پارسا کارشناسی ارشد 1393
موضوع: زمین شناسی
پدیدآور: محمد کشکوئی جهرمی
استاد راهنما: گیتی فرقانی تهرانی
استاد مشاور: هادی جعفری
دانشگاه صنعتی شاهرود، دانشکده علوم زمین
چکیده

ناحیه مورد مطالعه‌ در زون سنندج-سیرجان و کمربند کانه‌زایی سرب و روی اصفهان-ملایر قرار گرفته و پتانسیل ورود فلزات بالقوه سمّی به منابع آب زیرزمینی را دارا می‌باشد. گسترش فعالیت‌های معدنکاری در سال‌های اخیر کیفیت منابع آب زیرزمینی جنوب شرق دشت نجف‌آباد را به خطر انداخته است. به منظور مطالعه هیدروژئوشیمی منابع آب زیرزمینی این محدوده، تعداد 22 نمونه آب از چاه‌های کشاورزی برداشت شد و پارامتر‌های هیدروشیمیایی و غلظت عناصر بالقوه سمّی کادمیم، کبالت، مس، سرب، روی، نیکل و آرسنیک در آنها اندازه‌گیری گردید. مقدار متوسط pH، EC و TDS نمونه‌ها به ترتیب 7/2، mhos/cm 6298/9 و mg/l 5237/5 می‌باشد. بر اساس مقادیر EC، TDS و غلظت یون‌های اصلی می‌توان محدوده مورد مطالعه را به سه زون A(زون غربی)، زون B (زون مرکزی) و زون C (زون شرقی) تفکیک نمود. تیپ نمونه‌های زون A، B و C به ترتیب کلروره سدیک، سولفاته کلسیک و سولفاته سدیک می‌باشد. نفوذ آب از سد باطله فرآوری باعث افزایش غلظت یون‌های اصلی Na+، Ca2+ و SO42- و همچنین عناصر فلزات بالقوه سمّی در زون‌های B و C نسبت به زون‌ A شده است. همچنین رخداد فرآیند‌های تبادل یونی (زون A) و تبادل یونی معکوس (زون‌های B و C) نیز به ترتیب در افزایش غلظت سدیم و کلسیم نمونه‌ها موثر بوده است. متوسط غلظت سدیم، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، کلر و سولفات در نمونه‌های مورد مطالعه به ترتیب 9/6، 7، 6/1، 1/4، 6/4 و 8/3 برابر استاندارد سازمان بهداشت جهانی برای مصرف آشامیدنی است. متوسط غلظت عناصر کادمیم، سرب، آرسنیک، روی و نیکل در نمونه‌های مورد مطالعه به ترتیب 100، 58، 28/3، 15/3، 2/4 برابر استاندارد سازمان بهداشت جهانی برای مصرف آشامیدنی می‌باشد. نتایج آنالیز‌های آماری نشان می‌دهد که فعالیت‌های معدنکاری و فرآوری ( عوامل انسانزاد) و برهم‌کنش آب با سنگ‌های موجود در آبخوان (عامل طبیعی) باعث تغییرات زیاد ویژگی‌های هیدروژئوشیمیایی در محدوده مورد مطالعه شده است، به طور کلی نفوذ پساب از سدهای باطله به دلیل استفاده از سیانید سدیم، پتاسیم امیل اگزانتات (PAX) در فرآیند فرآوری سرب و روی و همچنین انحلال کانی‌های موجود در آبخوان باعث افزایش غلظت یون‌های اصلی و عناصر بالقوه سمّی در منابع آب زیرزمینی منطقه معدنی ایرانکوه شده است.