سه شنبه 12 تیر ,1375 2 ژوئیه ,1996 سال چهارم , شماره 1008

در هفته های اخیر دو حادثه تاسف بار پیاپی از دو جنس متفاوت, موجبی
برای مطرح شدن روابط حساس و پرنوسان کشورمان با همسایه غربی, جمهوری
ترکیه شده است. در نخستین حادثه یک دیپلمات ترکیه هنگام رانندگی در
یکی از خیابانهای تهران, موجب مرگ مادر و دختری شد و در دومین مورد,
نیروی هوایی ترکیه, ظاهرا درتعقیب ناراضیان داخلی, مناطقی مسکونی
در مرز مشترک را بمباران کرده و با کشتن 6 نفر و زخمی کردن شماری
بیشتر از اتباع جمهوری اسلامی ایران در کاشانه خودشان, خساراتی نیز
به بار آورد.
کشور ترکیه, هم در دیپلماسی ایران و هم به عنوان یک همسایه دیرینه و
پرنقش در تاریخ مشترک, برای جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت حیاتی و
استراتژیک است و روابط بااین کشور برای ما قابل چشم پوشی نیست. این
استراتژی , با وجود تنش هاو نوسانات ژرف , در 18 سال گذشته عملا نشان
داده شده است بااین همه, این نکته ای است که مقامات آنکارا نیز باید
به اهمیت آن اقرار داشته باشند.
واقعیت این است که به نظرمی رسد با توجه به حوادث اخیر و نیز
همزمان با روی کارآمدن دولت ائتلافی نجم الدین اربکان در آنکارا,
محافلی در این کشور می کوشند روابط بسیار مهم و حساس دو کشور را شاید
با هدف تحت فشار قراردادن دولت نوظهور اربکان, به تیرگی بکشانند.
البته حادثه تاسف انگیز تصادف در تهران ,به مثابه یک اتفاق
غیرعمدی ,نباید موجب تشنج در روابط دوکشور شود و با پیگیریهای
حقوقی می توان به مساله به گونه ای رضایت آمیز فیصله داد. اما
بمباران مناطق مرزی, آن هم برای چندمین بار, قاعدتا باید به برادران
ترک در آنکارا ثابت کرده باشد که برخی محافل دولتی در آن کشور,
مایل به ادامه روابط برادرانه دو کشور نیستند.
از آنجا که هیچ رابطه استراتژیک و حتی تاکتیکی یک جانبه ای در جهان
وجود ندارد, مقامات آنکارا نیز باید بدانند که با کشور مهمی چون
ایران و پیشینه چند سده ای و به ویژه تاریخ 18 ساله گذشته آن , نمی توان
به سادگی بازی کرد و آن را تابعی از روابط با ایالات متحده و اسرائیل
و چراغ های سبز یا قرمز غرب قرار داد. به همین سیاق, تیرگی روابط
ترکیه با جهان اسلام و همسایگان مسلمان خود در پی قرارداد نظامی با
رژیم صهیونیستی و تحت فشار قراردادن عراق و سوریه نیز به ورود این
کشور به جامعه اروپا و رسمیت یافتن غربی شدن ترکیه کمکی نخواهد
کرد.
با همه تحولاتی که در سالهای اخیر در روابط داخلی وبین المللی کشور
ترکیه صورت گرفته, به هرحال پیداست که درتحلیل نهایی, این کشور
یک هویت اسلامی و شرقی دارد و همچون صدها سال گذشته, باید با
همسایگان مسلمان خود همزیستی مسالمت آمیز داشته باشد. کشور ترکیه, در
غبار برخاسته از فروپاشی نظام دو قطبی, بیشترین اهمیت خود را در
برقراری پلی سیاسی, فرهنگی و جغرافیایی بین غرب مسیحی و شرق مسلمان
می یابد و این ویژگی نباید به معنای آن باشد که برای ساختن یک سوی
پل, سوی دیگر را خراب کنیم.
در این چهارچوب و از این زاویه, اینکه نزدیکی هرچه بیشتر آنکارا
به ایالات متحده و اسرائیل به زیان جهان اسلام و اعراب با چه هدفی
دنبال می شود و رفتار سیاستمداران ترکیه با عراق, سوریه, جمهوری
اسلامی ایران و حتی مصر چرا به تیرگی گراییده است, پرسشهایی است که
استراتژیستهای آنکارا باید به آن پاسخ بگویند.
این گفتار به مطبوعات داخلی توصیه نمی کند که به حوادثی نظیر تصادف
تاسف انگیز تهران نپردازند, اما انتظار می رود به این گونه حوادث
در حد خود و بنابر مصالح عالیه نظام و حکومت اسلامی بپردازند. از
سوی دیگر از مقامات ترکیه نیزانتظار می رود که مساله حساس
بمباران مناطق مرزی مشترک رادست کم نگیرند و در دفاع تمام عیار و
بی خدشه جمهوری اسلامی ایران از مرزها و اتباع خود, ذره ای تردید به
خود راه ندهند.
سعید لیلاز