بوداسَف Bodhisattva . (ژ: بوساتسوُ). در سنتِ بودایىِ مَهایانه، که در ژاپن رواج دارد، وجودى است با بافتِ روحىِ بزرگ که مقدر است به بوداییّت برسد اما سوگند مى خورد بودا نشود، مگر آن که به همه باشندگانِ دیگر یارى شود که به این حالت برسند.
مرتبه یک بوداسَف درست پس از یک بوداست و این در سنتِ مهایانه یک مفهومِ محورى است که بر امکان رسیدنِ تمام موجودات به بوداییّت تأکیدمى کند.
در باورِ عمومى، بوداسَف را وجودى الهى مى دانند با مِهرى بى کران که به سودِ زندگانِ رنجور پا در راه مى گذارد. بوداسَف ها را فرامى خوانند که از درد و رنجى که در این جهان برده مى شود، همچون بیمارى، فقر، بلایاى طبیعى و شکل هاى گوناگون آزار آسایش بخشند و روان هاى خویشانِ درگذشته را در جهانِ دیگر آرامش بخشند، رستگار کنند و به روشن شدگى شان یارى رسانند.
معروف ترین بوداسَف ها در ژاپن اینها هستند:
- کان نون (سن: اَوَلوکیتِشوارَه) که صفتِ خاصِ او مِهر و عطوفت است؛
- جى زوْ (سن: کشیتى گَرْبَه)، حافظِ کودکان؛
- فوُگِن (سن: سَمَنْتَه بَدْرَه) و مون جوُ (سن: مَنجوُشرى) که هر دو به فرزانگى و شناخت مربوط اند؛
- میروکوُ (سن: ماى تِرِه یَه) که بوداىِ بزرگِ بعدى است که در جهان ظهور خواهد کرد.
چهره هاى دینىِ بزرگِ تاریخ مثلِ گیوْگى را نیز بوداسَف خوانده اند.

بوداسَف را در متن هاى چینى به شکل پوُسا (p'u-sa، آکتا ایرانیکا III، ص 127) و به ژاپنى بوساتسوُ (Bosatsu، فرهنگ بودایى، ژاپنى ـ انگلیسى، داى توْ شوُپّانشا، ص 20) خوانده اند. بوداسَف به احتمال قوى شکل فارسى شده bpwtys ، bpwtyst ، dbpwtys ، tbpwtyst ، tbystd pw سغدى است ( آکتا، همان، 127ـ28 ). کلمه بوداسَف، که در متن قدیمى عربى و فارسى بلوهَر و بوداسَف آمده (براى اطلاعات بیشتر ر.ک: دایرة المعارف فارسى مصاحب، ذیل بلوهر و بوداسف؛ و نیز: 3 Unknown Buddhist Stories in anArabic Version، چاپ لندن، 1971 ) اشاره به گئوتَمه بودا دارد نه به مطلقِ بوداسف هاى بودایى، چنان که در متن هاى پرَجِنیاپارَمیتا و مَهایانه مى بینیم. شاید از این جاست که Bodhiى این واژه را بودا نوشته اند، چون که در متن هاى هینه یانه فقط یک بوداسَف وجود دارد که آن همان گئوتمه بوداست. از این رو طبیعى است که در هینه یانه، بوداسف همیشه بتواند جایگزین بودا شود. از سوى دیگر، بوداسفِ هینه یانه همیشه اشاره است به زمانى که گوتمه بودا هنوز به مقام بودایى نرسیده است. در شکل هاى متفاوتِ سغدىِ این واژه، جزء اول pwtyیا yd pwــ که همان bodhi سنسکریت است به معنى بیدارى و روشنى ــ ربطى به مقام بودا (و نیز به گئوتمه بودا) ندارد، هر چند از نظر لغوى با آن از یک ریشه است. شاید بهتر مى بود که این نام را بودى سَف مى نوشتند نه بوداسَف.

* کوته نوشت ها: چ.: چینى؛ ژ.: ژاپنى؛ سن.: سنسکریت.

منابع:
1. فصلنامه هفت آسمان، شماره ششم، برگرفته از دانش نامه ژاپن، نوشته تاى استَنلى وَاینسَتاین، ترجمه ع. پاشایى