چهارشنبه 13 تیر ,1375 3 ژوئیه ,1996 سال چهارم , شماره 1009

کرملین در آستانه دور دوم انتخابات ریاست جمهوری, به رغم دستاورد
نسبتا مثبت یلتسین در دور اول, بحران زده است. هنوز خبر پیروزی نسبی
یلتسین برزوگانف رقیب کمونیست وی داغ بود که روز 31 خرداد الکساندر
کورژاکف رئیس امنیت کرملین, میخائیل بارسوکوف رئیس خدمات امنیتی, و
اولگ سوسکووتس معاون اول ریاست جمهوری را از کار برکنار کرد.
به دنبال این اخرجها, توقیف اسرارآمیز و بازجویی کورژاکف و بارسوکوف
دستیاران نزدیک یلتسین در جریان انتخابات, از سوی پلیس آغاز شد.
کورژاکف دوست نزدیک و قدرتمند یلتسین علت بازداشتهارا حمل
چمدانهای پرپول به خارج از ساختمانهای دولتی ذکرکرده و گفته است
وقتی برای یلتسین مشخص شد که پولهامال خودشان است آزاد شدند. اما
یلتسین حرفهایی زده است که بیش از حد نگران کننده است. نظریه هایی در
این باره مطرح شده است. یکی اینکه کورژاکف, که هیچگاه نفرت خودرا
از دمکراسی پنهان نمی کرده, خواسته است در فاصله انتخابات دور اول و
دوم دست به کاری بزند تا دیگر نیازی به برگزاری دور دوم نباشد.
دیگر اینکه کورژاکف خواسته باشد قدرت الکساندر لبد راسبک و سنگین
کند. لبد ژنرال سابق در 29 خرداد به عنوان مشاور امنیت ملی
رئیس جمهوری و رئیس شورای امنیت روسیه منصوب شد. اگر هدف کورژاکف
همین بوده باید گفت به هدفش رسیده است.
احتمال سوم به واقعیت نزدیکتر است: کورژاکف خواسته است آناتولی
چوباس, لیبرال و وزیر سابق را نشانه بگیرد که در روزهای اخیر
به عنوان استراتژیست عمده یلتسین برصحنه ظاهر شده بود. چوباس اخراج
کورژاکف رابخش پایانی مبارزه علیه گروه ضد دموکراتیک کرملین
خواند و گفت کودتایی در روسیه به وقوع نخواهد پیوست. در روسیه
انتخابات برگزار خواهد شد.
حالا مساله این است: آیا گروه سه نفری آرام خواهند نشست اگر از
یلتسین روی بگردانند و با پاول گراچف مرد قدرتمند نظامی و مخالف
دیرپای لبد متحد شوند چه می شود (گراچف نیز از پست وزارت دفاع و بنا
به درخواست لبد برکنار گردید). این دار و دسته سرسخت در ارتش, پلیس ,
سازمانهای امنیتی, صنایع نظامی و همه حرکتهای مخالف یلتسین
طرفدارانی دارد, تصور آزمایش ثبات نهادین درروسیه در واقع مترادف
تصور مبارزه همه جانبه یلتسین باکاردینالهای خاکستری اوست و
بدترین زمان ممکن برای این مبارزه از دیدگاه یلتسین هم قبل از
برگزاری دور دوم انتخابات یعنی هنگامی بود که وفاداریهای افراد درون
قدرت و نزدیک به آن سخت در معرض فرسایش قرار گرفته بود.
از نخستین اثرات گسستن کورژاکف از یلتسین توسل رئیس جمهور به قدرت
جدید اما نامجرب لبد است. لبد از آن رو به کرملین رفت و مشاور
امنیتی یلتسین شد که در دور اول انتخابات , 15 درصد آرای همگانی مردم
روسیه را کسب کرد (یلتسین 35 درصد و زوگانف 32 درصد آرا, را بدست
آورده اند). هردو نامزد رقیب برای پیروزی دور دوم به آرای طرفداران
لبد نیاز حیاتی داشتند. زوگانف تا آنجا پیش رفت که به لبد به طور
ضمنی پیشنهاد پست نخست وزیری را داد در حالی که لبد در این زمینه
تجربه سیاسی ندارد اما لبد به یلتسین نزدیک شد به این امید مبهم که
چهار سال بعد جانشین وی گردد اما از سوی دیگر, یلتسین در پی اخراج
کورژاکف و گراچف ممکن است دوستان جدیدی در میان لیبرالهای مخالف آن
دو بیابد. لیبرالها یلتسین را به خاطر درگیر کردن روسیه در چچن ملامت
می کنند و گناه آن را متوجه دو نظامی اخراجی می دانند. حالا یلتسین رها
شده از نظامیان سرسخت می تواند روی حمایت گریگوری یاولینسکی اصلاح طلب
میانه رو نیز حساب کند. یاولینسکی در دور اول 7,4 درصد آرا را به خود
اختصاص داد. اگر نیمی از طرفداران لبد و سه چهام طرفداران یاولینسکی
به یلتسین رای بدهند وی در دور دوم بر زوگانف پیروز خواهد شد.