پیشنهاده کارشناسی ارشد 1401
پدیدآور: غزل ایزانلو 
استاد راهنما: حسن نامی 
استاد مشاور: سیدمهدی موسوی نیا 
استاد مشاور: علی صفرنژاد
دانشگاه نیشابور، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

سکه شناسی بخش مهمی ازعلم باستان شناسی است که از اهمیت ویژه ای برخورداراست زیرا روشنگر رویدادهای مبهم و تاریک گذشته است.با مطالعه دقیق سکه ها،تاریخ غبارآلود و فراموش شده قرون گذشته آشکار شده و درمعرض دید محققان و دانش پژوهان قرار می گیرد.هر زمان که باستان شناسان آثار برجای مانده از دوران گذشته را مورد کاوش قرار می دهند،این امکان وجود دارد که با یافتن یک سکه بخش فراموش شده ای از تاریخ یا حلقه ی مفقوده ی سلسله یا حکومتی تکمیل گردد،افسانه ای به حقیقت بدل شده یا نظریه ای که واقعیت تاریخی مورد قبول بوده،باطل یا مردود گردد.سکه عبارت از یک تکه فلز است که وزن و عیارمخصوص دارد،با علامت مشخص یا مهر کسانی که آن را ضرب می کنند.سکه از فلزات مختلف هم چون؛ طلا، نقره و آلیاژهای مانند برنزساخته شده است.طبق اسنادتاریخی اولین اقوامی که به ضرب سکه اقدام نموده اند، لیدی ها بودند. قدیمی ترین سکه های این قوم به شکل قطعات پهن نامنظمی بوده که از ترکیب طلا و نقره( الکتروم) ضرب شده اند.ایرانیان دردوره هخامنشی به دستورداریوش بزرگ موفق به ضرب اولین سکه های ایرانی شدند.سکه ها در مقایسه باسایرداده های باستان شناسی،اطلاعات جامع تری درارتباط با اقتصاد و باورهای مردمی دارد، چراکه متناسب با دین و مذهب درطول تاریخ نمادها و نشانه های زیادی را به خود اختصاص داده است.همین امرخود دلیلی بر اهمیت این شیء ارزشمند است. با وجود شکوه و عظمت دوره اشکانی،آثارتاریخی محدودی ازاین دوران برجای مانده است. لذا با تحقیق و مطالعه سکه های اشکانی می توان به صورت جامع تر به هنر،آداب و سنن، عقاید،تشکیلات،تقسیمات کشوری و وضع مالی آن دوران پی برد.سکه های اشکانی برخلاف سکه های شاهی هخامنشی وساسانی دارای تنوع طرح و نقش های فراوانی هستندکه بر روی برخی از آن ها کتیبه ها وعنوان هایی غالباً به زبان یونانی حک شده است.با توجه به تمامی موارد ذکرشده، هدف اصلی این پژوهش بررسی،مطالعه،طبقه بندی وتحلیل باستان شناختی مجموعه سکه‌های شاهان اشکانی مکشوفه از هنگ مرزی تایباد است. این مجموعه، شامل 1108عددسکه است که درتاریخ 26/4/1396 توسط هنگ مرزی شهرستان تایباد توقیف گردیده و به موزه بزرگ خراسان رضوی منتقل شده است. باوجود اهمیت داده ها به لحاظ تاریخی و هنری تا به امروز پژوهشی مستقل برروی سکه های این مجموعه صورت نگرفته است.بااین حال پژوهش حاضر،سعی درمعرفی و شناخت ماهیت سکه های اشکانی این مجموعه را دارد.نگارنده دراین پژوهش بااستناد به دوروش میدانی وکتابخانه ای،وبا بررسی نقوش وتصاویر سکه ها و همچنین با رویکرد توصیفی- تحلیلی به تشریح هرچه جامع تر بخشی از سکه های این دوران خواهد پرداخت.