آماری که از سوی وزیر کار و امور اجتماعی در مورد اشتغال ایجاد شده در 10 ماهه امسال اعلام شد از سوی تحلیلگران با تردید مواجه شده است.
عبدالرضا شیخ‌الاسلامی در نشست شورای عالی اشتغال از ایجاد یک میلیون و 300 هزار شغل در 10 ‌ماهه گذشته از سال خبر داد و اعلام کرد این میزان معادل 200 ‌هزار شغل بیش از اهداف برنامه است.
براساس مصوبه شورای‌عالی اشتغال تا پایان امسال ایجاد یک میلیون و 300 هزار فرصت شغلی هدف‌گذاری شده که بین کلیه استان‌ها، براساس ظرفیت‌ها و مزیت‌های نسبی تقسیم شده است.
این هدف‌گذاری در حالی صورت گرفته بود که آمارهای اعلام شده حاکی از افزایش نرخ بیکاری در ماه‌های آغازین سال بود، اما وزیر کار با اعلام این آمار معتقد است نرخ بیکاری در فصول تابستان و پاییز کاهش یافته است.
براساس آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در بهار 89 به نرخ 6/14 درصد رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل یعنی بهار 88 به میزان 5‌/‌3 درصد افزایش نشان داد. اگرچه در آن زمان وزیر کار امور اجتماعی اعلام کرد اگر از من بپرسند که نرخ بیکاری در بهار 89 چقدر است به همین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار استناد خواهم کرد، ولی وی در ادامه گفت: با وجود این به نظر می‌رسد این آمار با واقعیات جامعه همخوانی ندارد و درصدی از خطا در آن دیده می‌شود.
شیخ‌الاسلامی معتقد بود: افزایش 5/3 درصدی بیکاری یعنی این که از سال قبل تا به حال باید دست‌کم یک میلیون نفر به افراد بیکار کشور اضافه شده باشند و آثار آن هم در مقرری‌بگیران بیکاری تامین اجتماعی دیده شود، اما این در حالی است که تنها 20 هزار نفر به مقرری‌بگیران بیکاری اضافه ‌شده و به همین دلیل بین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار با واقعیات موجود تفاوت وجود دارد. ‌
وزیر کار همچنین گفته بود: یا آمار سال قبل پایین اندازه‌گیری شده است یا آمار سال جاری دچار اشکال است؛ چرا که نمی‌شود یک میلیون نفر به جمعیت بیکار اضافه شده باشد، اما در همان حال تنها 20 هزار نفر به مقرری‌بگیران بیکاری اضافه شود‌.
وی افزود: اگر مثلا 800 هزار‌، 500 هزار یا حتی 200 هزار نفر هم به مقرری‌بگیران بیکاری اضافه شده بود‌، باز هم آمار ارائه شده مورد قبول بود‌. شیخ‌الاسلامی ‌با وجود این تاکید کرد آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار مورد تایید وزارت کار هم هست؛ چرا که طبق قانون، مرکز آمار مسوول اعلام نرخ بیکاری است.
حالا 2 فصل تابستان و پاییز را پشت‌سر گذاشتیم و هنوز هیچ گونه آمار رسمی از سوی مرکز آمار ایران از نرخ بیکاری و اشتغال ایجاد شده اعلام نشده است، اما وزیر کار اعلام می‌کند یک میلیون و 300 هزار شغل ایجاد شده و نرخ بیکاری در فصل تابستان و پاییز کاهش یافته است. به گفته شیخ‌الاسلامی به نظر می‌رسد عملکرد مدیران دولتی برای کاهش نرخ بیکاری مثبت بوده و در صورت تداوم این روند، نرخ بیکاری در پایان برنامه پنجم به 7 درصد کاهش خواهد یافت. اما از سوی دیگر، برخی کارشناسان این آمار را دقیق نمی‌دانند و معتقدند سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده به قدری نبوده که بتواند چنین آماری را محقق کند.
بهمن آرمان، کارشناس اقتصادی در این باره به «جام‌جم» می‌گوید: وزارت کار در حالی این آمار را اعلام می‌کند که هیچ گونه مصداقی برای آن نمی‌آورد و مشاهدات فیزیکی بخش اقتصادی ایران چنین مطلبی را تایید نمی‌کند زیرا تولید کشور به دلیل واردات و ثابت نگه داشتن نرخ ارز در شرایط ایده‌آل نیست. ‌از طرف دیگر، دولت رسما اعلام کرده تاکنون از محل حساب ذخیره ارزی وامی به بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری پرداخت نشده است و دلیل آن را هم عدم‌ابلاغ آیین‌نامه صندوق توسعه ملی به دولت می‌داند.
جعفر قادری: دقیق بودن آمار ایجاد یک میلیون و 300 هزار شغل در طول 10 ماه امسال بعید به نظر می‌رسد، اما باید منتظر اعلام مراجع رسمی ازجمله مرکز آمار ایران و بانک مرکزی‌ باشیم
آرمان اظهار می‌کند: بر پایه اصول اولیه علم اقتصاد رشد تولید، رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری بدون سرمایه‌گذاری امکان‌پذیر نیست و با توجه به این‌که نشانه‌ای از سرمایه‌گذاری‌های جدید در کشور مشاهده نمی‌شود کسی اعتماد به آمارهای اعلام شده در رابطه با ایجاد اشتغال نمی‌کند.
این اقتصاددان در پاسخ به این سوال که آیا ایجاد مشاغل خانگی می‌تواند دلیل افزایش رقم اشتغال ایجاد شده باشد، می‌گوید: این که این طرح تا چه حد در سطح ملی موفق بوده مشخص نیست و نمی‌تواند سهم زیادی در اشتغال ایجاد‌شده داشته باشد.
از سوی دیگر جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز به «جام‌جم» می‌گوید: دقیق بودن آمار ایجاد یک میلیون و 300 هزار شغل در طول 10 ماه امسال بعید به نظر می‌رسد، اما باید منتظر اعلام مراجع رسمی ازجمله مرکز آمار ایران و بانک مرکزی باشیم.
وی می‌گوید: با توجه به رکود اقتصادی در داخل و تاثیر بحران‌های بین‌المللی به نظر می‌رسد فرصت‌های شغلی‌ای که ایجاد می‌شود متناسب با افزایش متقاضیان کار نیست و این مسائل باعث افزایش نرخ بیکاری می‌شود، اما آنچه باید از سوی برنامه‌ریزان و دستگاه‌های اجرایی مورد توجه قرار گیرد ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار است.
باید به سمتی برویم که سرمایه‌گذاری‌ها در بخش واقعی اقتصاد مثلا در بخش کشاورزی صورت گیرد و فرصت‌های شغلی پایدار ایجاد شود و دنبال مشاغلی نباشیم که افراد پس از مدتی از گردونه شاغلان خارج و دوباره به عنوان جویای کار جزو بیکاران قرار گیرند.
قادری می‌گوید: اگر می‌خواهیم آمار قابل استنادی ارائه دهیم باید به گونه‌ای عمل کنیم که برای مردم قابل پذیرش و هضم باشد.
به دنبال انتشار آمار رسمی نرخ بیکاری که از جهش آن به 6‌/‌14 درصد حکایت داشت 2 فرضیه مهم برای آن مطرح شد که فرضیه اول به وضعیت رکود‌ حاکم بر اقتصاد مربوط می‌شود که خود را در کاهش شدید رشد اقتصادی نمایان کرده و فرضیه دوم به ورود موج جدید جمعیت فعال به بازار کار ناشی از شوک جمعیتی دهه 60 مربوط می‌شود.
هر چند به گفته مسوولان وزارت کار علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، اعطای تسهیلات برای اتمام طرح‌های نیمه تمام‌، تامین سرمایه در گردش برای بنگاه‌های تولیدی‌، اعطای تسهیلات به بنگاه‌های زودبازده و ظرفیت‌سازی و شناسایی فرصت‌ها در بازارکار از دیگر اقداماتی است که وزارت کار و امور اجتماعی برای ایجاد اشتغال در دستورکار قرار داده است، اما با این وجود به نظر می‌رسد میزان سرمایه‌گذاری‌ها و رشد اقتصادی در حدی نبوده که بتواند جوابگوی نیاز بازارکار باشد.
آنچه مسلم است وزارت کار و امور اجتماعی، حسب شرح وظایف دبیری شورای عالی اشتغال و همچنین کارگروه‌های اشتغال و سرمایه‌گذاری استان‌ها، وظیفه هماهنگی و رصد اشتغال ایجاد شده را برحسب سازوکارهای مشخص به عهده دارد، اما در ایجاد هرگونه فرصت شغلی تمامی دستگاه‌های اجرایی در سطوح مختلف از دهستان تا مرکز استان مسوولیت و نقش دارند، اما نباید فراموش کرد استانداردها و چارچوب‌هایی که برای تعریف فرصت‌های شغلی تعریف می‌شود به گونه‌ای باشد که آمار را قابل استناد کند.

منبع: روزنامه جام جم ۱۳۸۹/۱۰/۲۸
نویسنده : سیما رادمنش