پارسا کارشناسی ارشد 1387
موضوع: منابع آب
پدیدآور: فرزانه صالحی رضا آبادی
استاد مشاور: ناصر شاهنوشی فروشانی 
استاد مشاور: بیژن قهرمان
دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی

چکیده

برداشت بیش از حد از آب‌های زیرزمینی دشت تایباد به منظور افزایش عملکرد محصولات و سود خالص کشاورزان، باعث افت مستمر سطح آب، منفی شدن بیلان و افزایش شدید کسری مخزن، نامطلوب شدن کیفیت آب و هجوم جبهه شوری شده است. این عوامل حاکی از لزوم مدیریت منابع آب زیرزمینی در این منطقه می‌باشد. به‌طوری که برداشت از آب زیرزمینی در حد بهینه صورت گرفته و در عین حال سود اقتصادی زارعین منطقه افزایش یابد. در این مطالعه به‌منظور مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت تایباد و تعیین مقدار برداشت بهینه از ذخایر آب‌های زیرزمینی از نظریه بازی‌ها استفاده شد. بدین ترتیب که ابتدا با استفاده از الگوی SARIMA میزان بارندگی هفت سال آتی برای دشت مورد مطالعه پیش‌بینی شد و به‌منظور تعیین ضریب برداشت بیش از حد، مقدار تغذیه به ذخایر آب‌های زیرزمینی با استفاده از مقادیر پیش‌بینی شده بارندگی تخمین زده شد. در مرحله بعد به‌منظور به‌دست آوردن ماتریس تاوان برای دوگروه هدف -کشاورزان و جامعه- در هفت سال آینده و استخراج مرز پارتو یا منحنی مبادله، بازده برنامه‌ای محصولات زراعی عمده دشت تایباد با استفاده از مدل‌های سری زمانی ARIMA پیش‌بینی شد. بازده برنامه‌ای و ضرایب فنی محصولات در سال زراعی 1387-1386، با بهره‌گیری از اطلاعات 109 کشاورز منطقه مورد مطالعه که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند، به‌دست آمد. سپس با استفاده از چهار روش نظریه‌بازی شامل راه‌حل نامتقارن نش، راه‌حل نامتقارن کلی-اسمردینسکای، راه‌حل نامتقارن مساحت یکنواخت و راه‌حل نامتقارن زیان مساوی، میزان برداشت بهینه از منابع آب زیرزمینی تعیین شد. نتایج مطالعه نشان داد هنگامی که اهداف اقتصادی و زیست محیطی از درجه اهمیت یکسانی برخوردار می‌باشند، میزان برداشت بهینه برای سال‌های زراعی 1388-1387 تا 1394-1393 به ترتیب 133/25، 121/176، 124/382، 135/335، 141/762، 133/480 و 124/355 میلیون متر‌مکعب خواهد بود. در پایان پیشنهاد می‌شود از این روش در کلیه دشتها بر حسب میزان ریسکی بودن سطح آبهای زیرزمینی استفاده شود و الگوی کشت منطقه بر اساس نتایج این روش تعیین شود..