روزنامه شرق، شنبه ۲۷ دی ۱۳۸۲ - ۲۴ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۱۷ ژانویه ۲۰۰۴

ایتالیایی ها یک ضرب المثل دارند که براساس آن می گویند: «انتقام یک نوع شیرینی است که باید آن را سرد خورد.» پل اونیل، وزیر دارایی سابق آمریکا، ظاهراً با چنین دستورالعملی آشناست:  با گذشت ۱۳ ماه از زمان برکناری وی توسط جورج بوش اکنون تازه مدیر سابق شرکت های آلومینیوم سازی به فکر بازگشت به محافل عمومی افتاده است، با انبوهی از انتقادات از رئیس سابق خود. البته در لحن سخنان و نحوه بیان وی تغییری حاصل نشده است. او عادت دارد بلافاصله و نسنجیده در مورد هر چیزی صحبت کند، موضوعی که در گذشته به بهای از دست رفتن شغلش تمام شد. شبکه تلویزیونی CBS در آمریکا هفته گذشته روزهایی پرتلاطم را سپری کرد، زیرا قرار بود یکشنبه شب مصاحبه ای جنجالی با اونیل داشته باشد. به هنگام پخش مصاحبه نیز اوضاع بهتر از طول هفته نبود. اونیل درست در آغاز سالی که در آن مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری برگزار می شود، اعلام کرد یک تسویه حساب کلی با دولتی که دو سال در خدمتش بود، انجام خواهد داد. مصاحبه مذکور بخشی از استراتژی بازاریابی برای یک کتاب جدید نوشته رون ساسکیند، خبرنگار جنجالی آمریکایی، است. مهمترین منبع تهیه مطالب کتاب، گفت وگوهای مفصلی است که با اونیل صورت گرفته.

وزیر سابق ابتدا توانایی مدیریت بوش را زیر سئوال برد: «او مثل کوری است که در اتاقی پر از کرها حضور دارد.» پس از آن یک بمب سیاسی بزرگتر را ترکاند: «درست پس از به قدرت رسیدن بوش در ژانویه ۲۰۰۱ و قبل از آن که حتی حملات تروریستی یازده سپتامبر اتفاق بیفتد کاخ سفید نحوه برخورد با صدام حسین را می سنجید.» وی در این مورد افزود: «از همان آغاز گفته می شد صدام حسین شخصیت نامطلوبی است و باید برود.» اونیل تأکید دارد که از همان زمان ها برنامه هایی حتی برای دوران پس از جنگ تهیه شده بود. وزیر خزانه داری سابق به نقل سخنان بوش در جلسات آن زمان نیز می پردازد: «راهی پیدا کنید که من بتوانم علیه صدام وارد عمل شوم.» بدین ترتیب اونیل کوشید تا نشان دهد برخلاف ادعای بوش قضیه حمله به عراق قبل از تخریب برج های دوقلوی سازمان تجارت جهانی طراحی شده بود. اونیل حتی تصریح می کند که کوندولیزا رایس، مشاور امنیتی بوش، دو ماه قبل از حملات تروریستی در نیویورک و واشنگتن یعنی در ژوئیه ۲۰۰۱ به بغداد هشدار داده بود: «صدام حسین در رادار دولت کنونی آمریکا قراردارد.»

چنین موضع گیری ها و دشمنی هایی از جانب وزیر خزانه داری سابق برای بوش که اکنون امیدواری هایی به بهبود اقتصاد کشورش یافته است، ممکن است پیامدهای زیانباری داشته باشد. جورج بوش از مدت ها پیش به خاطر کسری فزاینده بودجه تحت فشار است. آمارهای جدید پیرامون وضعیت بازار کار آمریکا نیز می توانند ضربه دیگری به وی باشند. با تمامی اینها بوش خوشبین است. او هفته گذشته در یک نشست اقتصادی گفت: « تمامی نشانه های مثبت در اقتصاد ما قدرت گرفته اند.» کارشناسان برای سال میلادی جاری سخن از کسری بودجه ۵۰۰ میلیارد دلاری می رانند. در سال مالی گذشته رقم مذکور بالغ بر ۳۷۴ میلیارد دلار شد که یک رکورد بود اما در مقایسه با میزان تولید ناخالص داخلی بالاترین سطح در سال های گذشته محسوب نمی شد. اگر امسال کسری بودجه به رقم پیش بینی شده یعنی ۵۰۰ میلیارد دلار برسد، کسری مذکور معادل حدود ۵/۴ درصد تولید ناخالص داخلی خواهد بود. سال ۱۹۸۳ کسری بودجه به ۶ درصد تولید ناخالص داخلی هم رسیده بود، اما سال ۲۰۰۰ بودجه معادل ۵/۲ درصد تولید ناخالص داخلی مازاد داشت. جان اسناو، وزیر خزانه داری فعلی که جانشین پل اونیل شده است، اعتراف می کند: «کسری بودجه قطعاً از آن چیزی که می خواستیم بیشتر است.» البته وی تأکید دارد که کسری ظرف پنج سال به نصف رسانده خواهد شد. با وجود این که دلار در قبال ارزهای مهم جهانی همچنان روند نزولی خویش را ادامه می دهد، اسناو تأکید کرد آمریکا به سیاست دلار قوی همچنان اصرار می ورزد.

به اعتقاد اسناو البته در نهایت این خود بازار است که باید ارزش دلار را تعیین کند و نه دولت آمریکا. کسری بودجه های عمومی نیز به حدی است که موجب هشدار صندوق بین المللی پول شده است. رشد سریع اقتصاد آمریکا طی سه ماهه سوم سال میلادی گذشته نتوانسته تأثیر چندانی در بهبود وضعیت بازار کار داشته باشد. در چنین اوضاع و احوالی پل اونیل «انتقام سرد» خویش از بوش را آغاز کرده است. وی تداوم شرایط بد اقتصادی آمریکا پس از برکناری خود را نشانه آن می داند که کلاً عملکرد دولت اشتباه بوده و نه سیاست های شخص وی. اونیل آمارهای جدید بازار کار را نشانه ای بر ناتوانی بوش در آینده می داند. طی ماه دسامبر (آذرماه) اگرچه میزان بیکاری در آمریکا به ۷/۵ درصد- کمترین میزان طی یک سال گذشته- رسید، اما از آنچه که انتظار می رفت، بیشتر است. به نظر می رسد اونیل بهانه ها و بسترهای فراوانی می تواند برای انتقام گرفتن از رئیس خود داشته باشد. انتشار کتاب حاوی مصاحبه های وی نیز تنها می تواند یکی از ضربه های وزیر خزانه داری سابق محسوب شود.