پیشنهاده کارشناسی ارشد 1401
پدیدآور: فاطمه حسن زاده ابرقوئی 
استاد راهنما: مهدی زارعی 
استاد مشاور: ضرغام محمدی
دانشگاه شیراز، دانشکده علوم
چکیده

سد مخزنی رودبال در جنوب شرقی استان فارس ⸲ 20 کیلومتری جاده ایج به داراب و 19 کیلومتری جاده داراب به استهبان واقع شده است . این سد در جنوب شهرستان استهبان ⸲ شمال غرب شهرستان داراب و شرق شهرستان فسا احداث گردیده است . ساختگاه سد رودبال در طول جغرافیایی 54 درجه و 23 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 28 درجه و 54 دقیقه شمالی واقع شده است . (1) سد مخزنی رودبال از نوع خاکی ⸲ سنگریزه ای با هسته رسی میباشد . و دارای حجم 82 میلیون مترمکعب است . طول تاج این سد 485 متر ⸲ عرض آن 10 متر با طول 71 متر از بستر میباشد . بارندگی میانگین منطقه مورد مطالعه برابر با 365 میلی متر در سال است . و سیل های ورودی به مخزن با دوره برگشت 100 ساله معادل با 1000 مترمکعب بر ثانیه می باشد . سد رودبال در بخش زاگرس چین خورده واقع است . به لحاظ موقعیت زمین شناسی جناح چپ این سد رادیولاریت های نفوذناپذیر مرکب از شیل های قرمز سیلیسی ⸲ لایه های ماسه سنگی نازک لایه همراه با چین های جناغی در بر می گیرد . و بر خلاف جناح راست ناهمواری های زیادی دارد ⸲ جناح چپ دارای شیب ملایم تر و ارتفاع کمتر است که این به دلیل فرسایش پذیری بیشتر واحد رادیولاریتی است از سمت راست دره ⸲ کوه سنگ آهکی بردنو روی آهک سروک قرار داردکه شیب آن بین 25 تا 35 درجه است . که این سازند براثر راندگی از یک سو و وجود شکستگی های کششی از سوی دیگر به شدت درز و شکاف دار می باشد . (2) این سد دربرگیرنده حوضه آبگیر رودخانه رودبال می باشد . بر پایه نقشه توپوگرافی ارتفاع کف دره رودخانه در جایگاه سد 1310+ متر از سطح دریای آزاد می باشد که دشت سیلابی رودخانه در کف دره واقع است که پهنای آن در سمت راست کمتر از سمت چپ رودخانه است . (1) مطالعات زمین شناسی مخزن و محدوده سد رودبال از سال 1370 آغاز شده است . در طی سالهای بعد تا آبگیری سد در سال 1389 گزارش ها و مطالعات متعددی از جمله مطالعات ژئوتکنیکی سد و سازه های وابسته (1371) ، گزارش لرزه خیزی (1372) ، مطالعات فاز اول و حفاری های اکتشافی (75-73) ، مطالعات ردیابی وایزوتوپی (1375) ، مطالعات فاز دوم ژئوتکنیک و زمین شناسی مهندسی (1379 ) ، مطالعات ژئوفیزیک (1389 )و مطالعات تکمیلی زمین شناسی (1395 ) تهیه و تدوین شده است در بررسی های پس از آبگیری سد و مطالعات تکمیلی به مسئله فرار آب اشاره شده است . (3) سد رودبال در حال حاضر با مشکل فرار آب مخزن مواجه است ⸲ اما فرار آب سد به صورت مجهول و نامشخص است . به این صورت که چاه های اطراف محدوده سد اکثرا خشک شده اند و هیچ افزایش آبی نداشته اند . و از نظر زمین شناسی سد با آبخوان های آهکی سروک و تربور به دلیل وجود لایه های رادیولاریتی نفوذناپذیر ارتباط مشخصی ندارد پس امکان فرار آب به این آبخوان ها نیز بعید است . از طرفی چشمه هایی که در پایین دست سد و اطراف آبخوان آهکی تربور در کوه میلک وجود دارند خشک می باشند و افزایش دبی در آن ها دیده نشده است . چشمه گلابی به عنوان یک چشمه مهم در پایین دست سد واقع است . که باتوجه به اطلاعات به دست آمده دبی چشمه از سال 1382 دارای روند کاهشی بوده و از سال 1396 روند افزایشی قابل توجهی را نشان داده در نتیجه میتوان اظهار داشت که تغییرات دبی چشمه گلابی تا حد زیادی متاثر از مقادیر بارش می باشد از لحاظ زمین شناسی هم سد با این چشمه ارتباطی وجود ندارد . در چنین شرایطی لازم است فرار آب سد رودبال و امکان وجود ارتباط هیدرولیکی سد با آبخوان های آهکی و چشمه های اطراف و پایین دست سد بررسی شود . برای این منظور اولین قدم شناسایی و مطالعه آبخوانهای کارستی محدوده می باشد .