پارسا کارشناسی ارشد 1395
پدیدآور: علی سنگین استادی
استاد راهنما: وحید ریاحی 
استاد مشاور: طاهر پریزادی
دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم جغرافیایی

چکیده

مسکن همواره به عنوان اساسی ترین بخش از نیاز های بشری و هسته سازمان دهنده بافت سکونتگاههای روستایی مورد توجه بوده است. نوع مسکن گزینی، نحوه تهیه مسکن، چگونگی استفاده از بخش های مختلف مسکن روستایی و بویژه چگونگی تامین مسکن و عوامل موثر بر الگوهای تقاضای مسکن که در شیوه زندگی روستاییان موثر است از جنبه های گوناگونی اهمیت دارد. هدف پژوهش حاضر شناخت الگوهای حاکم بر تأمین مسکن روستاییان است. این تحقیق به لحاظ هدف، شناختی به لحاظ نوع داده، کمی و کیفی به لحاظ ماهیت و روش انجام، تحلیلی- مقایسه‌ای و به لحاظ شیوه گردآوری داده‌ها، اسنادی-پیمایشی می‌باشد. محدوده مورد مطالعه پژوهش حاضر شامل دو شهرستان تایباد و باخرز در جنوب شرقی استان خراسان رضوی است که دارای 89 روستا با جمعیت 81736 نفر و 20733 خانوار است. 12 روستا که دارای بیش‌ترین جمعیت در این دو شهرستان بوده اند، به عنوان جامعه منتخب با 1269 خانوار تعیین و تعداد 144 سرپرست خانوار براساس جدول مورگان به عنوان حجم نمونه از سر پرست های استفاده کننده از تسهیلات مسکن می باشند، بعلاوه تعداد نمونه 40 نفر ازکارشناسان و نخبگان جغرافیا و برنامه ریزی روستاییکه 20 نفر از آنها به منظور بررسی الگوهای تامین مسکن روستایی و20 نفر دیگر برای پیامدهای الگوهای جدید تامین مسکن مورد پرسش قرار گرفته اند. داده‌ها و اطلاعات پژوهش از طریق پرسشنامه به صورت تصادفی(خانوارهای روستایی) گردآوری شد و با نرم افزار (spss) و روش های آماری آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت است. یافته های تحقیق نشان می دهد که الگوی غالب تامین مسکن در این ناحیه الگوی تامین مسکن آزاد(خود ساخته) می باشد. در الگو های تامین مسکن حمایتی و اجتماعی که توسط نهاد های دولتی برنامه ریزی می شود از لحاظ ایمنی، مقاومت، استفاده ازمصالح استاندارد، وجود تسهیلات حمایتی ، برخورداری از نیروهای ماهر انسانی (مهندس، نقشه بردار، معمار....) دارای نقاط قوت ، ولی در زمینه سازگار با الگوی کالبدی ومعماری، همخوانی با اقتصاد معیشت وزندگی مردم روستایی، شغل وپیشه روستایی، فضا مناسب برای انجام فعالیت های خانگی (قالی بافی، پرورش حیوانات خانگی،....) خانوار های روستایی، فضای مناسب برای خانواده های پر جمعیت و.... از نقاط ضعف این دو الگو می باشد. ودر این رابطه الگوی تامین مسکن آزاد نیز از لحاظ ایمنی، مقاومت، استفاده از مصالح استاندارد، وجود تسهیلات حمایتی مناسب برای ساخت، برخورداری از نیرو های ماهر انسانی (مهندس، نقشه بردار، معمار....) و.... دارای نقات ضعف و از لحاظ سازگار با الگوی کالبدی و معماری، همخوانی با اقتصاد معیشت وزندگی مردم روستایی، شغل وپیشه روستایی، نیاز به فضا مناسب برای انجام فعالیت های خانگی (قالی بافی، پرورش حیوانات خانگی،....) خانواده روستایی و... دارای نقاط قوت می باشد. همچنین پیامد های الگوهای جدید تامین مسکن در این نواحی حاکی از ایجاد تغییر در کار کرد های سکونتگاهی روستایی است. که مشکلات ومعضلاتی در دراز مدت نه تنها برای این نواحی بلکه در سطح ملی و منطقه ای نیز به دنبال خواهد داشت.