پارسا کارشناسی ارشد 1393
موضوع: پژوهش در هنر
پدیدآور: فاطمه زمانپور
استاد راهنما: محمد اعظم‌زاده
استاد مشاور: فتانه محمودی
دانشگاه مازندران، دانشکده هنر و معماری
چکیده

بعد از ظهور اسلام که سراسر ایران به دست اعراب افتاد، مردم گیلان مقاومت کرده و از ورود اعراب به خاک خویش جلوگیری به عمل آوردند. به علت آزار و اذیت امویان و عباسیان، علویان مسلمان به گیلان پناه آوردند و مورد حمایت مردم این دیار قرار گرفتند. بسیاری از این سادات در این سرزمین روی در نقاب خاک کشیدند. به پاس احترام به آنان آرامگاه‌هایی ایجاد شد. حکومتهای محلی مانند سادات کیایی در گیلان و صفویان اولین حکومت شیعی مذهب در تداوم و تقویت بقاع نقش مهمی داشتند. استان گیلان یکی از مهمترین استانهای کشور است که بیشترین بقاع در آن وجود دارد. شرق گیلان نسبت به بقیه استان از جایگاه ممتازتری برخوردار است. این بقاع از تزیینات گوناگونی برخوردارند که اکثرا خصلتهای محلی دارد. یکی از با اهمیت‌ترین این تزیینات نقاشیهای دیواری است که دارای مضامین مذهبی و آیینی هستند. هدف از این پژوهش تجزیه و تحلیل نقاشی‌های دیواری بقاع متبرکه گیلان از دیدگاه خیر و شر میباشد. در این پژوهش از منابع کتابخانه‌ای و کار میدانی استفاده شده است. حوزه مطالعاتی محدوده شرق استان گیلان می‌باشد که شامل شهرهای لاهیجان، لنگرود، آستانه و املش است. بازه زمانی دوره صفویه تا قاجار را در برگرفته است. نگارنده در این اثر نخست از حوزه اقلیمی گیلان و جایگاه آن در تقسیمات اقلیمی ایران، موقعیت جغرافیایی و جغرافیای طبیعی شهر‌های مورد مطالعه سخن گفته و سپس به معرفی بقاع متبرکه این استان پرداخته است. بعد از آن در بررسی ویژگی‌های بقاع به موضوع نقاشی‌ها و تزیینات وابسته به معماری مقابر آرامگاهی اشاره کرده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تنوع و تکثر نقوش خیر بیش از نقوش شر وجود دارد و در بین نقوش مربوط به خیر استفاده از مضامین مذهبی با تاکید بر شمایل پیامبر و روایت مذهبی ائمه بیشتر به چشم می آید.