پارسا دکتری تخصصی (PhD) 1400
پدیدآور: حسن گیاهی 
استاد راهنما: خدیجه بوزرجمهری
استاد مشاور: علی اکبر عنابستانی استاد مشاور: مهدی کرمانی
دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی

چکیده

هدف این تحقیق بررسی ظرفیت‌ها و چالش‌های صنایع دستی بومی در جذب گردشگری 15 روستای شهرستان‌های تایباد و تربت جام است که به صورت هدفمند انتخاب شده‌اند. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و تفسیری و از نوع تحقیقات کاربردی است و از روش ترکیبی (کمی و کیفی) برای توصیف و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. جامعه آماری شامل سه گروه، تولیدکننده صنایع دستی، گردشگران و کارشناس صنایع دستی است. جمع‌آوری اطلاعات از طرق پژوهش‌های میدانی (مشاهده، مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته و پرسشنامه ساختارمند) وکتابخانه‌ای و اسنادی انجام گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده‌های کمی از آزمون تی، تحلیل واریانس، آزمون ویلکاکسون و ضریب همبستگی در نرم‌افزار SPSS نسخه 27، استفاده شد. هم‌چنین از نرم افزارهای Excel و Arc GIS بهره گرفته شد. در بخش کیفی برای شناسایی چالش‌های صنایع دستی با استفاده از روش نظریه زمینه‌ای و پیاده سازی مصاحبه‌های عمیق با خبرگان و کارشناسان محلی، کدگذاری های (باز، محوری و انتخابی) بر روی داده‌های خام صورت پذیرفت. در نهایت در فرایند تجزیه و تحلیل داده‌ها 329 مفهوم اولیه، 24 مقوله محوری و یک مفهوم مرکزی حاصل شد. علیرغم چالش‌های فراوان پیش روی تولیدکنندگان در دو بخش بیرونی (بیرونی/ساختاری) و درونی (فردی)، آزمون فرضیه نشان داد ابعاد اقتصادی، اجتماعی، صنایع دستی با تعداد گردشگران ارتباط قوی و مثبتی دارد. هم‌چنین بین میزان فعالیت صنایع دستی در روستاها با دلایل سفر و اولویت حضور گردشگران و نیز تعداد کارگاه‌های صنایع دستی با تعداد گردشگران روستایی ارتباط مثبت و معنی‌دار برقرار است. از این رو گردشگری صنایع دستی را شکل جدیدی از گردشگری باید دانست.