مقدمه:

ماه مبارک رمضان، همواره در میان مسلمانان از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. در این ماه مبارک، علاوه بر انجام اعمال مذهبی، آداب و رسوم خاصی نیز در نقاط مختلف ایران رواج دارد. در این نوشتار، به برخی از آداب و رسوم رمضان در گذشته ی باخرز، تایباد و جام می پردازیم.

اعلام فرا رسیدن رمضان:

در برخی از روستاهای این منطقه، مرسوم بود که عالم محل به همراه عده ای از مردم، شب قبل از فرارسیدن رمضان، در کوچه پس کوچه های روستا می گشتند و با خواندن اشعاری به نام "رمضانی"، مردم را از فرا رسیدن این ماه مبارک آگاه می کردند. این اشعار که به صورت دسته جمعی خوانده می شد، حال و هوایی خاص به رمضان در این منطقه می داد.

سحری خوردن:

مردم مسلمان باخرز، تایباد و جام، یکی دو ساعت مانده به اذان صبح با صدای "شوخوان" از خواب بیدار می شدند. این "شوخوان ها" که بر بام خانه ها می رفتند، با خواندن مناجات و اشعار مذهبی، مردم را برای سحری خوردن بیدار می کردند. نوای دلنشین این مناجات ها در سکوت شب، صفای خاصی به سحرهای رمضان در این منطقه می داد.

نمونه ای از مناجات های سحر:

در این بخش، به عنوان نمونه، قسمتی از یکی از مناجات های رایج در سحرهای رمضان باخرز، تایباد و جام را آورده ایم:

• در مناجات آمدم تا درد من را درمان کنی
• کارهای مشکل ما را خدا آسان کنی
• چون که عزرائیل جان را از تنم بیرون کند
• تو زبانم را به توحید خودت گویان کنی
• چون که آرند تخته و تن شو و آب گرم را
• صورتم را همچو گل های سحر خندان کنی
• چون بپیچانند گز کرباس بر اعضای من
• بوی خوش را در کفن چون حله و رضوان کنی
• چون برندم سوی قبرستان آن کنج لحد
• گور را بر من خدایا روضه رضوان کنی

تغییرات در گذر زمان:

امروزه متاسفانه بسیاری از این آداب و رسوم زیبا به دست فراموشی سپرده شده اند. نوای دلنشین "شوخوان ها" دیگر از بام خانه ها به گوش نمی رسد و مردم بیشتر با صدای اذان صبح از خواب بیدار می شوند.

ضرورت حفظ سنت ها:

حفظ و احیای این آداب و رسوم، می تواند نقش مهمی در زنده نگه داشتن فرهنگ و هویت این منطقه داشته باشد. امید است با تلاش همه ی ما، شاهد رونق دوباره ی این سنت های زیبا در ماه مبارک رمضان باشیم.