پارسا دکتری تخصصی (PhD) 1387
موضوع: جغرافیا
پدیدآور: حسین یغفوری 
استاد راهنما: حمیدرضا وارثی 
استاد راهنما: علی زنگی‌آبادی 
استاد مشاور: محمود هدایت
دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده
 

نظریه توسعه پایدار در دهه پایانی قرن بیستم در پی شکست مکاتب مختلف برنامه ریزی در عدم توانایی به شرایط مطلوب زندگی و آثاز مخرب بر محیط زیست جهانی، ملی، منطقه ای و محلی پا به عرصه وجود گذاشت . لذا برای نیل به مبانی پایه ای این نظریه نقش استراتژیک دولتها در برنامه ریزیهای صحیح، ضروری است . برنامه ریزی شهری قرن بیستم در حالی پایان یافت که نه تنها این برنامه ریزی مثبت ارزیابی نگردید بلکه چهره ای ناپسند در برابر محیط زیست شهری عرضه نموده و پیامدی جز ناپایداری و عدم تعادل در زیر ساخت های طبیعی اجتماعی اقتصادی وکالبدی نداشته است. با افزایش شهرنشینی و بروز معضلات زیست‌محیطی در دهه‌های پایانی قرن گذشته، توسعه پایدار شهرها مورد توجه متخصصان و صاحب‌نظران مسایل شهری قرار گرفت. در ایران نیز افزایش جمعیّت شهری، مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به سمت شهرهای بزرگ و تمرکز امکانات و خدمات در کلانشهرها، باعث شد تا بسیاری از شهرهای کشور با مشکلاتی مانند کمبود مسکن، اشتغال و ... مواجه شده و محیط زیست شهری تحت تأثیر قرار گیرد. یکی‌ ازشهرهای‌ ایران‌ که‌ دردهه‌ های‌ اخیردارای‌رشد سریعی‌ بوده‌ است‌ شهرزاهدان‌ می‌ باشد. این‌ شهردرپنج دهه‌اخیرازرشدبسیاربالائی‌ برخورداربوده‌ است‌ . به‌ گونه‌ای‌ که‌ جمعیت‌ این‌ شهراز 17495 نفردرسال‌ 1335 به‌ حدود 600000 نفردرسال‌ 1385 می‌ رسد. دراین‌ ارتباط‌جایگاه‌ این‌ شهردرنظام‌ سلسله‌ مراتب‌ شهری‌ کشورازرتبه‌ چهل‌ ویکم‌ درسال‌ 1345 به‌ رتبه‌ دهم‌ درسال‌ 1385 رسیده‌است‌ . رشدبی‌ رویه‌ جمعیت‌ آن‌ دراین‌ مدت‌ کوتاه‌ مسایل‌ ومعضلات‌ ازقبیل‌ توسعه‌ بی‌ رویه‌ ونامنظم‌ ، فشاربرمنابع‌طبیعی‌ ازجمله‌ آب‌،نارسائی‌ درتسهیلات‌ وخدمات‌ شهری‌، حاشیه‌ نشینی‌،کمبودوبدی‌ مسکن‌ به‌ ویژه‌ کمبودآب‌ و...رابوجودآورده‌ است‌ ،بطوری که این روند آهنگ خدمات رسانی را نامتعادل کرده و عدالت اجتماعی ، فضایی و پایداری شهری را مورد سوال قرار داده است . بر این اساس، پژوهش حاضر که از نوع پژوهش‌های «کاربردی- توسعه‌ای» است، به روش «توصیفی- تحلیلی»، با بهره‌گیری از مدل‌های کمّی و استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و ...انجام شده است.دربخش اول از این پژوهش بررسی وضعیت جمعیت درمناطق شهری زاهدان و چگونگی تناسب آن با خدمات شهری است و از مدل های کمی ویلیامسون و ضریب آنتروپی استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد ،تنها با ارایه سازوکار توزیع خدمات برابر و متناسب با نیاز های جمعیتی می توان به تعادل در سطح شهر زاهدان رسید. در بخش بعدی ضمن پرداختن به چارچوب اصولی توسعه پایدار و توسعه پایدار شهری زاهدان، پس از بررسی اهداف کلی و جزیی ارتباط نماگر های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی ، کالبدی و زیست محیطی با مسائل اکولوژی شهری (اکولوژی اجتماعی و زیست محیطی) در ارتباط بامقایسه روند توسعه پایداردرمناطق شهری کشور و مناطق سه گانه زاهدان و فرضیه های تحقیق با استفاده از روش های آماری مورد بررسی قرارگرفت ونهایتا پیشنهاداتی ارایه گردید.