اشاره: خدای" احسن الخالقین "با هنرنمایی، انسان را به عنوان" احسن المخلوقین" اشرف مخلوقات و جانشین خویش خلق نموده و به او منزلت بخشیده ودر وجود این موجود، همه عناصر تعالی بخش را به ودیعت نهاده است؛ ابتکار و خلاقیت و نوآوری، که هنر دستاورد آن است. از این رو هنر گوهری گرانبهاست و هنرمند ارزش واقعی دارد. مقام معظم رهبری که بحق او را باید درتمام زمینه‌ها و از جمله در رهبری جامعه، یک هنرمند تمام عیار دانست، در زمینه هنر، رهنمودهای راهگشایی دارند که در زیر عنوان فوق، به شرح آن می‌پردازیم؛

همت عالی در هنر آفرینی
هنرمند راستین، کسی است که حد یقف ندارد، از ایستایی به دور است و همواره پویا و پرتلاش، قله‌های تعالی رایکی پس از دیگری فتح می‌کند، همت مضاعف درباره هنرمند، یعنی بسنده نکردن به آنچه کرده است.
"هرچه می‌توانید باید هنر را پیش ببرید، هنرمند نباید کار را تمام شده و متوقف بداند یعنی هیچ هنرمندی حق ندارد بگوید: چون من در سطح عالی هستم، دیگر بیشتر و بهتر از این، چه کار کنم؟ نه، کاری را که امروز شما انجام می‌دهید، ولو در سطح بسیار عالی هم باشد، باز عالی‌تر از آن وجود دارد... ". (1)

همت و هنر فاخر
هنرمند شایسته آن است که تمام تلاش خود را به کار گیرد تا در خلق هنر استحکام و ژرف نگری را مد نظر بگیرد، او از کار سطحی و سرهم بندی گریزان است و به دنبال هنر فاخر گام بر می‌دارد:
" چرا نقش هنر را در کارهای معمولی زندگی خودمان این قدر دستکم می‌گیریم؟ ! هنر، تا آن نهایی ترین لایه‌های ذهن انسان نفوذ می‌کند و ماندگار و سازنده است و هرچه می‌توانید، ازهنر خوب، هنر فاخر- نه آبکی و پیش پا افتاده- استفاده کنید. "(2)
ویژگی هنر فاخر آن است که اعتلا داشته باشد وتعالی بخش باشد، آزاردهنده نباشد، لذتبخش بوده و پیام را به مخاطب منتقل سازد. " علی رغم همه مشکلات، باید همت این باشد که هنر را فاخر و هرچه بهتر و زیباتر کنید، دراین زمینه ما گله‌های زیادی از برخی از بخش‌های هنری داریم که انصافا به کارهای پایین و کم ارزش قانع می‌شوند... باید همت بر این گماشت که هنر فاخر باشد". (3)

هنر متعهد و مسئول
هرهنرمندی، به تنهایی یک دنیاست. دنیای عجیبی از غم‌ها و شادی‌ها، آرزوها و نگرانی ها، فرازها و فرودها، توقف ها و عروج ها، آنچه هنرمند را متعالی می‌سازد، جنبه انسانی و الهی اوست، احساس تکلیف کردن یک هنرمند مسئولیت ساز می‌شود وهنر اورا متعهد می‌سازد.
"در واقع هنر یک موهبت الهی و یک حقیقت بسیار فاخر است. به طور طبیعی آن کسی که این موهبت از سوی پروردگار به او داده شده است، مثل همه ثروت‌های دیگر باید بار مسئولیتی را هم برای خویش قائل باشد، یعنی داده های خدا همراه انجام تکلیف ها است این تکلیف ها لزوما شرعی و دینی نیست، تکلیف‌هایی است که خیلی ازآنها از دل انسان بر می‌خیزد... وقتی ثروت وموهبت و دستاوردی وجود دارد در قبال آن تکلیفی هم خواهد بود. "(4) هنر، هدیه و عطیه خدادادی است که باید در همان راه آن را به کار گرفت. هنرمند حامل محموله با ارزشی است که خدا بر دوش او نهاده است.
مقام معظم رهبری می‌فرمایند: " هنر، بخشی از آن فاخرترین و ارزشمندترین قسمت های جان انسانی است باید برای این ارزش قائل شد و آن رابرای خدا خرج کرد. "(5).

پرورش هنرمند
هنرمند راستین و دلباخته انقلاب و ارزش‌ها، کسی است که خود را وابسته ومتعلق به انقلاب و نظام می‌داند و برای انتقال پیام‌های آن از ابزار هنر کمال استفاده را می‌نماید و افزون بر نخبگی، نخبه پروری هم دارد.
" انقلاب، آن وقتی می‌تواند خودش را در قالب هنر بیاورد، که هنرمند خودی داشته باشد و خودش هنرمند را پرورش دهد"و در جای دیگر می‌فرمایند:
" آنچه که برای کشور ما و برای عناصر فرهنگی مهم است، گسترش فرهنگ است یعنی تربیت شاعر، نویسنده، هنرمند وتربیت کسانی‌که بتوانند تولید هنری بکنند و پایگاه هنری را پیش ببرند".

همت در خلق مخاطب، نه طرد آن
هنرمندی که در جبهه خودی قرار دارد و در مواجهه با فرهنگ بیگانه، خود را متعهد می‌داند باید از تقلید روی بگرداند و به تحقیق و خلاقیت روی بیاورد، مخاطب بسازد و بیافریند و ذایقه‌های جدیدی در مردم ایجاد کند.
" ما باید مخاطب خودمان را خلق کنیم، اگر دشمن ما با تکرار یک حرف، گوشها را باآن آشنا می‌کند، ما نباید مجبور شویم حرفی را که او می‌خواهد، تکرارکنیم. خودمان باید ذایقه دیگری خلق کنیم، یعنی همانی که مطابق فکرو ایمان وعقیده‌ ماست، خلاصه اینکه اگر دشمن خصوصیاتی را در کار خودش برجسته می‌کند، ما نباید تقلید کنیم... اگر وضع موجود اشکالی دارد همت بگماریم تا اشکال را برطرف کنیم چرا خرابش کنیم؟"(6)
حقایق و اصالت‌ها را در قالبی هنرمندانه بیان کردن و در ذهن فرد وجامعه نقش بستن نیز به نوبه خود، نوعی خلاقیت و خلق است: " هنرمند مسلمان، هنرمندی است که حاضر است با هنر، حقایق و اصالت‌ها را بیان کند این را باید پرورش داد. "(7)

هنر فضیلت ساز و رذیلت سوز
هنر قالبی است که اگر محتوای آن را از ارزش‌های انسانی واسلامی پر نکنیم نه تنها سازنده نیست، سوزنده فضایل و هنجارها نیز خواهد شد. هنرمتعهد، سمت و سویش معروف گستری و نشر فضیلت در بستر جامعه و جان انسان ها است. اگر این هدف در هنردنبال نشود، ابتذال و بی‌تعهدی، محتوای آن را تشکیل خواهد داد و یا دستکم به هنر خنثی و بی‌تفاوت بدل خواهد شد. مقام معظم رهبری می‌فرمایند: " هنرمند، هم در باب فرم و قالب هنر خودش و هم در قبال مضمون تعهد دارد، کسی که قریحه هنری دارد، نباید به سطح پایین اکتفا کند... باید دائم تلاش کند، تا آنجایی که می‌تواند باید برای اعتلای قالب هنری تلاش کند علاوه بر این تعهد در قبال مضمون است. ما چه می‌خواهیم ارائه بدهیم؟ اگر انسان محترم و عزیز است، دل و ذهن و فکر او هم عزیز و محترم است، نمی‌شود هر چیزی را به مخاطب داد... باید صددرصد هنر و صددرصد اخلاق، اینها با هم منافات ندارد. باید صددرصد کاررا با خلاقیت‌ هنری ارائه داد و صددرصد آن را از مضمون عالی و تعالی بخش و پیش برنده و فضیلت ساز پرکرد و انباشت... به بهانه آزادی و تحلیل یا آزادی هنر، فضیلت سوزی وهتک اخلاق نکنیم، این بسیار مهم است، بنابراین هنر متعهد یک واژه درست است. "(8)

پاورقی ها:
1- بیانات رهبر معظم انقلاب، مورخه 7/2/72.
2- مورخه 23/2/77.
3- مورخه 5/2/82.
4- مورخه 1/5/80.
5- مورخه 1/5/80
6- مورخه 22/4/72.
7- مورخه 4/9/71.
8- مورخه 1/5/80.

منبع: روزنامه رسالت ۱۳۸۹/۶/۲۵
نویسنده : ابوالقاسم یعقوبى