فهرست عناوین

فهرست آیات

معناى لغوى تحریف

(تـحـریـف کـلام یـعـنـى سـخـن را بـر یـک مـعـنـىِ احـتـمـالى قـرار دادن در حـالى کـه دو احتمال و دو وجه متفاوت داشته باشد.)23

تحریف کلام بر دو گونه ممکن است ؛ تحریف یا از ناحیه معنا صورت مى گیرد (تحریف معنوى ) یا در ناحیه لفظ (تحریف لفظى ).

1 ـ تـحـریـف مـعـنـوى: در ایـن نوع تحریف، تحریف کننده به ظاهر لفظ دست نمى زند و آن را دستخوش تغییر نمى کند، بلکه معناى کلام را دگرگون کرده و از آن معنایى را برداشت مى کند که دلخواه خود اوست و خلاف مقصود گوینده است.

احتمال وقوع چنین تحریفى در قرآن قابل تصور است. چنانچه بسیارى، به عمد یا با عدم درک صحیح از معانى و مفاهیم بلند قرآن، آن را خلاف مقصود واقعى خداوند کریم معنا کرده اند.24

2 ـ تـحـریف لفظى: تحریف لفظى آن است که ظاهر کلمات و حروف و جملات تغییر داده شود. نـزاع مـا با کسانى که قائل به تحریف هستند در این ناحیه مى باشد. تحریف لفظى در قرآن بـه سه صورت ممکن است: 1 ـ تحریف در حروف و حرکات 2 ـ تحریف در کلمات 3 ـ تحریف در سوره ها و آیات.

شـیعه معتقد است، از لحظه نزول وحى به قلب نازنین پیامبر اسلام تا زمان حاضر هیچ گونه تحریفى در ظاهر قرآن راه نیافته است. نه سوره اى از آن کم شده و نه به آن اضافه شده و نـه حتى حرفى از حروف آن دستخوش تغییر گشته است. قرآنى که هم اکنون در دست مسلمانان است بدون کم و کاست همان قرآنى است که در زمان پیامبر(ص )بوده است.

1

براهین عدم تحریف قرآن

1 ـ روشن ترین برهانِ عدم تحریف قرآن، این است که همان اوصاف و امتیازاتى که قرآن براى خود بیان فرموده است هنوز هم باقى است. قرآن مجید مى فرماید:

مـن کـتـابـى هـسـتـم کـه هـر چـیـزى که بشر در زندگى به آن نیازمند است بیان مى کنم و ضامن سعادت و سلامت دنیوى و اخروى بشر هستم.

اکـنـون نـیز این اوصاف و امتیازات در قرآن به حال خود باقى است. قرآن با واقع بینى خود، تـوحـید خداوند متعال را اساس اصلى خود قرار داده و همه معارف اعتقادى و بشرى را به جهانیان عـرضـه مى کند. قرآن اخلاق فاضله انسانى و اعمال فردى و اجتماعى انسان را تنظیم مى کند و به اعتراف دوست و دشمن کامل ترین کتابى است که از آغاز خلقت تاکنون به منصّه ظهور رسیده است.25

2 ـ آیات خود قرآن:

دلیل دیگر، آیات خود قرآن است: در سوره حجر مى فرماید:

﴿ (اِنّ ا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ اِنّ ا لَهُ لَح افِظُونَ ﴾ 26

ما قرآن را نازل کرده ایم و خود از آن محافظت خواهیم کرد.

(ذکـر) بـه مـعـنـاى قـرآن اسـت چـون لفـظ تـنـزیـل و انـزال (نازل کردن ) در مورد آیات قرآنى معنى پیدا مى کند، خداوند کریم در این آیه با چهار تاءکید، محافظت از قرآن را از تحریف یادآور شده است.

مرحوم علامه طباطبایى در مورد این آیه مى فرماید:

قرآن، ذکر زنده و جاودانى است و از اینکه فراموش و نابود گردد مصون است.

همچنین از اینکه نقص و زیادتى در آن رخ دهد و ذکر بودنش از بین برود محفوظ است.

این آیه دلالت مى کند بر اینکه کتاب خدا از تمام انواع تحریف، مصون و محفوظ است 27 و همین طور با توجه به طرز جمله بندى آن دلالت مى کند که قرآن ذکر است و بعد از نزولش تا ابد حفظ و نگهدارى مى شود.

در آیه دیگر مى فرماید:

﴿ (وَ اِنَّهُ لَکِت ابٌ عَزی زٌ لا یَاءْتی هِ الْب اطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزی لٌ مِنْ حَکی مٍ حَمی دٍ ﴾ 28

در حقیقت این کتابى است که هیچ گونه باطلى، از پیش رو و از پشت سر به سراغ آن نمى آید، چـرا کـه از سـوى خـداونـد حـکـیـم و شـایـسـتـه سـتـایـش، نازل شده است.

بـنـابـرایـن تحریف که از مصادیق بارز و آشکار (باطل ) است هرگز به حریم کتاب الهى راه نخواهد یافت.

3 ـ تحریف نشدن قرآن از دیدگاه روایات:

روایـاتـى از طـریـق شـیـعـه و سـنـى بـه طـور مـتـواتـر از وجـود مـقـدس رسـول گـرامـى اسـلام نـقل شده است، که در آنها به همه مسلمانان در همه زمان ها توصیه شده است که به قرآن و عترت تمسک جویند.

مـعـروف تـریـن ایـن روایات که (حدیث ثقلین ) است این است که مسلمانان هیچ گاه نباید دست از قـرآن و عـتـرت بـکـشـنـد و مـوفـقـیـت و هدایت آنها به میزان دستیابى به این دو گوهر گرانبها بستگى دارد. و مادامى که به قرآن و عترت تمسک جویند، گمراه نخواهند شد.

2

حـال چـگـونـه مـى توان تصور کرد که مهم ترین توصیه پیامبر اسلام (ص )بر امت خویش در طول زمان، تمسک به قرآنى باشد که تحریف شده است ؟!

قـرآن ثـقـل اکـبر است و در صورتى که کوچک ترین نقیصه و زیادتى در آن راه یابد از حجّیت ساقط مى شود و قول به تحریف قرآن موجب مى شود بزرگ ترین ودیعه الهى براى بشر از حجیت ساقط شود و این خلافِ منطق و عقل است.29

در روایتى دیگر، قرآن به عنوان معیار سنجش معرفى مى شود. امام صادق (ع ) مى فرماید:

﴿ (کُلُّ حَدی ثٍ لا یُو افِقُ کِت ابَ اللّ هِ فَهُوَ زُخْرُفٌ ﴾ 30

هر روایتى که موافق کتاب خدا نباشد باطل است.

وقـتـى، قـرآن مـلاک و مـعـیـارِ صحت روایات شد، لازمه اش این است که خود قرآن سالم و دور از تحریف باشد.31

4 ـ تاریخ جمع آورى قرآن:

از اولیـن روزهـاى بـعـثـت پـیـامـبـر هـر زمـان کـه آیـه یـا سـوره اى نـازل مـى شـد به دستور ایشان جمع آورى و بر روى چیزهاى متفاوت نوشته مى شد و تردیدى نـیـسـت کـه قـرآن در زمـان خـود حـضـرت رسـول خـدا(ص )بـه طـور کامل جمع آورى گردید.

زید بن ثابت که یکى از جمع کنندگان قرآن است مى گوید:

ما در خدمت رسول اکرم (ص )قرآن را روى کاغذ مى نوشتیم.32

پـس ایـنـکـه بـعـضـى گـفـتـه انـد کـه قرآن پس از رحلت پیامبر(ص )توسط زید بن ثابت یا اشـخاص ‍ دیگرى جمع آورى شده است صحّت ندارد چرا که خود زید مى گوید: این کار در زمان پیامبر و در حضور ایشان انجام گردید.

عـده اى از عـلمـاى اهـل سـنت عقیده دارند قرآن در زمان ابوبکر و به دستور وى جمع آورى گردید وعده دیگر نیز عثمان را جمع آورى کننده قرآن معرفى مى کنند.

بـایـد گـفـت کـه ایـن دو عـقـیده نیز کاملاً باطل است. زیرا اولاً چگونه مى توان تصور کرد که پـیـامبر اکرم (ص )هیچ توجهى به این مطلب نداشته و در مورد جمع آورى قرآن، کارى صورت نداده باشد.33

ثـانـیـاً روایـات زیـادى از طـریـق شـیعه و سنى نقل شده است که در زمان پیامبر قرآن بر روى کـاغـذ، پـوسـت، حـریر، برگ درخت، چوب و دیگر چیزها نوشته شده بود و شخص پیامبر(ص )چـند نفر را ماءمور کتابت قرآن فرموده بود که این عدّه به (کُتّاب وحى ) معروف بودند. حتى بـه دلیـل اهـمـیـت کـار این گروه، گاهى پیامبر(ص ) آنان را از جهاد و زرم معاف مى داشتند. این گـروه مـکـرراً آیـات نـوشـتـه شـده یـا حـفـظ شـده را بر پیامبر عرضه مى کردند و پیامبر(ص )فرمود: این آیات را در فلان جا و در کنار فلان آیات قرار بدهید.34

5 ـ مخالفت نکردن امیرالمؤ منین على (ع )با قرآن معروف به عثمانى:

یـکـى دیـگـر از دلایل عدم تحریف قرآن عدم مخالفت امیرالمؤ منین على (ع )با قرآن عثمانى است. چرا که با قاطعیت و صلابتى که همه از مولى سراغ داریم چنانچه سوره اى یا کلمه اى یا حتى حـرفـى از قـرآن تـحـریـف شـده بـود، امـام قـاطـعـانـه در مـقابل آن ایستادگى مى کرد و آن را به حالت اول برمى گرداند. همان طور که امام (ع )در مورد اموالى که عثمان به ناحق به خویشاوندان خود بخشیده بود، چنین کرد.35

3

نـتـیـجـه نـهـایـى ایـنـکـه اجـمـاع عـلمـاى شـیـعـه و حـکـم صـحـیـح عقل، ناظر بر عدم تحریف قرآن مى باشد و ادعاى تحریف، سخنى بیهوده و دور از منطق است.

23ـ ترجمه مفردات راغب، ص 474.

24ـ افسانه تحریف قرآن، رسول جعفریان، ص 11.

25ـ قرآن در اسلام ؛ علامه طباطبایى، ص 134.

26ـ سوره حجر (15)، آیه 9.

27ـ قرآن در اسلام، ص 134.

28ـ سوره فصّلت ؛ آیه 41 ـ 42.

29ـ افسانه تحریف قرآن، ص 19، نقل به مضمون.

30ـ وسایل الشیعه، ج 18، ص 156.

31ـ افسانه تحریف قرآن، ص 19.

32ـ همان، ص 25، به نقل از المستدرک.

33ـ البیان، مرحوم خویى، (مترجم )، ص 410.

34ـ افسانه تحریف قرآن، صفحات 20 الى 31 (مضمون چندین روایت ).

35ـ قرآن در اسلام، ص 133.

4

فصلنامه اندیشه بسیج 4