دنیاب اقتصاد، چهارشنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۳، شماره ۶۰۳۵
حمید ملازاده

به رغم تلاش های اتحادیه اروپا برای تحریم صادرات انرژی روسیه، واردات LNG از مسکو افزایش یافته است

پیشی گرفتن روسیه از ایالات متحده به عنوان تامین کننده اصلی گاز اروپا در ماه مه، رخدادی مهم در راستای تلاش های مداوم اروپا برای کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی روسیه پس از تهاجم گسترده به اوکراین بود. این رویداد حاکی از آن است که چالش های پیوسته ای در راستای استقلال انرژی قاره سبز و تنوع بخشی به منابع انرژی اروپا بدون وابستگی به روسیه وجود دارد، به ویژه در کشورهای شرقی اروپا که هنوز شدیدا به واردات از روسیه وابسته اند. تام مارزک مانسر، رئیس اداره تجزیه و تحلیل گاز در شرکت مشاوره ای ICIS، بر اهمیت این اتفاق تاکید و تصریح کرد: «با وجود تلاش های گسترده برای جداسازی و کاهش وابستگی به انرژی، سهم فعلی بازار گاز روسیه و گاز طبیعی مایع (LNG) در اروپا قابل توجه بوده و تعبیر خطرناکی دارد.»

تصمیم روسیه برای محدودکردن تحویل گاز به اروپا در اوایل سال 2022، در پی تشدید تنش های ناشی از درگیری اوکراین، منجر به تغییرات قابل توجهی شد. به عنوان پاسخ، اروپا واردات گاز طبیعی مایع (LNG) خود را افزایش و ایالات متحده به عنوان یک تامین کننده جایگزین اصلی ظاهر شد. نکته مهم اینکه در سپتامبر 2022، ایالات متحده به مدت کوتاهی روسیه را به عنوان تامین کننده اصلی گاز اروپا پشت سر گذاشت و سهم قابل توجهی را در طول سال 2023 حفظ کرد. بر اساس داده های ICIS، کشورهایی چون بریتانیا، سوئیس، صربستان، بوسنی و هرزگوین و مقدونیه شمالی به عنوان عمده ترین واردکنندگان مطرح بودند. در عین حال، LNG آمریکا با 14 درصد نقش مهمی در تامین نیاز منطقه داشت که پایین ترین سطح از ماه اوت 2022 را تجربه می کرد. به رغم تلاش های بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای تحریم صادرات انرژی روسیه، واردات LNG روسیه به اروپا در دوره های اخیر افزایش یافته است. روسیه به رغم متوقف کردن جریان گاز از طریق خط لوله به شمال غرب اروپا دربین سال های 2022و 2024، همچنان ادامه تامین گاز از طریق خطوط لوله از طریق اوکراین و ترکیه را در دستور کار دارد.

قطعی تسهیلات صادرات LNG

پویایی مشاهده شده در ماه مه به دلیل عوامل موقت مختلفی از جمله قطعی تسهیلات صادرات LNG ایالات متحده و افزایش جریان گاز روسیه از طریق ترکیه در ژوئن بود. علاوه بر این، تقاضای گاز در اروپا همچنان کم است و سطوح ذخیره سازی به بالاترین حد رکورد در این زمان از سال نزدیک است که به پویایی بازار فعلی کمک می کند. مارزک مانسر هشدار داد که با وجود اینکه احیای موقت، درنظرگرفتن روسیه به عنوان تامین کننده اصلی گاز اروپا اتفاقی قابل توجه است، اما پایداری آن مورد شک و تردید است. به دلیل هدایت محموله های LNG روسیه از طریق مسیر دریای شمال به سمت آسیا در ماه های تابستان، تامین اروپا ممکن است کاهش یابد. در مقابل، تولید LNG ایالات متحده در حال افزایش است و انتظار می رود که ظرفیت اضافی تا پایان سال به آن اضافه شود که بازارهای جهانی LNG را تقویت می کند. نگاه به آینده نشان می دهد که انقضای قریب الوقوع قرارداد ترانزیت بین اوکراین و روسیه تا پایان سال، خطراتی برای جریان گاز از طریق این مسیر حیاتی ایجاد خواهد کرد.

با توجه به این آسیب پذیری ها، کمیسیون اروپا از تلاش ها برای توسعه ظرفیت خط لوله در کریدور گاز جنوبی با جمهوری آذربایجان، با هدف افزایش امنیت تامین برای این منطقه، حمایت کرده است. کادری سیمسون، کمیسر انرژی اتحادیه اروپا، در سفر اخیر خود به ژاپن، نگرانی های خود را از انحراف LNG از اروپا برای پاسخگویی به تقاضای افزایش یافته در آسیا بیان کرد. او بر تلاش های مشترک با ژاپن برای نظارت بر کمبود LNG از طریق یک سیستم هشدار زودهنگام و ارتقای اقدامات صرفه جویی در مصرف انرژی برای کاهش هرگونه تاثیرات منفی بر امنیت انرژی اروپا تاکید کرد. سیمسون گفت: «اتحادیه اروپا آماده است تا با حمایت از سطح قوی ذخیره سازی گاز و تثبیت تقاضای پایین که نسبت به سال 2021 تا 20 درصد کاهش یافته، هرگونه اختلال در بازارهای جهانی گاز را کاهش دهد. این نشان می دهد که آمادگی استراتژیک اروپا در مقابل پویایی های متغیر انرژی و عدم قطعیت های ژئوپلیتیک جدی است.»

وابستگی انرژی اروپا

اتکای اروپا به گاز طبیعی روسیه به عنوان یک موضوع ژئوپلیتیک حیاتی ظاهر شده و با تهاجم روسیه به اوکراین و تغییر سیاست انرژی متعاقب آن به اوج رسیده است. این وابستگی چشم انداز امنیت انرژی اروپا را شکل داده و باعث واکنش های استراتژیک و تلاش های متنوع سازی برای کاهش آسیب پذیری شده است. اروپا از لحاظ تاریخی برای تامین گاز طبیعی به روسیه وابسته بوده و زیرساخت های خط لوله گسترده مانند خطوط لوله نورداستریم این وابستگی را تسهیل کرده بود. این اتکا سنگ بنای استراتژی انرژی اروپا بوده، اما همچنین نگرانی هایی را در مورد امنیت انرژی، به ویژه در بحبوحه تنش های ژئوپلیتیک و درگیری های مربوط به روسیه، مانند الحاق کریمه و جنگ جاری در شرق اوکراین، ایجادکرده است.

درگیری در اوکراین نگرانی ها را در مورداستفاده روسیه از انرژی به عنوان یک ابزار ژئوپلیتیک افزایش داده است. توانایی روسیه برای ایجاد اختلال در عرضه گاز از طریق اوکراین، آسیب پذیری های زنجیره تامین انرژی اروپا را برجسته کرده و باعث ارزیابی مجدد سیاست های امنیت انرژی شده است. اهمیت استراتژیک استقلال انرژی به طور فزاینده ای برجسته شده و کشورهای عضو اتحادیه اروپا را به دنبال استراتژی های متنوع سازی برای کاهش خطرات سوق می دهد. در پاسخ به اختلالات عرضه و فشارهای ژئوپلیتیک، اروپا تلاش ها را برای تنوع بخشیدن به منابع انرژی خود افزایش داده است.

این شامل افزایش واردات گاز طبیعی مایع (LNG) از تامین کنندگان جایگزین، به ویژه ایالات متحده و قطر، برای کاهش اتکا به گاز روسیه است. ایالات متحده به عنوان یک تامین کننده قابل توجه LNG برای اروپا ظاهر شده و در دوره های تنش با روسیه یک جایگزین استراتژیک محسوب می شود. واکنش های اروپا شامل بحث در مورد تحریم هایی است که صادرات انرژی روسیه را هدف قرار می دهد و ابتکاراتی برای تقویت انعطاف پذیری زیرساخت های انرژی. پروژه هایی مانند کریدور گاز جنوبی و اتصالات داخلی در اروپا با هدف تقویت امنیت انرژی از طریق تنوع بخشیدن به مسیرهای تامین و تقویت همکاری های منطقه ای انجام می شود.

چالش های آینده

با نگاهی به آینده، اروپا با چالش هایی در ایجاد توازن امنیت انرژی با اهداف جاه طلبانه کربن زدایی مواجه است. تغییر به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر، وابستگی سنتی به سوخت های فسیلی از جمله گاز طبیعی را پیچیده می کند. عدم قطعیت های ژئوپلیتیک جاری پیرامون سیاست های انرژی روسیه و پویایی بازار جهانی در بخش LNG همچنان بر تصمیمات استراتژیک انرژی اروپا تاثیر خواهد گذاشت. تغییر جهت اروپا به سمت کاهش وابستگی به گاز روسیه تلاشی پیچیده است که بر اساس واقعیت های ژئوپلیتیک، الزامات انتقال انرژی و پویایی بازار شکل گرفته است. سرمایه گذاری در زیرساخت های انرژی برای افزایش امنیت انرژی اروپا و محافظت در برابر اختلالات آینده حیاتی است. همان طور که اروپا این چالش ها را دنبال می کند، پیگیری منابع انرژی متنوع و پایدار در استراتژی بلندمدت انرژی آن نقش محوری دارد. به طور خلاصه، درحالی که اروپا همچنان متعهد به کاهش وابستگی به گاز روسیه است، مسیر رو به جلو مستلزم پیمایش پیچیده ژئوپلیتیک و انطباق با تغییرات در حال تحول بازار انرژی برای تضمین یک آینده انرژی پایدار است.