در شهرری که تا همین یک قرن پیش، گنجینه یخچال‌های قدیمی تهران بود، تابستان‌ها طعم گوارای آب خنک یخ را به کام مردم می‌گذاشت. اما نکته جالب اینجاست که یخ‌های این یخچال‌ها در ایام مسلمیه و محرم پیش‌خرید می‌شدند تا نذری برای رفع عطش عزاداران باشند.

داستان یخ‌ها و نذری خنک:

سیدمحسن ماجدی، پژوهشگر و ساکن قدیمی شهرری، از این رسم دیرینه می‌گوید: "یخچال‌های متعددی مانند بهشتی، علائین، تکیه، میدان، بی‌بی‌زبیده و پل سیمان در شهرری وجود داشتند. دیوارهای بلند و محکم این یخچال‌ها از جنس چینه گلی بود. برخی از آنها موقوفه حرم بودند و برخی دیگر به صورت خصوصی اداره می‌شدند. اسناد و مدارک موجود در آستان مقدس شاه‌عبدالعظیم نشان می‌دهد که حضرت عبدالعظیم (ع) برای پذیرایی از عزاداران در ماه‌های محرم و مسلمیه، از چند ماه قبل یخ این یخچال‌ها را پیش‌خرید می‌کردند."

در گرمای تابستان، این یخ‌ها به حرم منتقل می‌شدند تا زائران از آب خنک آن بهره ببرند. صاحبان یخچال‌ها در اواخر پاییز، حوضچه‌ها را از آب پر می‌کردند و منتظر زمستان و یخبندان می‌ماندند. با فرا رسیدن سرما، آب داخل حوضچه‌ها یخ می‌زد و در اوایل بهار، کارگران یخچال‌ها با ابزار مخصوص، یخ‌ها را جمع‌آوری و به قطعات کوچک تقسیم می‌کردند تا در تابستان به فروش برسد.

سقاها، نغمه‌ی گوارای ایثار:

اما داستان سیراب کردن عزاداران فقط به یخ ختم نمی‌شد. ماجدی از سقاهایی می‌گوید که با مشک به دوش، در مسیر حرکت عزاداران می‌ایستادند تا یاد و خاطره سقای دشت کربلا را زنده نگه دارند و لب‌های تشنه زائران را تر کنند.

او می‌گوید: "در دوره قاجار، امکانات در شهرری محدود بود و دسترسی عزاداران به آب آشامیدنی در مسیر حرکت به سمت حرم دشوار بود. به همین خاطر، برخی از مردم نذر می‌کردند که در ایام مسلمیه، با برپایی موکب سقا، نذری خود را ادا کنند. آنها با بستن لنگ به کمر، مشکی بر دوش و پیاله‌ای مسی در دست، در بازار و اطراف حرم می‌گشتند و مشک‌های خود را از آب قنات‌های المیون و فیروزه پر می‌کردند و به زائران تشنه آب می‌دادند."

مسلمیه، آیین همدلی و ایثار:

مراسم مسلمیه در شهرری، فراتر از یک عزاداری مذهبی بود. این مراسم در گرمای طاقت‌فرسای تابستان، به نمادی از همدلی، ایثار و نذر برای رفع عطش عزادارانی تبدیل شده بود که با پای پیاده به سوی حرم می‌رفتند.

نذر یخ و آب خنک، جلوه‌ای از مهمان‌نوازی و کرامت بود که در این ایام به وضوح دیده می‌شد و خاطره‌ای خوش از یک رسم دیرینه و معنوی را در ذهن زائران و مجاوران حرم بر جای می‌گذاشت.