روزنامه شرق، شنبه ۲۰ دی ۱۳۸۲ - ۱۷ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۱۰ ژانویه ۲۰۰۴

معصومه ایمانی:

«هر معتاد از وقتی که دستش به طرف مواد می رود تا زمانی که می خواهد سرش را زمین بگذارد، ۵۰ نفر دیگر را با خود معتاد می کند، این طور نیست که فقط خودش معتاد شود و به اجتماع کاری نداشته باشد، این فرد برای همه از دوست، رفیق و آشنا گرفته تا زن و بچه خطرناک است...، «حالا بفرما یک بست بکش»، «شما هم یک پک بزن»، برای همین است که ما برای معتادان شناسنامه تهیه می کنیم.» اینها را سرتیپ دوم پاسدار، احمد روزبهانی می گوید.

او معاون امر به معروف و نهی از منکر بسیج تهران بزرگ است و طراح و مجری طرح تهیه شناسنامه برای معتادان.

روزبهانی می گوید: «نمی توانیم در مقابل بزرگ شدن یک غده سرطانی در جامعه بی تفاوت باشیم، حداقل کاری که می توانیم انجام دهیم، این است که فضا را برای معتادان ناامن کنیم و دقیقاً همین جا است که این شناسنامه ها به درد می خورد، هر وقت برادران ما در نیروی انتظامی به این شناسنامه ها نیاز داشته باشند، با آنها همکاری کرده و این شناسنامه ها را در اختیار آنان قرار می دهیم.»

بسیجیان حوزه معاونت امر به معروف تهران بزرگ اطلاعات اولیه را از در و همسایه و فامیل به دست می آورند.

- الحمدالله در هر قشری بسیجی داریم و اینکه کسی بیاید و بگوید پسرخاله من یا داداشم معتاد است، به عنوان جاسوسی و نارو زدن نیست، از سر دلسوزی است که یک بسیجی می گوید: «فلان کس معتاد است.»

همین دلسوزی برادر یا خواهر بسیجی می شود سنگ بنای جمع آوری اطلاعات بیشتر در خصوص یک فرد و اطمینان از اعتیاد او؛ معتادان دو نوع هستند، کسانی که تابلو شده اند و قیافه شان داد می زند که معتادند و کسانی که به صورت تفننی مواد مصرف می کنند ولی نمی توانند که مصرف نکنند.

- اینها  تابلوهای آینده اند، تمام سعی ما شناسایی آنان است، تا اگر می توانیم کمکشان کنیم که ترک کنند و اگر نمی توانیم آنان را به تصمیمی که مسئولان در موردشان می گیرند، بسپاریم. تهیه شناسنامه برای معتادان از سال گذشته آغاز شده و در سال ۸۳ سرعت گرفته است. سعی معاونت امر به معروف بسیج تهران بزرگ این است که این کار را تا پایان سال ۸۳ و حداکثر تا ۴ و ۵ ماه دیگر، به اتمام برساند؛ «متاسفانه تاکنون مقدار قابل توجهی شناسنامه در خصوص معتادان تهیه شده است.»

بر و بچه های بسیج وقتی می شنوند که فردی معتاد است، این شنیدن برای آنان به منزله اعتماد کامل به اعتیاد فرد نیست. روزبهانی در این باره می گوید: «حرف را می شنویم و تحقیق می کنیم، اعتماد می کنیم و اعتماد نمی کنیم، بین هیچ تا صد در صد احتمال می دهیم و نمی دهیم، این طور نیست که هنگامی که فردی آمد و گفت: فلانی معتاد است، بگوییم، بدو، کاغذ بیار، اسمش چیه؟ کجا معتاد شده؟ چند سالشه؟ گرای فرد را می گیریم و تحقیقات بعدی با بچه ها و ضابطان قضایی است، اگر می خواستیم براساس حرف افراد شناسنامه اعتیاد پر کنیم، درصد بالاتری از معتادان واقعی، شناسنامه دار می شدند.»

به اعتقاد وی، «خیلی از خانم ها و آقایان مریض هستند و قیافه شان از معتاد بدتر است، اگر آدم در مورد اعتیاد و فرد معتاد ناوارد باشد، می گوید که حتماً این فرد معتاد است، ولی  آنها انسان های محترمی هستند و نباید به هر کسی که رنگ پریده و لاغر است، بگوییم معتاد.»

- کارهایی که بسیجیان انجام می دهند، تحت عنوان ضابطان قضایی است، آنان آموزش دیده و دارای کارت ضابط قضایی هستند، ضابطان قضایی به عنوان فرمانده برای ناصحان قضایی عمل می کنند و در هر عملیاتی یک ضابط قضایی، همراه چند ناصح فعالیت می کند، آموزش ضابطان قضایی ساعتی است و به عنوان نمونه، یکی از آموزش ها ۸۰ ساعت طول می کشد.

به گفته معاون امر به معروف بسیج تهران بزرگ، «ضابطان قضایی از آموزش هایی چون بحث های حقوقی، نوع بازجویی، گزارش نویسی، چگونگی بازجویی های اولیه در محل و نیز چگونگی تهیه گزارش برای یک جرم مشهود، برخوردارند. آنان همچنین در خصوص مسائل شرعی صد در صد آموزش می بینند و این آموزش ها حتی بعد از دریافت کارت ضابط قضایی نیز ادامه دارد و مستمراً تکرار می شود.»

اطمینان حرف اول را در مراحل تهیه و صدور شناسنامه برای معتادان می زند.

- تا مطمئن نشویم که فردی معتاد است، براساس شک برای او شناسنامه صادر نمی کنیم، برای صدور شناسنامه نیز همه افرادی را که احتمال اعتیاد دارند به آزمایش نمی بریم؛ درست نیست با آبروی مردم بازی کنیم...

خیلی ها به جز بسیجیان نیز حوزه معاونت امر به معروف بسیج را در این کار «خیر» یاری می کنند.

- هدف «خیر» است، هدف ما که اذیت کردن نیست، برای همین هدف خیر است که خیلی ها به ما کمک می کنند، گاهی اوقات خانواده ها خودشان تلفنی یا حضوری خبر فرد معتاد را به ما می دهند، از راه های مختلفی از وجود فرد معتاد مطلع می شویم، کافی است فرد دلسوزی در کنار آدم معتاد باشد، حتماً که نباید فرد بسیجی باشد! دلسوز بودنش کافی است؛ ما از بسیجی ها به عنوان ضابط قضایی کار می خواهیم، اما خیلی غیر از بسیجی ها هستند که با ما همکاری می کنند.»روزبهانی ادامه می دهد: «مبارزه با مواد مخدر چیزی نیست که کسی از آن بدش بیاید، حتی آن کسی که معتاد است، شاید دوست ندارد که کس دیگری معتاد شود، مواد مخدر چیزی نیست که فردی از مبارزه با آن بدش بیاید.»بسیاری از کسانی که معتاد هستند خبر دارند که شناسنامه ای برایشان تهیه شده است، بسیجیان که خود اطلاعی به افراد معتاد نمی دهند، ولی «خبر بالاخره درز پیدا می کند.»

سردار روزبهانی مخالف ایجاد هرگونه امنیت برای معتادان است، به نظر او حتی اگر به دلایلی نتوانیم با معتاد برخورد کنیم، باید فضا را برای او ناامن کنیم، به همین دلیل است که او با طرح تریاک کوپنی که قبل از انقلاب انجام می شد، مخالف است.

او در این خصوص می گوید: «زمان شاه هم که می رفتند و از داروخانه ها تریاک کوپنی می گرفتند، اسمش تریاک زعفرانی یا سلطنتی بود که سهمیه هر فردی ۱۰ لول بوده که ۹ لولش را می فروخت و یک لوش را خودش برمی داشت، وقتی که تریاک را کوپنی می کنیم و جایی مثل داروخانه ها را برای خرید تریاک به معتادان معرفی می کنیم، امنیت را برای فرد معتاد ایجاد کرده ایم.»

به اعتقاد روزبهانی نمی توان با این روش جلوی گسترش اعتیاد در جامعه را گرفت چرا که «باید برای دادن تریاک کوپنی شرایطی را بگذاریم، مثلاً بگوییم که ۶۰ سال به بالا تریاک کوپنی می دهیم، ولی همه ما می دانیم که جوانان ما دنبال موادی غیر از تریاک می روند، تازه اگر هم نرفتند، کشوری می شدیم که جوانانمان مقابل یک ارگانی برای گرفتن تریاک صف می کشیدند، اگر چنین امری باب شود، به محض اینکه فرد معتادی را دستگیر کنیم، دست در جیبش می کند و کوپن تریاکش را نشان می دهد که من کوپنی هستم و بی تقصیر.»

اجرای طرح تریاک کوپنی ایجاد امنیت و معضل می کند، معاون امر به معروف بسیج با مثالی ساده در این مورد می گوید: «فردی که معتاد کوپنی است، در منزل خود شیره کش خانه راه می اندازد، هرکس هم که نیاز به مواد دارد به خانه او می رود و اگر ماموران او را دستگیر کنند، فرد به راحتی می گوید که من کوپنی هستم، اینان هم که مهمان من هستند، دست نمی زنند.»

حوزه معاونت امر به معروف بسیج تصمیم ندارد شناسنامه هایی را که برای معتادان تهیه کرده در کشوهای خود نگهداری و پنهان کند. «هر وقت که دوستانمان در دادسرای انقلاب به این شناسنامه ها نیاز داشته باشند، آنها را در اختیار آنان می گذاریم، هرچند که کار ما منحصر به شناخت و شناسایی فرد معتاد نیست و محله های اعتیاد را نیز شناسایی می کنند، محل هایی مانند خاک سفید.»

از نظر سردار روزبهانی، فرد معتاد بیماری است که آلت جرم با خود به همراه دارد به همین دلیل است که نمی توان نام یک معتاد را بیمار گذاشت، داشتن «تریاک جرم است و این مواد به همراه فردی که باشد، او نیز مجرم محسوب می شود.»

اودر این باره می گوید: «فرد معتاد خود به استقبال بیماری رفته، مریضی به سراغ فرد نیامده است، درست است که می گوئیم دوست ناباب آدم را معتاد می کند، شرایط را هم قبول دارم ولی شرایط فقط درصدی از عامل اعتیاد است و نه صد در صد.»

معاون امر به معروف بسیج تهران بزرگ ادامه می دهد: «من نمی گویم که به چشم یک بیمار به معتاد نگاه نکنید، دافعه و جاذبه باید به یک اندازه باشد، باید توجه کنیم کسی که بیمار است، ۱۰ نفر دیگر را نیز بیمار می کند، فرد معتاد بیماری است که آلت جرم به همراه دارد و به همین دلیل مجرم شناخته می شود.»

واقعیت این است که هم اکنون برای بیشتر کسانی که معتاد هستند، در معاونت امر به معروف بسیج تهران بزرگ که شامل شهر تهران و اسلام شهر است، برگه ای وجود دارد که در آن نام، شهرت، آدرس، شغل، سوابق اعتیاد اگر اطلاعات به روز و کافی باشد، زمان و محل اعتیاد و چرایی و چگونگی ابتلا به مواد مخدر نیز درج شده است، این برگه ها که به شناسنامه معروفند بالاخره روزی به کار خواهند آمد، شاید به محض اینکه محلی برای اسکان معتادان در نظر گرفته شود، آن روز بیاید. روزی که بیاید، روزی که شرایط ترک اعتیاد در اردوگاه های بزرگ معتادان فراهم شود. سردار روزبهانی «در عرض ۲ روز تمامی معتادان را باشناسایی که از قبل در مورد آنان کرده، از تهران جمع می کند و به آن اردوگاه منتقل می کند.»

«اعتیاد ترک پذیر است، من دیده ام که ترک می کنند، ترک اعتیاد نیازمند همت است و پا گذاشتن روی هوس، باید محیط را برای معتادان ناامن کنیم، نمی توانیم نسبت به این بلای خانمانسوز بی تفاوت باشیم، برای ناامن کردن محیط نیز باید معتادان را بشناسیم، آن موقع است که به این شناسنامه ها نیاز داریم.»

این ها جمله های پایانی روزبهانی هستند.