مدل SWAT (Soil and Water Assessment Tool) یک مدل هیدرولوژیکی و مدیریت منابع آب است که برای شبیه‌سازی جریان آب سطحی، جریان زیرزمینی، کیفیت آب و رطوبت خاک در حوضه‌های آبریز استفاده می‌شود. این مدل بر اساس اصول فیزیکی و آماری توسعه یافته است و می‌تواند برای طیف گسترده‌ای از شرایط آب و هوایی و خاکی استفاده شود.
برای ارزیابی عملکرد مدل SWAT در برآورد رطوبت خاک، می‌توان از روش‌های مختلفی مانند مقایسه با داده‌های اندازه‌گیری شده، تحلیل عدم قطعیت و ارزیابی آماری استفاده کرد.
در روش مقایسه با داده‌های اندازه‌گیری شده، مقادیر رطوبت خاک شبیه‌سازی شده توسط مدل SWAT با داده‌های اندازه‌گیری شده در ایستگاه‌های هواشناسی یا ایستگاه‌های خاک مقایسه می‌شوند. اگر اختلاف بین مقادیر شبیه‌سازی شده و اندازه‌گیری شده کم باشد، می‌توان گفت که مدل عملکرد خوبی در برآورد رطوبت خاک دارد.
در تحلیل عدم قطعیت، میزان عدم قطعیت در مقادیر شبیه‌سازی شده رطوبت خاک ارزیابی می‌شود. اگر عدم قطعیت کم باشد، می‌توان گفت که مدل قابل اعتماد است.
در ارزیابی آماری، شاخص‌های مختلفی مانند ضریب تعیین (R^2)، میانگین مربعات خطا (RMSE) و نسبت بین میانگین مربعات خطا به میانگین مربعات مقادیر اندازه‌گیری شده (RMSE/MSE) استفاده می‌شوند. اگر مقادیر این شاخص‌ها بالا باشند، می‌توان گفت که مدل عملکرد خوبی در برآورد رطوبت خاک دارد.
نتایج تحقیقات نشان داده است که مدل SWAT در برآورد رطوبت خاک عملکرد خوبی دارد. به عنوان مثال، در یک مطالعه که در حوضه آبریز رودخانه ارس انجام شد، ضریب تعیین مدل SWAT برای رطوبت خاک سطحی 0.87 و برای رطوبت خاک عمقی 0.83 بود.
با این حال، لازم به ذکر است که عملکرد مدل SWAT در برآورد رطوبت خاک به عوامل مختلفی مانند ویژگی‌های حوضه آبریز، داده‌های ورودی و روش واسنجی مدل بستگی دارد.
در ادامه به برخی از عواملی که می‌توانند بر عملکرد مدل SWAT در برآورد رطوبت خاک تأثیر بگذارند، اشاره می‌کنیم:

ویژگی‌های حوضه آبریز: ویژگی‌های حوضه آبریز مانند نوع پوشش گیاهی، نوع خاک، شیب زمین و میزان بارندگی می‌توانند بر عملکرد مدل SWAT تأثیر بگذارند.
داده‌های ورودی: داده‌های ورودی مانند داده‌های آب و هوایی، داده‌های خاک و داده‌های کاربری اراضی می‌توانند بر عملکرد مدل SWAT تأثیر بگذارند.
روش واسنجی مدل: روش واسنجی مدل می‌تواند بر عملکرد مدل SWAT تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، استفاده از روش واسنجی ضرایب مدل می‌تواند عملکرد مدل را بهبود بخشد.

برای بهبود عملکرد مدل SWAT در برآورد رطوبت خاک، می‌توان از روش‌های مختلفی مانند استفاده از داده‌های دقیق‌تر، بهبود روش واسنجی مدل و استفاده از مدل‌های ترکیبی استفاده کرد.