حضور زرتشتیان در شهر زاهدان

🔹 شهر زاهدان در اواخر دوره قاجار یک آبادی کوچک بود که در دوره پهلوی اول به دلیل موقعیت استراتژیک و نزدیکی به هند و بهره‌مندی از گمرک و راه‌آهن زاهدان-میرجاوه-کویته به رونق رسید. این توسعه، بازرگانان و پیشه‌ورانی از مناطق مختلف ایران مانند یزد، کرمان، سیستان و خراسان و همچنین زرتشتیان را به این شهر جذب کرد.

🔹 زرتشتیان در طول تاریخ به دلیل آزار و اذیت در حکومت‌های مسلمان، اغلب به هندوستان مهاجرت می‌کردند و پس از احداث راه‌آهن زاهدان، بسیاری از زرتشتیان از طریق این مسیر به هند سفر می‌کردند. اما عده‌ای نیز که به رونق و امکانات زاهدان پی برده بودند، به این شهر مهاجرت کرده و در آنجا سکونت یافتند.

🔹 خانواده‌های زرتشتی مانند راد، فرامرزی و خدیوپارسی از نخستین زرتشتیانی بودند که در اوایل قرن چهاردهم خورشیدی به زاهدان مهاجرت کردند. به عنوان مثال، کیخسرو خدیوپارسی در سال ۱۳۰۲ با شتر به زاهدان رسید و کیخسرو راد نیز در همان سال به این شهر آمد و باغ کیخسرو راد را تأسیس کرد. دینیار فرامرزی نیز در همان دوران ساکن زاهدان شد و به تجارت پرداخت.

🔹 آمار زرتشتیان در زاهدان طی سرشماری سال ۱۳۳۵، ۵۹ نفر بود که تا سال ۱۳۴۵ به ۱۲۲ نفر رسید. اوج حضور زرتشتیان در زاهدان در دهه‌های پنجاه و شصت بوده و بعد از آن به دلایلی از جمله کاهش امنیت و نبود امکانات، زرتشتیان از زاهدان به مناطق دیگر مهاجرت کردند. امروزه فقط چند خانواده زرتشتی در زاهدان باقی مانده‌اند.

🔹 زرتشتیان در زاهدان علاوه بر داشتن جایگاه اجتماعی مناسب، از لحاظ اقتصادی نیز وضعیت خوبی داشتند و در برخی زمینه‌ها پیشرو بودند. برای مثال، نخستین موتور آب و نخستین چاه عمیق توسط زرتشتیان به این شهر آورده شد و نخستین دکتر داروساز زاهدان نیز زرتشتی بود.