بی‌شک قم در گذشته قلمرو گسترده‌تری را تحت سیطره خود داشته است. اسناد و مدارک تاریخی این موضوع را به اثبات می‌رسانند. با این حال، در گذر زمان و با دگرگونی‌های سیاسی و جغرافیایی، محدوده این شهر محدودتر شده و در حال حاضر به عنوان استانی مستقل شناخته می‌شود.

در این میان، زمزمه‌هایی از بازگرداندن قم به قلمرو تاریخی‌اش به گوش می‌رسد. این امر دو پرسش اساسی را مطرح می‌کند:

1. آیا ضرورتی برای این کار وجود دارد؟
2. در صورت وجود ضرورت، چه موانعی برای عملی شدن آن وجود دارد؟

ضرورت بازگرداندن قم به قلمرو تاریخی‌اش:

• احقاق حقوق تاریخی: بازگرداندن قم به قلمرو تاریخی‌اش می‌تواند به احقاق حقوق این شهر و مردمانش کمک کند. این امر شامل بهره‌مندی از منابع طبیعی و تاریخی موجود در قلمرو پیشین و همچنین افزایش قدرت و نفوذ سیاسی قم در منطقه می‌شود.
• ایجاد هماهنگی و انسجام: با بازگرداندن قم به قلمرو تاریخی‌اش، می‌توان هماهنگی و انسجام بیشتری در زمینه‌های مختلف از جمله اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بین قم و شهرهای اطراف ایجاد کرد. این امر می‌تواند به توسعه پایدار و رفاه مردم در این منطقه کمک کند.
• حفاظت از محیط زیست: با تمرکز بر مدیریت یکپارچه منابع طبیعی در قلمرو تاریخی قم، می‌توان از محیط زیست این منطقه به طور موثرتری حفاظت کرد. این امر به نفع نسل‌های آینده خواهد بود.

موانع بازگرداندن قم به قلمرو تاریخی‌اش:

• مخالفت مردم شهرهای هدف: یکی از بزرگترین موانع بر سر راه این طرح، مخالفت احتمالی مردم شهرهای هدف است. این افراد ممکن است نگران تغییر مدیریت بومی، از دست رفتن هویت محلی خود و یا کاهش سهم‌شان از منابع و درآمدها باشند.
• ملاحظات سیاسی: هر گونه تغییر در تقسیمات کشوری، پیامدهای سیاسی به دنبال خواهد داشت. دولت باید با دقت تمام جوانب این موضوع را بررسی کند و رضایت ذینفعان را جلب کند.
• موانع قانونی: برای اجرای این طرح، لازم است قوانین مربوط به تقسیمات کشوری اصلاح شود. این امر نیازمند طی کردن مراحل قانونی پیچیده و زمان‌بر است.

راه‌حل‌ها:

• گفتگوی سازنده: برای جلب رضایت مردم شهرهای هدف، لازم است گفتگویی سازنده و صمیمی با آنها انجام شود. باید نگرانی‌های آنها را به طور جدی در نظر گرفت و به آنها اطمینان داد که حقوق و هویت محلی‌شان حفظ خواهد شد.
• ایجاد منافع متقابل: با تعریف منافع متقابل برای قم و شهرهای هدف، می‌توان انگیزه لازم برای مشارکت در این طرح را ایجاد کرد. این امر می‌تواند شامل سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های شهرهای هدف، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و یا تسهیلات اقتصادی برای آنها باشد.
• توجه به ملاحظات سیاسی: دولت باید با ظرافت و تدبیر لازم، ملاحظات سیاسی این طرح را در نظر بگیرد. جلب رضایت نخبگان و رهبران سیاسی در سطوح مختلف، از جمله در سطح ملی و منطقه‌ای، برای موفقیت این طرح ضروری است.
• طی مراحل قانونی: برای اجرای این طرح، لازم است قوانین مربوط به تقسیمات کشوری اصلاح شود. این امر باید با دقت و ظرافت تمام و با رعایت تمام جوانب قانونی انجام شود.

نتیجه‌گیری:

بازگرداندن قم به قلمرو تاریخی‌اش، طرحی است که می‌تواند مزایای بسیاری برای این شهر و منطقه به ارمغان بیاورد. با این حال، برای اجرای این طرح، لازم است موانع موجود به طور جدی بررسی و برای آنها راه‌حل‌های مناسب ارائه شود. گفتگوی سازنده، ایجاد منافع متقابل، توجه به ملاحظات سیاسی و طی مراحل قانونی، از جمله اقداماتی هستند که می‌توان برای غلبه بر این موانع انجام داد.

بازنویسی متنی از آقای دکتر علیرضا فولادی