افزایش سن ازدواج در ایران؛ علل و پیامدها

سن ازدواج در ایران طی دهه‌های اخیر به طور پیوسته در حال افزایش بوده است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که این پدیده ریشه در عوامل متعددی از جمله تغییر نگاه به ازدواج، محدودیت‌های اقتصادی، هراس از تجربه ناموفق و همچنین تحولات اجتماعی دارد.
 

دلایل افزایش سن ازدواج:

• تغییر نگاه به ازدواج: ازدواج دیگر صرفاً به عنوان یک ضرورت برای تشکیل خانواده و بقاء نسل دیده نمی‌شود. افراد به دنبال عشق، ثبات عاطفی و تحقق خواسته‌های خود در ازدواج هستند و این امر می‌تواند منجر به افزایش سخت‌گیری در انتخاب همسر و در نتیجه تاخیر در ازدواج شود.
• محدودیت‌های اقتصادی: تامین هزینه‌های زندگی و تشکیل خانواده در شرایط کنونی به مراتب دشوارتر از گذشته شده است. این امر به ویژه برای جوانان که در ابتدای مسیر شغلی خود قرار دارند، چالش‌برانگیز است و می‌تواند منجر به تاخیر در ازدواج شود.
• مشروعیت‌بخشی اجتماعی به تجرد: در گذشته، تجرد برای افراد، به خصوص زنان، نوعی stigma یا ننگ محسوب می‌شد. اما در حال حاضر، با افزایش استقلال و آزادی زنان، تجرد به عنوان یک انتخاب شخصی پذیرفته شده است و این امر می‌تواند در تاخیر ازدواج نقش داشته باشد.
• هراس از تجربه ناموفق: مشاهده طلاق و جدایی در اطرافیان و همچنین اخبار و آمار منفی در مورد ازدواج، می‌تواند در برخی افراد ترس و واهمه از ازدواج ایجاد کند و منجر به تاخیر در تصمیم‌گیری برای ازدواج شود.
• فرعی شدن ازدواج: در دنیای امروز، افراد به دنبال اهداف و خواسته‌های متعددی در زندگی خود هستند و ازدواج ممکن است دیگر در اولویت نخست آنها نباشد. تحصیلات، شغل، سفر، تفریح و خودسازی از جمله مواردی هستند که می‌توانند در افراد اهمیت بیشتری نسبت به ازدواج داشته باشند.
   

پیامدهای افزایش سن ازدواج:

• کاهش باروری: تاخیر در ازدواج به معنای تاخیر در فرزندآوری است. این امر می‌تواند منجر به کاهش نرخ باروری و افزایش سن مادران در هنگام زایمان شود که خطرات سلامتی برای مادر و جنین به همراه دارد.
• افزایش سالمندی جمعیت: کاهش باروری و افزایش سن ازدواج، در بلندمدت منجر به افزایش سالمندی جمعیت و برهم خوردن تعادل هرم سنی جامعه می‌شود. این امر می‌تواند بار سنگینی بر سیستم‌های حمایتی و درمانی کشور وارد کند.
• آسیب‌های اجتماعی: افزایش سن ازدواج می‌تواند به بروز برخی از آسیب‌های اجتماعی مانند افزایش روابط نامشروع، طلاق و افسردگی در افراد منجر شود.

راهکارها:

• ترویج ازدواج به موقع: با ترویج فرهنگ ازدواج به موقع و ارائه مشاوره‌های لازم به جوانان می‌توان در زمینه ازدواج آگاهانه و انتخاب همسر مناسب به آنها کمک کرد.
• حمایت‌های اقتصادی: ارائه وام‌های ازدواج، کمک‌هزینه مسکن و ایجاد تسهیلات شغلی برای جوانان می‌تواند در کاهش موانع اقتصادی ازدواج موثر باشد.
• تغییر نگرش‌ها: با تغییر نگرش‌ها نسبت به ازدواج و تجرد و ترویج ازدواج به عنوان یک انتخاب مثبت و سازنده می‌توان به افزایش تمایل جوانان به ازدواج کمک کرد.
• ارائه آموزش‌های قبل از ازدواج: برگزاری دوره‌های آموزشی قبل از ازدواج برای زوجین می‌تواند به آنها در شناخت بهتر یکدیگر، حل تعارضات و ارتقای مهارت‌های زندگی کمک کند.

افزایش سن ازدواج، پدیده‌ای پیچیده با ابعاد مختلف است که نیازمند بررسی دقیق و ارائه راه‌حل‌های جامع و کارآمد می‌باشد. با برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری درست می‌توان در جهت ترویج ازدواج به موقع و پایدار در جامعه گام برداشت و از پیامدهای منفی آن کاست.