چهارشنبه 13 تیر ,1375 3 ژوئیه ,1996 سال چهارم , شماره 1009

امین زاده دبیر سرویس شهری روزنامه ایران: سازمان های دولتی از
رویارویی با خبرنگاران امتناع می کنند, اخبارشان اغلب خشک و کلیشه ای
است و آن نیز باب میل خبرنگاران نیست حسین قندی سردبیر روزنامه
اخبار: روزنامه ها تحت تاثیر کمبود کاغذ, مطالب خود را محدود می کنند,
در این چند روزی که روزنامه دو صفحه ای منتشر شد و اکنون 4 صفحه ای
منتشر می شود مجبور شده ایم خبرها و گزارش های خود راکوتاه و فشرده
کنیم و این موضوع لطمه زیادی به مخاطبان نشریه وارد می کند عبدی
سردبیر روزنامه سلام: نشریه ای موفق است که خبرنگارش هفته ای یک
خبربنویسد, نه روزی دو تا, همچنین گزارشگرش فرصت کافی برای تحقیق و
مطالعه داشته باشد اشاره موفقیت مطبوعات در برقراری ارتباط با مردم
از یکسو به شناخت آنها از علائق, نیازها و مسائل و مشکلات مردم بر
می گردد و از سوی دیگر به سازمان مطبوعات که از عوامل درونی و برونی
تاثیر می پذیرد, مربوط می شود. دیروز در نخستین بخش این گزارش توقعات
و تصور مردم از مطبوعات و عوامل برون سازمان موثر بر کار مطبوعات
بررسی شد, امروز در آخرین بخش گزارش مشکلات درونی سازمانی مطبوعات
بررسی شده است با هم می خوانیم. عوامل درون سازمانی
الف تامین مالی فقط آن گروه را می توان روزنامه نگار حرفه ای واقعی
دانست که صرفا از راه نویسندگی امرار معاش می کنند یا عمده
درآمدهایشان از این راه تامین می شود. این گونه روزنامه نگاران دو
نوعند.
گروهی که فقط برای یک نشریه کار می کنند و گروه دیگری که درنشریات
متعدد می نویسند و به صورت ستونی یا سطری و مقاله ای دستمزد می گیرند.

اما روزنامه نگاران ما با وجود مرارتها و سختیهای گوناگون مثل دیگر
مشاغل فرهنگی از درامد ناچیزی برخوردارند به طوری که اکثریت
روزنامه نگاران تنها به یک شغل اکتفا نکرده اند.
ناصر تقی پور عضو تحریریه روزنامه ابرار, من روزنامه نگاری را
می شناسم که برای تامین نیازهای مادی سه شغل دارد, دبیری ورزش, یک
شغل دیگر و روزنامه نگاری.
خبرنگاری شغل بیست و چهار ساعته ای است که تعطیلی ندارد وبا مشقات
و پیچیدگیهای فراوان روبه رو است. فتانه آل علی عضو تحریریه روزنامه
ایران: یک خبرنگار قبل از هر چیز باید تامین مالی باشد.
خبرنگاری که محتاج مخارج روزمره باشد کمتر می تواند رسالتش را برای
روشن کردن افکار عمومی انجام دهد.
عبدی سردبیر روزنامه سلام درباره پایین بودن درامدروزنامه نگاران و
تاثیر آن در فرایند کار مطبوعات می گوید:
نشریه ای موفق است که خبرنگارش هفته ای یک خبر بنویسد نه روزی دو
تا, همچنین گزارشگرش فرصت کافی برای تحقیق ومطالعه داشته باشد.
درامد روزنامه نگار که پایین باشد موجب می شود افراد سطحی, در روزنامه
کار کنند, مطالب سطحی بنویسند. برای مطالب سطحی هم پول زیادی تعلق
نمی گیرد, یعنی مخاطب در قبال مطالب سطحی حاضر نیست بهاء زیادی
بپردازد. از جهتی دیگر; پولی که برای روزنامه خرج می شود, پولی نیست
که یک خبرنگار در روزنامه کار کند. خبری را تولید کند که نیاز آن را
براورده کند. همان کسی که مخاطب روزنامه است, حاضر نیست با این وضع
در نشریه ای قلم بزند.
ب متکی بودن به خبرگزاریها ونیاز مبرم به متخصصان و مفسران در
روزنامه
با وجود مشکلات و مرارتهای بسیار در راه تنظیم و تهیه خبر, بیشتر
روزنامه ها متکی به استفاده ازخبرگزاریها برای دریافت اطلاعات و
اخبار هستند. خبرنگاران ترجیح می دهندبه جای, به جان خریدن مشکلات
خبری, چشم انتظار اخبار تلکس دریافتی از خبرگزاری باشند.
منصور حکیم جوادی عضو تحریریه روزنامه همشهری:
روزنامه ها از یک منبع واحد خبری استفاده می کنند, خبر را از روی
تلکس دریافت می کنند و بدون تحلیل و تفسیر به چاپ می رسانند که منجر
به یکنواختی روزنامه ها شده است.
اینجاست که خبرسازی مفهوم خود را ازدست می دهد و باعث عدم تنوع و
داشتن نگاه یکسان به مسائل و رویدادهای مختلف می شود, در نتیجه
مطبوعات یکدست, یکجور, و عین هم به چشم می آیند.
حسین قندی سردبیر روزنامه اخبار درمقاله خود در فصلنامه رسانه
چنین می گوید:
روزنامه ها و مجلات که هزینه اعزام خبرنگاران خود به محل واقعه را
متقبل می شوند, صرفا در انتظار دریافت خبرنیستند, زیرا که رادیو
تلویزیون سریع تر از آنها خبر را به آگاهی عموم رسانده اند, بلکه
می خواهند خبرنگاران تجزیه و تحلیل و تفسیر را ارسال کنند. خبرنگار
باید رشته مورد علاقه خود را بیابد و در آن زمینه معلومات خود را بالا
ببرد.
ج اعمال دیدگاه غیر تخصصی سلیقه ای بودن حرفه روزنامه نگاری و
اعمال دیدگاههای غیر تخصصی در محیط مطبوعات منجر به کم تجربگی و
کمبود تواناییهای حرفه ای در جامعه روزنامه نگاری است.
امین زاده: تعداد روزنامه نگاران حرفه ای که بتوانند با نفس و کلامشان
با خواننده ارتباط صمیمی برقرار کنند و مخاطبین احساس کنند که
روزنامه ارتباط نزدیکی با مسایل آنها دارد, بسیار کم است. مطالب در
روزنامه با نثر و بیانی کاملا خشک و رسمی, و خارج از علم
روزنامه نگاری نوشته می شود و قادر نیست به طور مطلوب با مخاطبین
ارتباط برقرار نماید.
روزنامه باید به زبانی در آید که کم سوادترین و با سوادترین خواننده
برداشت لازم و بهره کافی را ببرند. روزنامه نگاران ما اغلب از این
مهارت بی بهره اند.
یک نظر سنجی علمی از 315 روزنامه نگار ایرانی نشان می دهد که متوسط
سابقه فعالیت مطبوعاتی روزنامه نگاران ایرانی 8,1 سال است و از میان
این 315 نفر, دارندگان مدارک دانشگاهی روزنامه نگاری و خبری 7,3
درصد, علوم ارتباطات 6,7 درصد, زبان و ادبیات فارسی 5,7 درصد,
جامعه شناسی , مردم شناسی و علوم اجتماعی 4,8 درصد, رشته های فنی و
مهندسی 4,8 درصد, ادبیات فارسی و زبان شناسی 3,2 درصد, روان شناسی و
علوم تربیتی 2,9 درصد, پزشکی و رشته های مرتبط 2,5 درصد بوده است .
34,1 درصد از روزنامه نگاران فاقدتحصیلات مرتبط با حرفه نیز دوره های
کوتاه مدت آموزش روزنامه نگاری راگذرانده اند.
نتیجه
حال این سوال مطرح است که چگونه می توان بر این نارسایی تاریخی
اجتماعی به نحو واقع بینانه ای فایق آمد و توان نهفته جامعه را در
جهت بالندگی اطلاع رسانی و تولید و توزیع مناسب و شایسته اطلاعات در
چارچوب مطبوعات به خدمت گرفت
فرقانی: برای اینکه مطبوعات بتوانندرشد کنند و مردم اقبال مناسبی
نسبت به مطبوعات نشان دهند لازم است که مطبوعات به حیطه مسئولیتهای
اجتماعی خودشان نزدیکتر شوند. زمینه های رشد و توسعه اجتماعی را با
فراهم کردن برخورد آراء و اندیشه ها و تامین حق طبیعی مردم در کسب
اطلاع فراهم کنند.
لازم است قانون مطبوعات به نحوی که پاسخگوی مقتضیات نیاز امروز
جامعه انقلابی و اسلامی ما باشد, متحول گردد و ضمانتهای حقوقی و
قانونی لازم برای امنیت شغلی و حرفه ای روزنامه نگاران مورد ملاحظه قرار
بگیرد. شکل صنفی و حرفه ای روزنامه نگاران فعال شود و شرایط آزاد برای
فعالیت مطبوعاتی فراهم باشد تا مردم مطبوعات را از خودشان و باز
تابنده خواستها و نیازهای خود بدانند, نه اینکه نهادی وابسته به
حکومت و دولت که گوش شنوایی برای حرفهای مردم ندارند. در حال حاضر
مردم آن اطمینان و اعتماد لازم را به مطبوعات ندارند, قسمتی از آن
ناشی از پیشینه تاریخی شکل گیری مطبوعات کشور است و بخشی دیگر ناشی
از عملکرد خود مطبوعات در مقطع فعلی است.
مطبوعات نباید صرفا به سخنگویان دولت و بلندگوی اهداف و سیاستهای
او تبدیل شوند و در عین حال هم باید توجه داشت که مطبوعات در جبهه
مبارزه با دولت قرار نگرفته اند. بلکه به عنوان ناظران هوشیار و
بیدار جامعه مسئولیتشان این است که جلوی پایمال شدن حقوق اساسی و
سوء استفاده از قدرت و ثروت را در جامعه بگیرند.
مطبوعات با توجه به شرایط خاص کشوربه عنوان یک کشور در حال توسعه
که ازشرایط انقلابی سربیرون آورده است ,نقش بسیج توده های مردم ,
آگاه سازی ,هوشیاری آنها وجلب مشارکت آنها در فرآیند توسعه کشور
برعهده دارند.
بنابراین برای اینکه بتوانیم مطبوعات آزاد و مردمی داشته باشیم و
برای اینکه قادر باشیم مردم را نسبت به مطبوعات علاقه مند کنیم باید
آن کمبودها و ضعفهایی که اشاره شد را از بین برد و در واقع باور و
اعتماد عمومی را نسبت به عملکرد مطبوعات بالا ببریم.
عبدی: با تامین آزادی و قانون است که مطبوعات می توانند جایگاه خود
رابیابند.
ایجاد فرهنگ آزادی به حضور همه افراد به ویژه افرادی که غیر از ما
می اندیشند بستگی دارد. امکان پذیرنیست که همه یک جور و یک شیوه فکر و
زندگی کنند, خصوصا در جامعه ای که تقسیم کار درحال پیشرفت است.
احترام به قانون نیز شرایط مطلوب مطبوعاتی را فراهم می کند.
امین زاده: در درجه اول, آموزش روزنامه نگاران حرفه ای سپس باز کردن
کانالهای خبری برای خبرنگاران تا قادرباشند با قدرت و اعتماد
کامل بنویسندضروری است. از میان برداشتن سدها وموانع غیر رسمی و
رسمی که به صورت قانون نهادینه شده نیز از اهمیت شایانی برخوردار
است.
از تصمیم گیریهای عجولانه در موردخبرنگاران اجتناب شود, خبرنگاران,
امنیت شغلی, اقتصادی سیاسی داشته باشند. تشکل صنفی خبرنگاران
می تواندتامین کننده آموزش حین کار مطابق با آخرین دستاوردهای
آموزش روزنامه نگاری باشد. استفاده از دستاوردهای علمی در روزنامه ها,
ارتباط دائم و مرتب بین روزنامه نگاران ایران و جهان در این زمینه
حائز اهمیت است, فراموش نکنیم که مردم وقتی روزنامه می خوانند که
خودشان را در روزنامه ببینند. رامین سلیمانی: تحصیلات دانشگاهی ,
تجربه کار, علاقه و تعهد, این چهار عامل باید در کنار هم باشند تا
روزنامه نگاران مراحل پیشرفت را به تدریج طی نمایند. علاوه بر این
توجه به گنجاندن قانون سختی کار خبرنگاری در قانون کار و بازنشستگی
زودرس آنان همچنین روشن شدن حدود انتقاد و مرزهای آن در قانون
مطبوعات می تواند رونق بیشتری به این صنعت بدهد. بی تردید ارتقای
توانمندی فرهنگی و مطبوعاتی و بالا بردن مصونیت اجتماعی در برابر
تهاجمات خبری و فرهنگی استعماری, در گرو ایجاد فضای فعال و پرنشاطی
است که بتواند استعدادها و خلاقیتهای فکری جامعه را در نشر فرهنگ
اطلاع رسانی به کار گیرد و صحنه پرتکاپویی از روزنامه نگاری بیافریند.
پشتوانه چنین فضایی حمایت از منزلت اجتماعی فعالیت های مطبوعاتی
است.
افسانه خلیلی