏آیى.»
بهتر است گفته شود: «دوست دارم وقتى دیر مى‏آیى، مرا مطلع کنى.»

2. برجسته‏سازى مشکلات:
زوج‏هایى که انتظار دارند همسرشان کاملاً مطابق با خواسته آنها رفتار کند و از سوى دیگر در برابر مشکلات و ناکامى‏ها تحمل پایینى دارند چنانچه مشکلى پیش بیاید اقدام به درشت‏نمایى و فاجعه‏سازى مى‏کنند. این افراد مشکلاتى هر چند کوچک و بى‏اهمیت را خارج از تحمل جلوه داده و عموماً به جاى پیدا کردن راه‏حل شروع به بیقرارى، گریه کردن، خود را سیاه‏بخت روز معرفى کردن و ... مى‏کنند و عملاً هر نوع انرژى که امکان داشت موجب پیدا کردن راه حل یا رفع مشکل شود صرف منفى‏نگرى مى‏کنند. از طرفى این افراد تمایل کمى براى دیدن چشم‏اندازهاى مثبت موجود در رابطه دارند. این افراد لازم است فهرستى از تمام نقاط قوت خود و همسرشان تهیه و با کسب انرژى مثبت از داشته‏هاى خود، آستانه تحمل خود را در رویارویى با مشکلات بالا ببرند و براى حل و تعدیل مشکل یا مشکلات موجود با همسر خود به بحث و تبادل نظر بپردازند.

3. بى‏توجهى به تأیید رفتارهاى مطلوب:
تشویق، تأیید و بیان نکات مثبت و رفتارهاى مطلوب همسر در جمع و تذکر نکات منفى و انتقاد به طور محرمانه. یکى از نکته‏هایست که متأسفانه بسیارى از زوجین به شیوه معکوس آن عمل مى‏کنند. گاهى زوجین خطاى همسر خود را در حضور دیگران، فرزندان و آشنایان بازگو مى‏کنند و زمینه‏هاى مقاومت روانى را در طرف مقابل ایجاد مى‏کنند.
با مطالعه کتب مربوط به آئین همسردارى، چگونگى ایجاد ارتباط با دیگران و نیز شرکت در جلسه‏هاى آموزش خانواده، دانش و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهید.
براى داشتن یک زندگى با نشاط و موفق خوب بیندیشید، وقت بگذارید، احساس مسئولیت کنید تا موانع ارتباط سالم و سازنده از میان برود، و زمینه‏هاى تکامل فراهم شود. در شماره بعد به سایر نکات و مهارت‏هاى ارتباطى زوجین در محیط خانواده اشاره خواهیم کرد.

منبع: / ماهنامه / پیام زن / 1388 / شماره 211، مهر ۱۳۸۸/۷/
نویسنده : سیده مریم طباطبایى ندوشن‏