پارسا کارشناسی ارشد 1397
پدیدآور: زهرا رجبی
استاد راهنما: مهدی صحراگرد
موسسه آموزش عالی فردوس، دانشکده هنر

چکیده

درروند تحول و تکامل معماری در ایران، دوره‌ی تیموری از جایگاهی مهم برخوردار است ازجمله بناهای ارزشمند این دوران که در اوایل سده‌ی نهم به سال 848 هجری در شهر تایباد-از شهرهای جنوبی خراسان-ساخته شد، مقبره مولانا زین‌الدین ابوبکر تایبادی است. بنا دارای تزیینات معماری متنوعی ازجمله نقوش کتیبه‌ها، گچ‌بری، کاشی‌کاری، حجاری‌های سنگی و ... است. ازآنجاکه طی سال‌های اخیر تلاش هنرمندان رشته‌ی گرافیک در بومی ساختن نقش‌مایه‌های مورداستفاده در طراحی‌ها به‌صورت حرفه‌ای دنبال می‌شود؛ و به جهت منحصر بودن بنای مقبره در تایباد، این تحقیق تلاش دارد با بررسی نقوش کاشی‌کاری بنای فوق به بررسی آن‌ها ازنظر فرم و نقش، رنگ و فن اجرا بپردازد.امید می‌رود در پایان به نقوشی دست پیدا شود که بتوان از آن‌ها به‌عنوان موتیف های گیاهی، هندسی در طراحی گرافیک و به‌طور اخص بسته‌بندی محصول بومی زعفران، برای معرفی شهرستان بپردازد. شناخت و مطالعه اجزاء در کلیه سطوح تزئینات که با بهره‌گیری از هر دو شیوه مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی و تاریخ شفاهی صورت گرفته است در زمرە این مطالعات جای دارد. در ادامه با بررسی موقعیت تاریخی بنای فوق، معرفی شخص ابوبکر بغدادی به‌اختصار و بررسی اجمالی تزیینات بنا به‌صورت استخراج نمونه‌های بارز این نقوش به‌صورت مدون پرداخته می‌شود. پس از اتمام تجزیه تحلیل‌های یادشده مشخص می‌شود بیشترین نقوش به‌کاررفته در تزیینات بقعه مولانا در سه بخش نقوش گیاهی ، هندسی و نوشتاری قابل مشاهده است. نقوش گیاهی که شامل نقوش اسلیمی و ختایی است، که از این بین، نقوش ختایی بیشترین کاربرد را دارد.بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده می‌توان به این امر پی برد که تمام تزیینات به‌کاررفته در بقعه مولانا از هماهنگی زیبایی برخوردارند و تبدیل به یک کلیت شده‌اند، این هماهنگی در تمام اجزا و تزیینات بنا از ریزترین نقوش گیاهی تا کتیبه‌ها و کلیت تزیینات بقعه به‌خوبی قابل‌مشاهده است.