سه شنبه 12 تیر ,1375 2 ژوئیه ,1996 سال چهارم , شماره 1008

عبدی سردبیر روزنامه سلام: فقدان نظام صنفی باعث می شود تا خبرنگار
فاقد پشتوانه بوده, قادر نباشد از طریق بروز خلاقیت ها, شخصیت خود را
رشد دهد فرقانی روزنامه نگار و استاد دانشگاه: وجود قوانین پیشرفته
مطبوعاتی که حق کسب اطلاع را برای روزنامه نگاران و مطبوعات به رسمیت
بشناسد و در جهت تامین آن تضمین هایی را قائل شود, ضرورت امروز جامعه
مطبوعات است مردم خبرنگار را مامور دولت می دانند و مسئولین وی را
فضولی می دانند که می خواهد دستشان را رو کند ژیلا یحیایی دانشجوی
حقوق: مطبوعات در زندگی روزمره مردم جایی ندارد, لذا ترجیح می دهم
هزینه خرید مجله و روزنامه را صرف کرایه تاکسی کنم تا در گرما
منتظر اتوبوس نباشم حاصل تلاش, مشاهدات و تحقیقات را همراه با
اضطرابی که از این سئوال نشات گرفته آیا قادر است نیازهای مخاطبینش
را پاسخ گوید, می نویسد: در تحریریه روزنامه مطالب نقد و بررسی
می شود, سپس واژه های سربی به انتظار آغشتگی به مرکب در کنار هم
می نشینند و. . . بعد روی دکه روزنامه فروشی به قضاوت قرار می گیرند.
عابرین با نگاهی به عناوین مختلف, روزنامه مورد نظر خود را انتخاب,
عده ای دیگر تنها به خواندن تیترهای روزنامه اکتفا و بعضی دیگر
بی تفاوت عبور می کنند, تا پاسی از شب تعدادی از روزنامه ها باقی
می مانند و سپس برگردانده می شوند. چرا مردم نسبت به مطبوعات آن طور
که باید علاقه و توجه نشان نمی دهند شاید باید پرسیدچرا روزنامه ها به
مردم توجه نمی کنند تا مورد علاقه آنها قرار بگیرند ! برای پاسخ به
سئوالهای فوق ضمن توجه به توقعات مردم از رسانه ها بویژه مطبوعات و
توجه به مشکلات و موانع کار مطبوعاتی ضروری است.
توقع مردم از روزنامه ها
به خواستها و نیازهای مردم توجه لازم شود, احتیاجات, مشکلات بیان
گرددو راه حلهای لازم عنوان شود, مردم احساس کنند که روزنامه ها در پی
انعکاس مشکلات مردم هستند, همراه مردمند و از مواضع آنها دفاع
می کنند, سی و چهار ساله به نظر می رسیدو می گفت کارمند است.
با قدی خمیده پشت ویترین مغازه ایستاده به قیمتها چشم دوخته است.
چادرش را بر صورت می کشد تا عرق پیشانی اش را پاک کند, می گوید: منظور
از فقرزدایی چیست وقتی هر روز بازاری ها بر قیمت اجناس اضافه می کنند
چرا روزنامه ها به این موضوع نمی پردازند.
وارد مغازه شدم. با موهایی جو گندمی. قدی بلند که میان سال به نظر
می آمد پشت پیشخوان ایستاده چهره ای درهم دارد. می گوید: چرا راجع به
رباخواری نمی نویسید. برای اینکه بتوانم چکم را پرداخت کنم از یکی از
آشنایان مبلغی خواستم گفت: با 30 درصد بهره فردا حاضر است والانه .
کنار ساختمان دادگستری و با دادنامه نویسی که ماشین تایپ را جلوی
خود گذاشته, چانه می زند, می خواهد با هزینه ای کمتر بنویسد, می گوید,
دانشجوی سال آخر مهندسی الکترونیک است, از رشوه خواری پنهانی که در
برخی از اداره ها رایج شده, هیچ کس چیزی نمی نویسد, اگر نتوانی ارتباطی
برقرار کنی, کارت را علنا انجام نمی دهند.
دانشجوئی که مسائلش در روزنامه منعکس نیست, روزنامه نمی خواند.
روزنامه ها به مسایل دانشجوئی خصوصا دانشجویانی که از شهرستان به
تهران آمده اند و در خوابگاهها زندگی می کنند, نمی پردازند.
خانم قاسمی همسر جانباز:
به در مجلس رفتیم. چند بار نامه نوشتیم, به دادمان نرسیدند. چرا یک
هیئت تشکیل نمی شود, چرا روزنامه ها بررسی نمی کنند, که تاکنون برای
خانواده های شاهد و جانباز این چشم و چراغ ملت چه کرده اند !
دست کودکش را گرفته و به همراه خود می برد. زنی میانسال که چین و
چروک سالهای زندگی بر صورتش نشسته بود گفت: زنانی که در این سالها
شوهرانشان رااز دست داده اند و تنها باید مسئولیت زندگی را بدوش
گیرند از کدام چتر حمایتی برخوردارند کدام روزنامه به مشکلات آنها
می پردازد ! ژیلا یحیایی دانشجوی حقوق: مطبوعات در زندگی روزمره
مردم جایی ندارد. ترجیح می دهم هزینه خرید مجله و روزنامه را صرف
کرایه تاکسی کنم تادوساعت; در گرما در صف اتوبوس نایستم و راحت به
مقصدم برسم.
مطبوعات از دید مردم
استاد دانشکده برق چهل ساله:
مطبوعات بر خلاف آنچه که می توانستند در زمینه های توسعه فرهنگی و
اجتماعی و اقتصادی تاثیرگذار باشند خود تاثیرپذیر جریانات روز
شدند.
پروانه اسدی دانشجوی علوم سیاسی: در تمام روزنامه ها با عناوین
مشابه روبه روهستیم, مطالب در روزنامه های مختلف تکرار می شوند. به
یک نحو و شبیه به هم واز تنوع خبری برخوردار نیستند.
دکتر زرنگار: در مقالات برخورد دو افکار, دو جناح مطرح نمی شود و
کمتر اندیشه ها در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا قضاوت را برعهده
خواننده قرار دهند.
میربهائی دانشجوی الکترونیک: من روزنامه نمی خوانم چون اطلاعاتی که
در فاصله زمانی کوتاهتری می توانم از تلویزیون و رادیو دریافت کنم,
چرا بیهوده وقتم را صرف خواندن روزنامه کنم.
امینیان دانشجوی علوم ارتباطات: در روزنامه ها به تفسیر و تحلیل
مطالب کمترپرداخته می شود. علت چگونگی و پیش بینی وقایع و اخبار
مطرح نمی شود. این نیاز خواننده همواره بی پاسخ می ماند که چرا و چگونه
رویدادی به وقوع پیوست و فرآیند تاثیرگذاری آن در آینده چیست
مریم حبیبی دندان پزشک: روزنامه ها جذابیت ندارند و سطح کیفی آنها
پایین است. مطالب آنها با نیاز زمان هماهنگ نیست. در روزهای تعطیل
که مردم فرصت بیشتری برای مطالعه دارند, روزنامه ها دراختیارشان قرار
نمی گیرد.
بدیهی است که روزنامه ها مخاطبان خاص خود را دارند, اما در برآورده
نشدن نیازمخاطبان خویش تحت تاثیر مسائل, موانع و مشکلات مشترک و
گوناگونی درفرآیند, تهیه اخبار, اطلاعات و گزارشها و.. . می باشند. این
مسائل چه به صورت برون سازمانی و درون سازمانی, خبرنگاران ,
روزنامه نگاران و جامعه مطبوعاتی را تحت تاثیر قرار می دهد.
عوامل برون سازمانی
الف استرس و فشار روحی خبرنگار
زنگ تلفن سرویس خبر روزنامه به صدا در می آید, حادثه ای درآستانه
وقوع است و مردم علاقه مند به اطلاع و آگاهی ازرویداد. با صلاحدید و
توافق دبیرسرویس, خبرنگار عازم می شود. کشمکشهای ذهنی برای بدست
آوردن اطلاعات, فکر خبرنگار را به خود مشغول می کند و در مقابل ,
مسئولین و مردم در قبال دادن اطلاعات به خبرنگار دردسرهای گوناگونی
را در ذهن برای خود تداعی می کنند. مردم او را مامور دولت می دانند, و
مسئولین خبرنگار را فضولی می دانند که می خواهد دستشان را رو کند,
اطلاعات صحیح به خبرنگار نمی دهند یا خبرها و اطلاعاتشان ناقص اند, ولی
خبرنگار صادق و سمج است و در مقابل این جریان که نمی خواهند اطلاعات
بدهند, می ایستد تا کسب خبر کند و گاه مورد ضرب و شتم واقع شود. اما
او به جریان آزاد اطلاعات متعهد است تا همه رشد کنند.
آقای رامین سلیمانی, روزنامه نگار در این باره چنین می گوید:
مردم علاقه ای به دادن اطلاعات ندارند و واکنشهای گوناگونی نشان
می دهند, گاهی سکوت می کنند, گاهی بی اعتنا می شوند, گاهی حاشیه
می روند, و گاهی بی اعتمادی از خود نشان می دهند.
خبرنگاری فرایند پیچیده ای است که وظیفه اش خبرسازی است. خبرنگار
یعنی مردم, یعنی مسئول. او واسطه ای است بین مردم ومسئولین
این فشار روحی تا چه زمان به همراه خبرنگار است
هدایت, عضو سرویس خبر روزنامه سلام: استرس و فشار روحی به همراه
خبرنگار است. حتی تا مدتها بعد از اینکه خبر,حروف چینی و منتشر شد.
او منتظر انعکاس رویداد مندرج در روزنامه است. منتظر برداشتها.
پاسخهای گوناگون از نهادهای دولتی و مردم در مورد خبر یا گزارش خویش
است.
ب فقدان پشتوانه قانونی, نظام صنفی:
خبرنگاری که برای تهیه یک گزارش خبری بارها مورد هجوم واقع می شود,
همواره از خود می پرسد, آیا کسی از من حمایت خواهد کرد
رامین سلیمانی: روزنامه ها آن طور که باید از خبرنگارانشان دفاع
نمی کنند. روزنامه ها و مجلات به خبرنگاران خود تنها به عنوان یک
کارمند اداری می نگرند.
فرقانی مدرس دانشگاه علامه طباطبائی و روزنامه نگار چنین می گوید:
هنوز روزنامه نگار ما به درستی نمی داند که چگونه حمایت می شود از
طریق چه مراجعی احتمالا مورد حمایت قرار می گیردو چه مصونیتهای
شغلی و حرفه ایی دارد. بهرحال این مصونیت توسط قانون تضمین نشده است.
وجود قوانین پیشرفته مطبوعاتی که حق کسب اطلاع را برای روزنامه نگاران
و مطبوعات به رسمیت بشناسد و در جهت تامین آن تضمینهائی را قائل
شود, ضرورت امروز جامعه مطبوعات است ولی اکنون اطلاعات نوعی مایملک
دولت تلقی می شود و ارائه آن در گرو اگرهای فراوان.
ج فقدان نظام صنفی
عبدی سردبیر روزنامه سلام: فقدان نظام صنفی باعث می شود تا خبرنگار
فاقد پشتوانه بوده, قادر نباشداز طریق بروز خلاقیتها, شخصیت خود را
رشد دهد. لذا خبرنگار با عدم ایفای نقش خویش در خبرسازی با محیطش
کنش و واکنش نداشته و قطع ارتباط می کند روزنامه ای که جایگاهش مشخص
نشده باشد بالتبع خبرنگار جایگاهی ندارد. روزنامه نگاری قوی شکل
نمی گیرد, انسانهای با بنیه, محقق و فرهیخته به کار نمی آیند و در
نتیجه دور باطلی ایجاد می شود که به تضعیف روزنامه ها و مطبوعات منجر
می شود و نهایتا روزنامه نگاری به عنوان یک حرفه جدی شکل نمی گیرد.
د نقش روابط عمومیهاروابط عمومی واسط و رابطی میان سازمان ,
مردم و خبرنگاران است. رابطی که جامعه را از کم و کیف فعالیتهای
سازمانی و نتایج حاصل از آن مطلع می سازد.
نقش روابط عمومیها را در ایجاد ارتباط با خبرنگاران و مسئولین
نمی توان نادیده گرفت.
امین زاده دبیر سرویس شهری روزنامه ایران می گوید: سازمانهای دولتی
از رویارویی با خبرنگاران امتناع می کنند, اخبارشان اغلب خشک و
کلیشه ای است آنهم باب میل خبرنگاران نیست از این جهت وجهه خودشان
را بین مردم از دست می دهند.
م وابستگی اقتصادی مطبوعات برآگهی از نظر اقتصادی مطبوعات
مستقیما به درامد آگیهای خودوابسته اند.
هرقدر وابستگی نشریه ای به این منبع درامد بیشتر باشدآسیب پذیرتر
است. و برعکس روزنامه ای که تعداد بیشتری خواننده وفادار داشته باشد
و بیش از درامد آگهی بر فروش خود متکی باشد از استحکام و استقلال
بیشتری برخوردار است.
منصور حکیم جوادی: اگر نشریاتی بودند که به صورت هفتگی برای آگهی
ترحیم و تسلیت چاپ می شدند, مشخص می شد چه تعدادی از مردم واقعا
روزنامه را برای خواندن و چه کسانی روزنامه را برای آگهی و جدول. . .
می خرند.
و تهیه کاغذ و ملزومات آن روزنامه ها همواره با مشکل تهیه کاغذ
مواجه اند. این بحران ناشی از بحران جهانی کاغذ است که مطبوعات
کشورمان را بی نصیب نگذاشته. روزنامه ها موظفند میزان مطالب خود را با
میزان کاغذی که در اختیارشان قرار می گیرد, منطبق کنند.
حسین قندی سردبیر روزنامه اخبار در این باره چنین می گوید:
روزنامه ها تحت تاثیر کمبود کاغذ, مطالب خود را محدودمی کنند. فقدان
دریافت سهمیه در چندی پیش باعث شد تاروزنامه اخبار در صفحات
محدودتری یعنی از 12 صفحه به 8 صفحه و نهایتا 2 صفحه منتشر شود.
تا اینکه یکی ازروزنامه ها (روزنامه همشهری) دست یاری فشرد و
مقداری کاغذ در اختیارمان قرار داد. اکنون روزنامه در چهار صفحه
منتشر می شود. در این فرایند خبرها و گزارشها کوتاهتر شدند و در حجم
فشرده ایی مطالب خود را به مخاطبان رساندند. همواره روزنامه امیدوار
است طبق درخواست خویش سهمیه ارزی اش را از وزارت ارشاد دریافت کند و
دوباره روال خودش را ادامه دهد.
ادامه دارد
افسانه خلیلی