در روز جهانی بیابان‌زدایی، که هر ساله در ۱۷ ژوئن مصادف با ۲۸ خرداد برگزار می‌شود، توجه به این معضل زیست‌محیطی که بخش‌های وسیعی از کشورمان را تحت تاثیر قرار داده، بیش از هر زمان دیگری ضروری است.

ایران با ۳۴ میلیون هکتار اراضی بیابانی، ۲.۱ درصد از خشکی‌ها و ۴.۲ درصد از بیابان‌های جهان را داراست. این امر به معنای آن است که بخش قابل توجهی از خاک کشورمان در معرض فرسایش بادی، کاهش حاصلخیزی و تبدیل شدن به بیابان قرار دارد.

بیابان‌زایی پیامدهای ناگوار متعددی به همراه دارد، از جمله:

• کاهش حاصلخیزی خاک و افت تولیدات کشاورزی: بیابان‌زایی به معنای از دست رفتن لایه‌های حاصلخیز خاک است که بستر اصلی کشاورزی و تولید غذا به شمار می‌رود.
• فرسایش خاک و طوفان‌های شن: بادهای شدید در مناطق بیابانی، خاک‌های سست و فاقد پوشش گیاهی را با خود حمل می‌کنند و طوفان‌های شن را به وجود می‌آورند. این طوفان‌ها不仅 به اراضی کشاورزی و زیرساخت‌ها آسیب می‌رسانند، بلکه سلامت انسان‌ها را نیز به خطر می‌اندازند.
• کاهش تنوع زیستی: از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی به دلیل بیابان‌زایی، منجر به انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری و به طور کلی کاهش تنوع زیستی می‌شود.
• مهاجرت و ناامنی: بیابان‌زایی می‌تواند منجر به کمبود آب، غذا و فرصت‌های شغلی در مناطق بیابانی شود و ساکنان این مناطق را مجبور به مهاجرت به دیگر نقاط کند. این امر می‌تواند به نوبه خود، تنش‌های اجتماعی و ناامنی را به دنبال داشته باشد.

با توجه به این پیامدهای ناگوار، مقابله با بیابان‌زایی و احیای اراضی بیابانی، ضرورتی انکارناپذیر برای توسعه پایدار کشورمان به شمار می‌رود.

در این راستا، اقدامات مختلفی می‌توانند انجام شوند، از جمله:

• شناسایی کانون‌های بحرانی فرسایش بادی: اولین قدم در مقابله با بیابان‌زایی، شناسایی مناطقی است که در معرض خطر فرسایش بادی و تبدیل شدن به بیابان قرار دارند.
• نهالکاری و بذرپاشی: کاشت درختان و گیاهان سازگار با شرایط بیابانی، یکی از موثرترین روش‌ها برای تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش بادی است.
• احداث بادشکن: بادشکن‌ها می‌توانند سرعت باد را در مناطق بیابانی کاهش داده و از فرسایش خاک جلوگیری کنند.
• کنترل هرزآب‌های فصلی: هدایت و ذخیره‌سازی آب‌های فصلی در مناطق بیابانی، می‌تواند به رشد گیاهان و احیای خاک کمک کند.
• ترویج کشاورزی پایدار: استفاده از روش‌های کشاورزی پایدار مانند کشاورزی کم‌خاکورز و کم‌آبیاری، می‌تواند به حفظ حاصلخیزی خاک و جلوگیری از بیابان‌زایی کمک کند.

مقابله با بیابان‌زایی، یک وظیفه ملی است که به مشارکت همه آحاد جامعه نیاز دارد. دولت، سازمان‌های مردم‌نهاد، کشاورزان و سایر ذینفعان باید با همکاری یکدیگر، برای احیای اراضی بیابانی و توسعه پایدار کشورمان تلاش کنند.

در روز جهانی بیابان‌زدایی، بیایید همگی عزم خود را برای مقابله با این معضل زیست‌محیطی جزم کنیم و برای حفظ خاک و آب کشورمان، گام‌های موثری برداریم.