از آنجاکه کنار هم قرار گرفتن داده های تاریخی تحولات روابط ایران و غرب به شکل توصیف و نه تحلیل، به دور از حواشی، منطق نهفته در روابط ایران و غرب را بر ما نمایان می سازد و چهارچوب نحوه عمل در عرصه سیاسی را در اختیارمان قرار می‎دهد، در ادامه این داده ها به تاریخ هجری شمسی در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.

894 انعقاد قرارداد نظامی بین شاه اسماعیل صفوی با آلبوکرک پرتغالی با هدف جلب مساعدت پرتغالی ها جهت حمله به امپراتوری عثمانی. شاه صفوی در قبال این مساعدت از جزیره هرمز چشم پوشید.
939 شاه طهماسب صفوی با هدف گسترش ارتباط ایران با کشورهای اروپایی از طریق روابط سیاسی و بازرگانی، با انعقاد قراردادی تجاری با کشور انگلستان موجبات تأسیس شرکت انگلیسی «‎مسکوی» و سپس تأسیس شرکت انگلیسی هند شرقی را فراهم نمود.
997 اعزام نخستین هیئت دیپلماتیک شاه عباس صفوی به دربار آلمان و روسیه با هدف ایجاد اتحاد سه جانبه علیه امپراتوری عثمانی
998 اتحاد ایران با انگلیس در زمان شاه عباس صفوی و ورود مستشاران نظامی انگلیسی به ایران
1001 تجار هلندی موفق شدند با شاه عباس اول به توافق برسند و دفتر نمایندگی خود را در بندر عباس افتتاح نمایند.
1005 شکل گیری اولین ارتباط ایران با فرانسه در زمان صفویان از طریق اعزام نخستین هیئت میسیونرهای مسیحی به ایران
1145 هیئت دیپلماتیک روسی به ایران آمد. این هیئت یک ماه در دربار کریمخان اقامت کرد و سپس به روسیه بازگشت. همچنین در سال 1192ق، سفیر دیگری از جانب روسیه به حضور کریمخان رسید و به وی پیشنهاد داد علیه دولت عثمانی با هم متحد شوند.
1179 بعد از اینکه روسیه، ایالت گرجستان از خاک ایران را اشغال و به خاک خود ضمیمه کرد، ایران برای بازپس گیری گرجستان، همواره به یکی از کشورهای اروپایی متوسل بود.
1180 دولت انگلستان به منظور حفظ امنیت و منافع ملی انگلستان در اروپا و مستعمره مهمش، یعنی هند، با ایران معاهده ای سیاسی منعقد کرد. به موجب این معاهده، دولت ایران متعهد شد که دوست و متحد انگلستان علیه افغان ها بوده و در موقع حمله افغان ها به هندوستان به آن کشور لشکرکشی کند.
1186 انعقاد معاهده «فین کن اشتاین» بین ایران و فرانسه (در زمان ناپلئون) جهت مقابله با تجاوزهای روس ها
1188 مذاکرات نماینده رسمی انگلیس و مقامات ایرانی، منجر به انعقاد عهدنامه مودت و اتحاد (عهدنامه مُجمَل) بین دو کشور گردید.
1189 با به قدرت رسیدن الکساندر اول (تزار روس) دوره ریاست خارجی آرام و همراه با حسن همجواری بین ایران و روسیه به خشونت و جنگ تبدیل شد و به مدت 23 سال، جنگ و درگیری و بحران بین دو کشور ادامه داشت.
1191 انعقاد قراردادهای اتحاد با انگلستان (مفصل)
1192 مذاکرات صلح بین ایران و روس، با وساطت انگلستان آغاز و سرانجام منجر به تحمیل معاهده صلح «گلستان» به ایران شد. به موجب این معاهده، ایالات و شهرهای گرجستان، داغستان، باکو، دربند، شیروان، قره باغ، شکی، گنجه، موقان و قسمت طالش علیا از ایران جدا و به روسیه ضمیمه گردید. همچنین حق داشتن نیروی دریایی در دریای خزر به روسیه واگذار شد.
1193 معاهده تهران بین ایران و انگلستان، با هدف تعدیل سلطه سیاسی روسیه در ایران منعقد شد.
1200 فتحعلی شاه دستور تأسیس وزارت خارجه را به طور مستقل صادر کرد و میرزا عبدالوهاب خان معتمدالدوله (نشاط اصفهانی) را به سمت اولین وزیر امور خارجه ایران منصوب نمود.
1207 عهدنامه صلح ترکمانچای بین روسیه و ایران بسته شد. با امضای این عهدنامه که از نظر سیاسی و قضایی استقلال و حاکمیت ایران را نقض کرده بود، یک معاهده تجاری نیز در ترکمانچای به امضای طرفین رسید که به عنوان متمم عهدنامه سیاسی بود.
1236 عهدنامه صلح پاریس بین ایران و انگلیس در فرانسه به امضا رسید. به موجب این عهدنامه نیروهای انگلیسی خاک ایران را ترک کردند و ایران هم متعهد شد هرات را تخلیه نموده و از هرگونه ادعای حاکمیت نسبت به این شهر و سایر شهرهای افغانستان خودداری نماید.
1257 ناصرالدین شاه، برای دومین بار عازم اروپا شد. ایجاد رابطه سیاسی و تاسیس سفارتخانه در ایران و آلمان و اعزام و تبادل وزیر مختار بین دو کشور از نتایج این سفر بود.
1260 به دنبال پیشروی روسیه در آسیای مرکزی، پیمان نامه آخال بین روسیه و ایران به امضا رسید. به موجب این پیمان نامه، ایران از ادعای خود نسبت به ترکستان و ماوراءالنهر صرف نظر کرد.
1268 سفر سوم ناصرالدین شاه به اروپا
1275 با شروع تلاش آلمان برای حضور در خلیج فارس و خاورمیانه، یک شرکت آلمانی به نام (ونک هاوس)، نمایندگی خود را در بندر‎لنگه تاسیس کرد و یک سال بعد نیز کنسولگری آلمان در بوشهر افتتاح شد.
1279 مظفرالدین شاه برای بهبود بیماری خود عازم اروپا شد. یک سال بعد، امتیاز استخراج و بهره برداری از نفت ایران به شخصی به نام «دارسی» واگذار شد. چند سال بعد دولت انگلستان با سرمایه گذاری و خرید سهام وی، شرکت نفت ایران و انگلیس را تشکیل داد و در لندن به ثبت رساند.
1293 با آغاز جنگ جهانی اول، بی طرفی ایران از سوی متفقین نادیده گرفته شد و از چند طرف خاک ایران مورد تجاوز قرار گرفت. روسیه و انگلستان که در جرگه متفقین بودند، طبق قرارداد تقسیم ایران به مناطق نفوذ در شمال و جنوب ایران، این مناطق را به طور رسمی به اشغال خود درآوردند.
1294 امضای یک قرارداد محرمانه نظامی فیمابین آلمان و ایران
1298 انعقاد قرارداد استعماری وثوق الدوله ـ کاکس
1299 عهدنامه مودت ایران و شوروی
1301 قوام به فکر استفاده از مستشاران امریکایی افتاد و با توصیه شوستر، مستشار سابق امریکا در ایران، یک هیئت از مستشاران مالی و شهرداری امریکا به مدت پنج سال برای خدمت در ایران استخدام شدند.
1314 قطع رابطه سیاسی ایران با امریکا در پی توهین به وزیر‎مختار ایران در امریکا در سال 1317، رئیس جمهور امریکا (روزولت) با اعزام یک هیئت سیاسی به ایران، از بازداشت وزیر‎مختار ایران در آن کشور عذرخواهی نمود و روابط سیاسی دو کشور دوباره برقرار گردید.
1316 وزرای خارجه ایران، ترکیه و افغانستان پیمان عدم تعرض و دوستی، مشهور به «پیمان سعدآباد» را با حمایت و هدایت پشت پرده انگلستان امضا کردند.
1317 قطع روابط سیاسی با فرانسه در پی توهین مطبوعات فرانسه به رضاخان. قطع رابطه ایران با فرانسه به مدت یک سال و نیم ادامه داشت تا اینکه رئیس جمهور فرانسه با اعزام هیئتی به ایران از رضاخان عذرخواهی نمود.
1320 در جریان جنگ جهانی دوم، ایران توسط ارتش متفقین به اشغال درآمد.
1320 پیمان اتحاد سه جانبه ایران با اشغالگران (شوروی و انگلستان) منعقد شد.
1324 کنفرانس سه جانبه متفقین در تهران تشکیل شد.
1324 اعلان جنگ ایران به آلمان و الحاق به اعلامیه ملل متحد
1325 تا 1329 بحران در روابط ایران و شوروی در پی رد توافقنامه سه ماده ای قوام ـ سادچیکوف، مجلس ایران واگذاری هر نوع امتیاز نفت یا ایجاد هرگونه شرکتی را که بیگانگان در آن سهیم باشند، مردود اعلام کرد.
1328 دولت ایران در زمان نخست وزیری محمد ساعد مراغه داری، رژیم اشغالگر قدس را به صورت دو‎فاکتو به رسمیت شناخت.
1331 به دنبال شکست انگلستان در دیوان لاهه بر سر ملی شدن صنعت نفت ایران، سفارت انگلستان در تهران تعطیل و کارکنان آن از ایران اخراج شدند.
1332 طراحی کودتای 28 مرداد توسط امریکا و انگلیس
1332 نمایندگان پنج شرکت بزرگ نفتی امریکایی، شرکت نفت انگلستان و شرکت های فرانسوی و هلندی در لندن گرد آمدند و درباره نفت ایران و تقسیم آن به تفاهم رسیدند و کنسرسیوم نفت ایران تشکیل شد.
1336 اولین قرارداد فروش نفت ایران به رژیم صهیونیستی به طور رسمی با آن کشور امضا شد.
1337 انعقاد موافقتنامه دوجانبه دفاعی بین ایران و امریکا
1339 پنج کشور ایران، ونزوئلا، عربستان سعودی، عراق و کویت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) را در بغداد تشکیل دادند.
1339 جان اف کندی، رئیس جمهور امریکا، به شاه ایران فشار آورد که اصلاحات اجتماعی در ایران ضروری است و برای این منظور علی امینی را برای نخست وزیری پیشنهاد کرد و شاه برخلاف میل باطنی خود، او را به نخست وزیری منصوب کرد.
1342 جانسون، رئیس جمهور امریکا، محدودیت های ایجادشده در زمان جان اف کندی در مورد ایران را از بین برد و یک وام جدید دویست میلیون دلاری برای خرید جنگ افزارهای نظامی در اختیار شاه قرار داد.
1343 تصویب لایحه امتیاز کاپیتولاسیون به شهروندان امریکایی در مجلس ایران
1344 پیمان منطقه ای بغداد با شرکت چهار کشور خاورمیانه (عراق، ایران، پاکستان و ترکیه) و انگلستان شکل گرفت. سرپرستی پیمان به انگلستان واگذار شده بود و امریکا نیز به عنوان عضو ناظر در جلسات شرکت می کرد.
1348 سیاست دو ستونی نیکسون ـ کسینجر و نقش ژاندارمی ایران
1349 با رأی سازمان ملل مبنی بر جدایی بحرین از ایران، این جزیره به طور رسمی از ایران جدا شد.
1353 با تشکیل کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و امریکا، روابط ایران و امریکا توسعه و تعمیق بیشتری پیدا کرد.
1356 با ریاست جمهوری جیمی کارتر در امریکا و اعلام محدودیت فروش تسلیحات و رعایت حقوق بشر، شاه ناچار شد فضای باز سیاسی در ایران اعلام کند.
1358 عضویت ایران در جنبش عدم تعهد
1357 تا 1358 در دوران دولت موقت، یکی از اصول سیاست خارجی ایران برقراری رابطه با امریکا و سایر دولت های غربی بود.
1358 تسخیر سفارت امریکا توسط دانشجویان انقلابی، سقوط دولت مهندس بازرگان از قدرت و قطع روابط سیاسی ایران و امریکا
1364 تا 1365 رخ دادن ماجرای مک فارلین و تلاش امریکا برای جلب کمک و حمایت ایران جهت رهایی گروگان های آن کشور در لبنان.
1367 اعلام حکم ارتداد سلمان رشدی توسط امام خمینی(ره) و قطع رابطه سیاسی با انگلستان
1367 با سفر وزیر خارجه وقت شوروی به ایران و نیز سفر آقای هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی به آن کشور، روابط ایران و شوروی به بالاترین سطح خود پس از پیروزی انقلاب اسلامی رسید.
1369 در پی پوزش انگلستان روابط دو کشور با انتشار اعلامیه ای در تهران و لندن یک بار دیگر برقرار گردید.
1370 به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، کشور روسیه متولی سیاست های پیشین آن کشور شد. با این حال، لطمه ای به روابط رو به رشد ایران و روسیه وارد نگردید. دو کشور در زمینه های ساخت نیروگاه های هسته ای، حوزه های فنی و نظامی، حمل و نقل و حل اختلاف های منطقه ای و جهان، همکاری های جدیدی را آغاز کردند که تاکنون نیز ادامه داشته است.
1376 یازده کشور اروپایی در پی اتهامات دادگاه میکونوس مبنی بر دست داشتن ایران در ترور رهبران حزب دموکرات کردستان ایران، سفرای خود را از تهران فرا خواندند.
1382 اولین مذاکره هسته ای با سه کشور اروپایی (انگلستان، فرانسه و آلمان) در کاخ سعدآباد انجام شد که منجر به انعقاد بیانیه سعدآباد گردید. به موجب آن، ایران آمادگی خود را برای بازدید بازرسان آژانس انرژی اتمی از تأسیسات اتمی خود اعلام کرد و گازدهی در سانتریفیوژهای نطنز را در راستای راستی آزمایی و اثبات صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای خود، به صورت داوطلبانه و برای مدت محدود تعلیق کرد. انگلیس و فرانسه نیز متعهد شدند از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری کنند.
4 اسفندماه 1382 توافقنامه بروکسل بین ایران و کشور‎های اروپایی به امضا رسید و ایران متعهد شد ساخت و آزمایش سانتریفیوژهای مورد نیاز برای غنی سازی را متوقف کند و ساخت قطعات یدکی سانتریفیوژهای موجود در آن زمان را نیز تعلیق کند.
24 آبان 1383 توافقنامه پاریس بین ایران و سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان به امضا رسید و به عنوان اقدامی داوطلبانه در جهت اعتمادسازی ــ و نه به عنوان یک تعهد قانونی ــ پذیرفت که کلیه فعالیت های مربوط به غنی سازی و بازفرآوری و فعالیت های مربوط به جداسازی پلوتونیم را متوقف کند و در عوض اتحادیه اروپا سعی در پذیرش ایران در سازمان تجارت جهانی نماید.
1387 تا 1389 اولین دور مذاکرات ژنو 1 تا 3 در شهر ژنو
1389 تا 1391 مذاکرات استانبول 1 و 2 در استانبول ترکیه
3 خرداد 1391 مذاکرات بغداد در شهر بغداد 29 خرداد 1391
29 خرداد 1391 مذاکرات مسکو در شهر مسکوی روسیه
1391 تا 1392 مذاکرات آلماتی 1 و 2 در قزاقستان
شهریور 1392 مذاکرات اولیه ایران با مقامات امریکایی در حاشیه اجلاس سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل
23 و 24 مهر 1392 دور جدید مذاکرات ژنو 4 به سرپرستی محمد‎جواد ظریف وزیر خارجه دولت یازدهم
آبان 1392 دور پنجم و ششم مذاکرات ژنو بین ایران و گروه 1+5 در ژنو انجام شد. این مذاکرات در سطح کم سابقه وزیران خارجه انجام شد و طرفین به یک توافق اولیه در این دور از مذاکرات دست یافتند.

منبع:  هفته نامه  پنجره شماره ۱۸۰