استاد راهنما: دکتر سید محمد مهدی معصومی
استاد مشاور :دکتر رضا کرمی
دانشجو: خشایار نصرتی
بهار 1398

چکیده :
باغ در عام به زمین‌هایی که برای پرورش گل و گیاه، میوه، سبزیجات، بوته‌ها، و درختان زیبا، حصارکشی شده باشند، باغ می‌گویند. صورت فارسی میانه کلمه همان باغ و صورت فارسی باستان آن باگَ بوده‌است به معنی بخش یا تقسیم یا قطعه زمین زیر کشت.باغ، واژه‌ای فارسی است که در پهلوی و سغدی نیز به همین شکل بکار برده می‌شده. دیگر واژه به‌کاررفته در زبان‌های ایرانی برای باغ واژه «پردیس» است که این خود واژه‌ای است برگرفته از پارسی باستان (پارادئزا) به معنی باغ و بوستان. پارادئزا در اوستا نیز دو بار بکار رفته‌است. این واژه در پهلوی پالیز شده و در فارسی دری هم بکار رفته‌است با توجه به این موضوع که در قدیم شهر قم دارای فضای سبز بسیاری بوده و نماد یک باغ شهر راداشته وبا توجه به مساحت زیاد  باغ سالاریه در آن زمان این باغ تاثیر مهمی بر حیات شهر داشته است . ضرورت به این موضوع که باغ سالاریه امروزه در دست تخریب است و به آن رسیدگی نمی شود  و ممکن است در آینده چیزی از  این باغ باقی نماند . مطالعه تاریخی این موضوع میتواند به ما کمک کند در روشن شدن اهمیت وتوصیف جایگاه این باغ در رسیدن  به تصویری از گذشته این شهر و با توجه به اینکه شهر قم دارای یک پیشینه تاریخی خیلی خوبی است و این پیشینه در حال فراموش شدن است و هویت شهر در حال تضعیف است این باغ میتواند یک یادگاری از گذشته باشد . باغ سالاریه با پیشینه تاریخی کهن در طول تاریخ از شکل گیری تا کنون شاهد تحولات  بسیاری بوده است .دستاوردهای پژوهشی در خصوص این موضوع تا کنون بر مبنای توصیفات پراکنده و فاقد روش شناسی صحیح پژوهشی بوده است از طرفی دیگر هم اسناد بسیاری در زمینه تاریخ موضوع موجود است که تا کنون مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است روش تحلیل روش تاریخی تحلیلی در نظر گرفته شده است .لذا از باب تحلیل اهمیت نقش باغ ها در تاریخ شکل گیری شهر قم این مهم نیازمند بررسی و توجه روش مندانه در جهت آشکار شدن نکات پنهان تاریخی است .همچنین تحلیل این یافته ها می تواند به روشن شدن جایگاه آن در وضعیت کنونی شهر کمک کند لذا بررسی موضوع از جهت شناخت، واکاوی ، تحلیل مهم به نظر می رسد و ما را به این امرما ملذم میکند تادرباره شهر و باغات ازدست رفته شهرمان اطلاعات بیشتر و مفصل تری را بیان می نماییم.

فهرست مطالب :
فصل اول :    1
کلیات و مفاهیم    1
1-1طرح مسأله:    3
1-2مسله های پژوهش:    4
1ـ3تعریف واژگان  :    5
1ـ4_1 باغ ایرانی :    5
1ـ5ضرورت پژوهش:    5
6ـ1اهداف پژوهش :    6
1ـ7روش پژوهش :    6
1ـ7ـ1راهبرد :روایت در تحقیق تفسیری تاریخی:    6
1ـ7ـ2راهبرد: [روش پژوهش]: روایت و تحلیل در پژوهش تفسیری- تاریخی    7
1ـ7ـ3ـراهبرد[شالوده نظری]: چهار رویکرد تفسیری  :چهار رویکرد در چگونگی تفسیر رویدادهای تاریخی    8
1ـ8ساختار پژوهش :    9
1ـ9محدوده زمانی و مکانی پژوهش:    9
1ـ10ـ1ـ (محمد رضا انصاری قمی )در کتاب قم در منابع و مراجع فارسی :    10
1ـ10ـ3ـ محمد روستایی – حسین احمد رهبریان در کتابچه (اعداد و نفوس دارالایمان قم )به انضمام کتابچه های سیاقی –دیوانی شهر قم (قرن 12-13ق)  و مقدمه ای در علم سیاق:    11
1ـ10ـ4ـ«کتاب قم» یا«تاریخ قم» 378 ق:    12
1ـ10ـ5ـ کتاب تاریخ دارالایمان قم نوشته محمد تقی بیک ارباب:    13
1ـ10ـ6ـ (سید محسن محسنی) در قالب مقاله ای تحت عنوان (تاریخچه باغ زنبیل آباد(سالاریه) قم) سال بیست و سوم شماره 90 زمستان 1396    13
1ـ10ـ7ـ کتاب تاریخ و جغرافیای قم نوشته میرزا غلامحسین خان افضل الملک:    14
1ـ11نتیجه گیری فصل اول  :    14
فصل دوم:    16
2ـ1تاریخ قم:    17
2ـ2جغرافیای قم : (فارسی قمی)    18
2ـ2ـ1 توپوگرافی:    18
2ـ2ـ2 آب و هوا :    19
2ـ2ـ3 پوشش گیاهی:    19
4ـ2ـ2 کویر نمک:    19
5ـ2ـ2 کوه‌های قم:    20
2ـ3ذکر حدود قم:    21
2ـ3ـ1 باب دوم    21
2-3-2باب سوم    21
3-3-2باب دهم    21
2ـ4ـ2باب دوازدهم    21
5-3-2باب پانزدهم    22
2-3-6باب شانزدهم    22
2-3-7باب هفدهم    22
2-3-8باب هجدهم    22
2-3-9باب نوزدهم    22
2-3-10باب بیستم    22
2ـ4به نقل از :محمد بن محمود بن احمد طوسی    23
5-2به نقل از ابوالقاسم بن احمد جیهانی (ق 4 ﻫ)    23
6-2به نقل از دکتر علی اکبر نفیسی( ناظم الأ طبّا)    23
2-6-1 قم :    23
7-2به نقل از لغت نامه علی اکبر دهخدا    23
2ـ8قمیات:    24
2ـ9 قم در سفرنامه جهانگردان:    25
2-9-1-سفرنامه آمبروسیا کنتارینی در قرن نهم هجری، 887 ه/ 1473 م    25
2-9-2.سفرنامه دن گارسیا دسیلوا فیگوئروای اسپانیایی در قرن یازدهم هجری 1028 ه/1618 م    26
2-9-3-سفرنامه ژان تاورینه فرانسوی در قرن یازدهم 1042 ه/1632 م    27
2-9-4-سفرنامه آدام آلناریوس آلمانی در قرن یازدهم هجری .1637 م    27
2-9-5-سفرنامه شوالیه ژان شاردن فرانسوی در قرن یازدهم هجری، 1670 م    28
2-9-6-سفرنامه جملی کارری ایتالیایی در قرن دوازدهم هجری، 1105 ه/ 1694 م    28
2-9-7-سفرنامه جرج ناتانیل کرزن انگلیسی در اواخر قرن نوزدهم میلادی    29
2-9-8 سفرنامه ناصرالدین شاه (روز دوشنبه 26]رجب[    32
2ـ10 جغرافیای طبیعی قم    35
2ـ11ذکر قنوات و مزارع و باغات قم    36
12-2ذکر باغات قم    37
13-2باغات قم و حیات شهر    40
-214- تاریخ شهر و شهرنشینی:    42
2ـ15 مراحل حیات :    43
1-15-2 حیات چیست؟    44
16-2باغ    45
2-17باغ ایرانی    45
1-17-2  باغ از مکاتب فرخ باور:    45
2-17-2   باغ ایرانی چگونه باغی است؟    48
18-2 چهار باغ ایرانی :    49
2-18-1- مفهوم(چهارباغ):    49
2-18-2 نقش باغ در حیاط  شهر :    50
3-18-2 ریشه شناسی باغ ایرانی    51
4-18-2  تاریخچه  باغ های ایرانی :    52
5-18-2 پاسارگاد ، یکی از قدیمی ترین باغ های ایرانی    54
6-18-2 انواع باغ های ایرانی:    55
2-19 ساختار و معماری باغ ایرانی:    56
1-19-2 نقش آب در معماری باغ ایرانی:    57
2-19-2فضای سبز باغ ایرانی    58
3-19-2 انعکاس باغ ایرانی در نقوش فرش ها    59
4-19-2 ثبت در یونسکو    60
20-2ذکر باغات قم در نواحی مختلف شهر    60
1-20-2 در ذکر باغاتی که در این شهر واقع است    60
2-20-2در ذکر باغاتی که طرف مغرب قم در خارج شهر واقع است    61
2-20-3در ذکر باغاتی که طرف جنوب شهر، سمت دروازه قلعه واقع است    62
2-20-4در ذکر باغاتی که طرف مشرق شهر، جهت دروازه کاشان واقع است    62
21-2علت نام گذاری باغ سالاریه و جایگاه آن در شهر قم    63
22-2تاثیر باغ سالاریه بر حیات شهر قم :    64
23-2نتیجه گیری :    65
فصل سوم:    67
چیستی باغ سالاریه برمبنای اسناد    67
3-1 چیستی و توصیف باغ زنبیل آباد، سالاریه    68
3-2واضع نامگذاری/ نام گذارنده    69
3-3-تغییر نام به سالاریه    69
3-4-قدمت نام سالاریه:    69
3-5-خاندان مشهور مرتبط با باغ    69
3-6-وضعیت باغ (ویژگی ها و شناخت باغ سالاریه )    70
3-7-فاصله تا شهر و قدمت    71
3-8-ساختمان ها    71
3-9-مساحت باغ در سال 1311 شمسی    73
2-10- خط زمانی 400ساله در شهر قم :(برگرفته از مطالب آقای دکترمحمدرضایی ندوشن)    73
3-11- خط زمانی 400ساله  بناهای مهم شهر قم :    74
12-3نتیجه گیری    75
فصل چهارم    76
بازشناسی و تحلیل شکل گیری و سیر تحول باغ سالاریه    76
1-4 اخبارات باغ سالاریه    77
4-1-2ساخت فیلم مستند «باغ سالاریه» در قم آغاز شد    78
4-1-3باغ سالاریه ریه شهری    80
4-1-4 حضور افراد مهم در باغ سالاریه قم    81
2-4سیر تطورات جایگاه باغ سالاریه برمبنای تصویر    85
1-2-4 دوره ناصر دین شاه    85
2-2-4 دوره پهلوی اول و دوم :    85
3-2-4 دوره جمهوری اسلامی تا کنون    86
4-3- تصاویر هوایی از سال های 35 تا 75    97
4-5- عکس هوایی  سال 86 اخرین برداشت ماهواره ای از باغ سالاریه    100
4-6- کاربری اتوکدی وضع موجود باغ سالاریه سال 1386    100
نتیجه گیری فصل چهارم  :    101
فصل پنجم .............................................................................................................................................101
جدول نتیجه گیری ................................................................................................................................102
جدول نتیجه گیری ................................................................................................................................103
جدول نتیجه گیری ................................................................................................................................104
نتیجه گیری فصل پنجم .........................................................................................................................105
منابع و مأخذ؛    107
کتاب    107
مقاله    108

فهرست جداول :
جدول شماره 1 : محتویات تاریخی – تفسیری    7
فهرست تصاویر :

تصویر شماره 1:کتاب روش تحقیق در معماری لینداگروت    6
تصویر شماره 2: کتاب قم در منابع و مراجع فارسی    10
تصویر شماره 3: کتاب تحفته الفاطمیینّ    11
تصویر شماره 4: کتابچه (اعداد و نفوس دارالایمان قم )    12
تصویر شماره 5: -«کتاب قم» یا«تاریخ قم»    12
تصویرشماره 6: تاریخ دارالایمان قم    13
تصویر شماره 8: کتاب تاریخ و جغرافیای قم    14
تصویر شماره 9:کویر نمک قم    20
تصویر شماره 10 : چهار محور مرکزی آب، چهارباغِ آرامگاه همایون را تعریف می‌کنند. دهلی، ۱۵۶۲    50
تصویر شماره 11: باغ ارم شیراز    51
تصویر شماره 12 : باغ ارم شیراز    51
تصویر شماره 13: باغ فین کاشان    52
تصویر شماره 14: بازآفرینی تصویری باغ مخصوص داریوش سوم در تخت جمشید    53
تصویر شماره15 : باقی مانده های پاسارگاد    54
تصویر شماره 16: باغ فین کاشان    55
تصویر شماره 17: خانه بروجردی ها    55
تصویر شماره 18 : کروکی انواع باغ ها    57
تصویر شماره 19 :باغ شازده ماهان    58
تصویر شماره 20: باغ نارنجستان    59
تصویرشماره 21: بزرگترین فرش سنگی جهان در میدان اپیک تبریز    60
تصویرشماره 22: درخت انار (موجود از قدیم) در باغ سالاریه    68
تصویر شماره 23: متولی‌باشی در وسط. سمت راست سالارالتولیه و سمت چپ ابوالفضل تولیت. کودک نشسته ظاهرا کلیددار فرزند دیگر متولی‌باشی است./    70
تصویرشماره 24: آب انبار موجود و تخریب شده در باغ سالاریه    72
تصویرشماره 25:عمارت سالاریه تخریب شده در باغ سالاریه    72
تصویرشماره 26:دیوار های  تخریب شده در باغ سالاریه    73
تصویرشماره27 : عمارت باغ سالاریه دردوره قاجار    85
تصویرشماره28 : محوطه باغ سالاریه    87
تصویرشماره29 : محوطه باغ سالاریه    88
تصویرشماره30 : محوطه باغ سالاریه    88
تصویرشماره31 : عمارت در حال تخریب رضا شاه    89
تصویرشماره32 : عمارت در حال تخریب رضا شاه    89
تصویرشماره33 : عمارت در حال تخریب رضا شاه    90
تصویرشماره34 : عمارت در حال تخریب رضا شاه    90
تصویرشماره35 : عمارت در حال تخریب رضا شاه    91
تصویرشماره36 : عمارت در حال تخریب رضا شاه    91
تصویرشماره37  : عمارت در حال تخریب رضا شاه    92
تصویرشماره38  : عمارت در حال تخریب رضا شاه    92
تصویرشماره40  : محوطه در حال تخریب باغ    93
تصویرشماره40  : محوطه در حال تخریب باغ    93
تصویرشماره40  : درختان باقی  مانده از باغ سالاریه    94
تصویرشماره40  : درختان باقی  مانده از باغ سالاریه    94
تصویرشماره41  : محوطه باقی مانده از باغ سالاریه    95
تصویرشماره42  : محوطه باقی مانده و بنای تازه ساز با کاربری نامعوم در باغ    95
تصویرشماره42  : حوض و درختان باقی مانده و بنای تازه ساز با کاربری نامعوم در باغ    96
تصویرشماره43  : حوض و درختان باقی مانده و بنای تازه ساز با کاربری نامعوم در باغ    96
تصویرشماره43  : فضای گلکاری شده در باغ سالاریه    97
تصویرشماره43  : باغ سالاریه 1335    97
تصویرشماره43  : باغ سالاریه 1344    98
تصویرشماره44  : باغ سالاریه 1344    98
تصویرشماره44  : باغ سالاریه 1354    99
تصویرشماره44  : باغ سالاریه 1376    99
تصویرشماره45  : باغ سالاریه 1386    100
تصویرشماره46  : باغ سالاریه (کاربری اتوکد) 1386    100

فصل اول :
کلیات و مفاهیم

مقدمه :
بازشناسی ،دربارهء یادآوری چیزی انجام میدهد و آن عبارت است از تشخیص این نکته که امر به خاطره آمده  تعلق به گذشته دارد و نه ادراک فعلی است و نه خیال واهی. این بازشناسی به سه وجه صورت میگیرد: عملی، حسی، عقلی.به صورت روان میتوان گفت که: باغ به زمین‌هایی که برای پرورش گل و گیاه، میوه، سبزیجات، بوته‌ها، و درختان زیبا، حصارکشی شده باشند، باغ می‌گوینددر نوشته‌های مورخان یونانی نزدیک به ۳۰۰۰ سال پیش، پیرامون خانه‌های بیشتر ایرانیان را باغ‌ها احاطه کرده و باغچه‌هایی را که در اطراف بنا می‌ساختند په اره دئسه می‌نامیدند که به معنای پیرامون دژ یا دیس بود. واژه باغ ایرانی جدید و ترجمه پرشن گاردن است.باغ ایرانی سه ساختار و طراحی منحصر به فرد دارد: اول در مسیر عبور جوی آب قرار دارد. دوم: محصور است با دیوارهای بلند سوم در داخل باغ عمارت تابستانی و استخر آب قرار دارد. این سه مشخصه باغ‌های ایرانی را متمایز می‌کند. باغ ایرانی یا «باغ سرای» به ساختار و طراحی منحصر به فرد آن اشاره دارد. باغ ایرانی با تاریخ پیدایش قنات پیوند دارد اولین باغ‌های ایرانی در مسیر خروجی قنات‌ها شکل گرفته‌است. در واقع هندسی‌سازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده‌است. در دورهءساسانیان نیز باغ‌ها در جلوی کاخ‌ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دورهء اسلامی نیز ادامه یافت باغ‌های ایرانی را یا در زمین‌های مسطح ایجاد می‌کردند و یا در زمین شیبدار، که امکان می‌داد باغ را با آبشارها و درختهای بیشتر، زیباتر ساخت. مانند باغ تاج نظر ،باغ شاهزاده ماهان و باغ تخت شیراز. در باغ ایرانی توجه خاصی به شکل‌های هندسی می‌شد و شکل مربع که فاصله بین اجزاء باغ را ساده و روشن نشان می‌داد از اهمیت خاصی برخوردار بود.همچنین در این رساله سعی بر این داریم تا متحول شدن باغ (باغ سالاریه )و اهمیت آن برزندگانی با بکارگیری اسناد بهادارتاریخی و تاثیر آن برحیات شهر قم را  را مورد بررسی قرار دهیم . و بافت قدیمی شهر را به چالشی امروزی  تبدیل  کنیم . و به سوالاتی که دررساله مطرح میشود پاسخ کامل بدیم 
⦁    علل شکل‌گیری باغ سالاریه در دوره های مختلف با توجه به تاثیر آن بر حیات شهر چه بوده است؟
⦁    کاربرد ابنیه تاریخی موجود در باغ سالاریه  با توجه به اسناد تاریخی  چه بوده است  ؟ 
⦁    باغ سالاریه به لحاظ گونه‌شناسی باغ‌ایرانی چگونه بوده و تاثیر آن در حیات شهر قم چه بوده است؟

1-1طرح مسأله:
باغ در عام به زمین‌هایی که برای پرورش گل و گیاه، میوه، سبزیجات، بوته‌ها، و درختان زیبا، حصارکشی شده باشند، باغ می‌گویند. صورت فارسی میانه کلمه همان باغ و صورت فارسی باستان آن باگَ بوده‌است به معنی بخش یا تقسیم یا قطعه زمین زیر کشت.باغ، واژه‌ای فارسی است که در پهلوی و سغدی نیز به همین شکل بکار برده می‌شده. دیگر واژه به‌کاررفته در زبان‌های ایرانی برای باغ واژه «پردیس» است که این خود واژه‌ای است برگرفته از پارسی باستان (پارادئزا) به معنی باغ و بوستان. پارادئزا در اوستا نیز دو بار بکار رفته‌است. این واژه در پهلوی پالیز شده و در فارسی دری هم بکار رفته‌است، هرچند که امروز پالیز را کشتزار خیار و هندوانه و گاه سبزیکاری گویند. در دوران هخامنشیان و بعد از آن سرتاسر ایران پر بود از باغ‌های بزرگ و باشکوه، به گونه‌ای که گزنفون نیز چندین بار از آن‌ها یاد می‌کند. با توجه به این که باغ سالاریه امروزه در دست تخریب است و به آن رسیدگی نمی شود  و ممکن است در آینده یک بنایی به آن جا اضافه بشود این است که مطالعه تاریخی این موضوع میتواند به ما کمک کند در روشن شدن اهمیت وتوصیف جایگاه این باغ در رسیدن  به تصویری از گذشته این شهر و با توجه به اینکه شهر قم دارای یک پیشینه تاریخی خیلی خوبی است و این پیشینه در حال فراموش شدن است و هویت شهر در حال تضعیف است این باغ میتواند یک یادگاری از گذشته باشد . باغ سالاریه با پیشینه تاریخی کهن در طول تاریخ از شکل گیری تا کنون شاهد تحولات  بسیاری بوده است .دستاوردهای پژوهشی در خوصوص این موضوع تا کنون بر مبنای توصیفات پراکنده و فاقد روش شناسی صحیح پژوهشی بوده است از طرفی اسناد بسیاری در زمینه تاریخ موضوع موجود است که تا کنون مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است .لذا از باب تحلیل اهمیت نقش باغ ها در تاریخ شکل گیری شهر قم این مهم نیازمند بررسی و توجه روش مندانه در جهت آشکار شدن نکات پنهان تاریخی است .همچنین تحلیل این یافته ها می تواند به روشن شدن جایگاه آن در وضعیت کنونی شهر کمک کند لذا بررسی موضوع از جهت شناخت، واکاوی ، تحلیل مهم به نظر می رسد .باغ ایرانی با تاریخ پیدایش قنات پیوند دارد اولین باغ‌های ایرانی در مسیر خروجی قنات‌ها شکل گرفته‌است. در واقع هندسی‌سازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده‌است. در دورهءساسانیان نیز باغ‌ها در جلوی کاخ‌ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دورهء اسلامی نیز ادامه یافت باغ‌های ایرانی را یا در زمین‌های مسطح ایجاد می‌کردند و یا در زمین شیبدار، که امکان می‌داد باغ را با آبشارها و درختهای بیشتر، زیباتر ساخت. مانند باغ تاج نظر ،باغ شاهزاده ماهان و باغ تخت شیراز. در باغ ایرانی توجه خاصی به شکل‌های هندسی می‌شد و شکل مربع که فاصله بین اجزاء باغ را ساده و روشن نشان می‌داد از اهمیت خاصی برخوردار بود.همچنین در این رساله سعی بر این داریم تا متحول شدن باغ (باغ سالاریه )و اهمیت آن برزندگانی با بکارگیری اسناد بهادارتاریخی را مورد بررسی قرار دهیم .طبق بازشناسی و تحلیل اسناد تاریخی، آیا باغ سالاریه تاثیری بر حیات شهر قم در طول تاریخ داشته است ؟در زمان حال چه طور؟یکی از کار امدترین روش های کیفی (نه کمی) در باب این موضوع (باغ ) بازشناسی و تحلیل اسناد تاریخی است .هر آنچه که نیاز باشد درباره متحول شدن باغ سالاریه قم از قدیم تا امروزو تاثیراتی که بر شهر داشته میتواند مورد بررسی ما قرار گیرد .براساس اسناد ما یک سری مفاهیمی را تولید میکنیم که در ذهن خوانند  یک سری مفاهیمی تولید بشود ،تا بتواند هر مسأله ای را که در هن خواننده پدید می آید را پاسخگو باشد .طبق بازشناسی و تحلیل اسناد تاریخی، آیا باغ سالاریه تاثیری بر حیات شهر قم در طول تاریخ داشته است ؟در زمان حال چه طور؟
1-2مسله های پژوهش:
⦁    علل شکل‌گیری باغ سالاریه در دوره های مختلف با توجه به تاثیر آن بر حیات شهر چه بوده است؟
⦁    کاربرد ابنیه تاریخی موجود در باغ سالاریه  با توجه به اسناد تاریخی  چه بوده است  ؟ 
⦁    باغ سالاریه به لحاظ گونه‌شناسی باغ‌ایرانی چگونه بوده و تاثیر آن در حیات شهر قم چه بوده است؟
پیشینه پژوهش :قصد این پژوهش بازشناسی و تحلیل سیر تحول باغ سالاریه و تاثیر آن بر حیات شهرقم با استفاده از اسناد تاریخی است .پرداختن به موضوعاتی همچون هویت از بین رفته باغ سالاریه و معضلاتی که حذف این باغ به دنبال خواهد داشت می توان موضوعی باشد برای دسته اول بودن این پایان نامه زیرا در پایان نامه یا کتابی قبلا وجود نداشته است  اما به کارگیری این موضوع و سیر در آن نیازمند موضوعات مقالات دیگر و بررسی آثار آنها از جمله آثار:محمدرضا انصاری قمی و حسین بن محمد حسن قمی (مفلص)را میتوان به خوبی رصد کرد .
1ـ3تعریف واژگان  :  
سیر تحول-باغ سالاریه-حیات شهر-اسناد تاریخی
 1ـ4_1 باغ ایرانی :
آرایه های باغ ،کوشک و ویژگی ها و خصلت های باغ‌ایرانی (هندسه و حصار ،گیاهان و درخت و آب و...)از نظر پژوهش های معمارانه بسیار مورد مداقه قرار گرفته است ؛ به ‌ویژه سده ی اخیر باغ ‌ایرانی بسیار مورد توجه ومقبول نظر پژوهشگران هنر قرار گرفته وبه صورت موضوع فرعی و دست دوم نگریسته نمی‌شود؛بلکه به موضوع شاخص برای تحقیق بدل شده وکتاب ها و مقالا متعددی درباره آن یافت می شود.مفاهیم ومعنی باغ در وادی تکرار افتاد مهمتر آنکه به رغم نوشتار های متعدد در موضوع باغ ،همچنان از بعد نظریه پردازی وکشف معانی کاستی های زیادی روبه روست .
1ـ5ضرورت پژوهش:
باغی را در شهر قم داریم که پس از مطالعه اینجانب متوجه شده ام که این باغ دارای پیشینه ای تاریخی است . مورخ حسین بن محمد حسن قمی (مفلص) در مورد باغ زنبیل آباد معرف به (سالاریه) چنین میگوید :از باغات قدیم این ولایت است که تاشهر،نیم فرسخ مسافت دارد؛از حلیهءاباد عاطل شده بود ،مرحوم میرزا ابوطالب مجتهد،ئاماد میرزای قمی،در عصر دولت فتح علی شاه،همت برآبادی او گذاشت،مزّین به انواع درخت های مثمر گردید ویخچالی متین در جنب او بنا فرمود ،به قدر سی جریبْ زمینِ او شد .چون آن جناب رخت به فرادیس جنان کشید ،رفته رفته این بنا روی به انهدام نهاد ودیوارِاطراف او و درخت های او خشکید .در اوایل دولت ناصر دین شاه ،حاج میرزاسیدّحسین متولی باشی،موازی یکصد و هفتاد جریبْزمین برآن سی جریبْزمین ِ قدیم بیافزود ،او را محاطه علیه نموده ،انواع درخت های مثمر در او غرس کرد،آب انباری متین جنب او بنیاد فرمود ،عمارتِ عالی متصل به آن مکان بنا نمود و ترجیحاً بر آن باغ افزوده شد .اکنون یکی از باغات بزرگ و معروف این ولایت است که به بزرگی و وسعت او وصفا و خوبی میوه وبا فایده بودن او ،هیج باغی در این شهر نیست .ودر چند سال قبل ،حاج میرزا محمدباقر متولیّ باشی در نزدیکی انجا ،عمارت بسیار عالی در کمال خوبی مشتمل بر بیوتات تحتانی وفوقانی بنیاد فرمود که درروح و صفا وخوشی آب و هوا بی نظیر است .و آن عمارت مسمیْ است به ((سالاریه)). پس باتوجه به تاریخ هایی که بیان شد،این باغ نقش خیلی مهمی میتواند داشته باشد در هویت شهر قم که ،با توجه به این که شهر قم در حال از دست رفتن در زمینه باغ است ما در صدد این هستیم که اطلاعاتی را جمع نموده و عناصر این باغ را بتوانیم تا حدودی زنده کنیم .
6ـ1اهداف پژوهش :
هدف این پژوهش بازشناسی و تحلیل سیر تحول باغ سالاریه و تاثیر آن بر حیات شهر قم با استفاده از اسناد تاریخی است . به کارگیری این موضوع و سیر در آن نیازمند بررسی مقالات و اسناد پژوهشی دست اول می باشد و در نهایت مقصود اصلی پژوهش یافتن چگونگی سیر تحول این باغ و همچنین نقش آن در حیات شهر تاریخی قم است. 
1ـ7روش پژوهش :
در این رساله روش پژوهش به صورت تاریخی- تفسیری می باشد و امید است که توسط مسئولان شهری به عنوان طرحی کاربردی در نظر گرفته شود . روش گردآوری اطلاعات پژوهش  به صورت  کتابخانه ای و میدانی خواهد بود .