پارسا کارشناسی ارشد 1397
پدیدآور: امین ذوالفقاری
استاد راهنما: ابوالقاسم محرابی 
استاد مشاور: مجتبی نامور
دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد

چکیده

امروزه مطالعه‌های بسیار زیادی درباره گویش‌های ایرانی انجام شده‌است. و همگی در جهت ثبت، ضبط و حفظ گویش‌های کشورعزیزمان کمک‌های فراوانی به محققین کرده‌اند. در این پژوهشبه‌ توصیف و بررسی گویش باخرز از توابع تایباد، که از شهرستان‌های استان خراسان رضوی می‌باشد، پرداخته شده ‌است. روش گردآوری اطلاعات، به‌صورت میدانی، کتابخانه‌ای است. و داده‌ها از طریق بانک‌ اطلاعاتی کتابخانه‌ها و همچنین ازطریق ضبط گفتار آزاد، مصاحبه و ثبت فهرست واژگان افراد میانسال ‌کم‌‌سواد، گرد‌آوری شده‌‌است. ویژگی‌های ‌آوایی این گویش نشان می‌دهد که به شاخه‌ ‌زبان‌های ایرانی میانه ‌غربی تعلق دارد. دراین پژوهش تعداد 32 واج (22همخوان و10واکه) شناسایی و توصیف شده ‌است. و به‌وسیله استفاده از جفت‌های کمینه به استخراج واج‌های این گویش و تفاوت‌هایش در واج‌‌آرایی، ساخت هجایی، و نیز به بررسی ساخت‌واژی و فرایندهای ساخت‌واژه‌ای (فرایندهای ترکیب، اشتقاق وتکرار و...) پرداخته ‌شده‌‌است. همچنین از لحاظ نحوی به بررسی جمله (انواع جمله ازنظر ساخت، آهنگ، اجزای جمله و ترتیب آن) درگویش پرداخته ‌شده‌است. و تفاوت‌هایی در نحو دیده ‌‌شدند، که قابل ملاحظه نبودند. ازنظر آوایی و ازنظر صرفی (ساخت واژه‌ای) گویش با زبان فارسی ‌معیار تفاوت‌هایی داشته‌است. به‌عنوان نمونه ازنظر آوایی تفاوت‌هایی که دیده ‌شدند عبارتند از: 1- مشخص ‌شد در این گویش واج /ž/ «ژ» وجود ندارد. و گویشوران به‌‌‌جای آن از واج // استفاده می‌‌کنند. 2- واج /ë/ که درگویش باخرزی وجود دارد درتقابل با // مشخص‌می‌شود و درفارسی ‌معیار به‌کار نمی‌رود. 3-// پایانی هجا معمولاً در واژه‌های گویش حذف می‌شوند. و از لحاظ صرفی نیز برخی تفاوت‌های گویش این ‌گونه‌اند: 1- در این گویش اعداد کسری به‌صورت عکس بیان می‌شوند بدینسان که نخست شماره درست و بعد آن عددی که جزئی از آن شماره را نشان ‌دهد، می‌آید. 2- درگویش باخرزی ضمیر متصل وجود ندارد. اما ضمایر منفصل را می‌توان به ‌واژه قبلی وصل نمود. 3- نشانه نکره در این گویش دراغلب موارد// وعدد // می‌باشند، که هر دو نشانه معمولاً ظاهر می‌شوند. (برای مشاهده تفاوت‌ها و توضیحات بیشتر درباره هر موضوع به فصل‌های 3 و4 مراجعه شود).