پیشنهاده کارشناسی ارشد 1399
پدیدآور: سیمین صفری پور چافی 
استاد راهنما: سید باقر حسینی
استاد راهنما: رضا پرویزی
موسسه آموزش عالی دیلمان
چکیده

روش های آموزشی همه روزه در حال پیشرفت هستند و به گونههای بهتری تبدیل میشوند. فضاهای آموزشی باید خود را با روش‌های نوین آموزشی تطبیق دهند.در مدارس و فضاهای آموزشی چون استاندارد تهیه می‌شوند قابل استفاده با روش‌های آموزشی جدید نیستند و به همین خاطر پاسخگوی نیازهای آموزشی جدید نمی‌باشند.فرم کلاس به گونه‌ای است که فقط یک حالت را پاسخگو است و نمی‌تواند به گونه‌های متفاوت چیدمان داشته باشد. فضاهای جمعی مثل آمفی‌تئاتر و ... انعطاف پذیری کافی را ندارند تا در موقعیت‌های مختلف بتوان از آن استفاده کرد. آموختن همواره یکی از نیازها و خواسته‌های فطری بشر بوده است. نیازی که انسان، همواره جهت تامین آن، متناسب با سطح فرهنگ و تمدن زیستگاه خود، فضایی خاص، پدید آورد و یا بدون نیازمندی و تعلق به مکانی ویژه، به واسطه ی عوامل رفتاری در اجتماع و آموزش غیررسمی و عملی، پاسخگوی این نیاز بود. در جامعه ی مورد بحث این نوشتار یعنی اقوام ایرانی نیز، این مهم،جایگاهی بس دیرینه دارد. نهاد خانواده،نخستین خاستگاه مقوله ی آموزش و پرورش به شمار می آمد (کنعانی و همکاران، 1395). بشر خواهان انتقال دانش خود در زمینه های مختلف همانند مسکن، مدرسه و ... به افراد دیگر می‌باشد تا با گسترش علم ساختن، خود بنا و ساختمان و روش ساختنش در جامعه گسترش یابد و در نتیجه بیشتر پایدار بماند. پس از گذر زمان و بیشتر شدن جمعیت نیاز به داشتن محلی که برای آموزش دادن و برخورداری بیشتر افراد جامعه باشد بیشتر احساس شد و همین دلیل سر آغازی برای بوجود آمدن مدارس و دانشگاه های مختلف در این دوران امروزی شد. ولی همانگونه اشاره گردید نیازها در حال تغییر هستند و این مورد حتی در مورد آموزش و محل آنها نیز صادق می‌باشد. اهمیت معماری مدارس به دلیل اینکه بیشتر افراد جامعه در مدت زمانی که می‌تواند کم و یا زیاد باشد از مدارس به نوعی چه در قالب دانش آموز، معلم، کارمند و... استفاده می کنند کاملا آشکار است به طوریکه فقط در مورد محصلین اینگونه بیان می‌شود که افرادی که به فراگیری علوم، فنون و هنرها در مراکز آموزش عالی و دانشگاه ها موفق می‌شوند، تقریباً یک پنجم عمرخود در محیط های آموزشی سپری کرده اند(خسروجردی و محمودی، 1393). انعطاف پذیری به عنوان یک واژه کلیدی در طراحی معماری امروز و به ویژه هنگام بحث از طراحی معماری آینده به کار می‌رود تا معماری بتواند در طول زمان همچنان پاسخگوی نیازها و خواسته های کاربر خود باشد اگرچه برخی از ساختمان های امروز خود را انعطاف پذیر می نامند اما همچنان صلب و خسته کننده هستند و نتوانسته اند مفهوم انعطاف را که در راستای خواست کاربرقرار دارد با استفاده از یک سیستم مناسب به اجرا درآورند. بعضی از ساختمانها هم انعطاف پذیر طراحی نمی شوند و در طول گذر زمان دیگر پاسخگو نیستند و تخریب آن و دوباره سازی آن هزینه های بالایی را شامل می شود (اقبالی و حصاری، 1397). منظور از واژه" انعطاف پذیری" انعطاف‌پذیری فضایی و ساماندهی فضای انسان ساخت و تغییر در آن برای دست‌یابی به شرایط، نیازها و کاربست‌های جدید است. بعضی از فضاها بدون نیاز به ساماندهی مجدد، بسیاری از فعالیت ها را تامین می‌کند. بعضی دیگر از فضاها برای پاسخ به نیازهای مختلف قابل تغییرند(عینی فر، 1382). یکی از عوامل موثر تربیتی در آموزش و پرورش نوین و شیوه‌های نوین یادگیری، چگونگی معماری، کالبد و فضای مدرسه است. در تعلیم و تربیت جدید، فضای کالبدی مدرسه باید چنان باشد که به عنوان عاملی زنده و پویا در کیفیت فعالیت‌های آموزشی و تربیتی دانش‌آموزان ایفای نقش کند (موذن، 1395). امروزه همراه با تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادی و پیشرفت فن‌آوری، انعطاف پذیری به صورت یکی از معیارهای اساسی در برنامه ریزی و طراحی فضاهای آموزشی دیده می شود و با توجه به اینکه نیاز به انعطاف پذیری تا حدود زیادی در طول زمان و با تغییر نیازهای انسان تغییر می‌کند، می توان نیاز به انعطاف پذیری در فضاهای آموزشی را یکی از لازمه‌های مدارس فردا دانست (امیدی،1393). از طرف دیگر این انعطاف پذیری در فضاهای آموزشی باید به گونه ای باشد که به کیفیت محیط وکارایی آموزش و در کل به پایداری کمک کند. در لغت نامه وبستر پایداری به صورت « استفاده از منابع به شکلی که به آنها آسیب نرساند و آنها را به اتمام نرساند» معنا شده است. پایداری استفاده مؤثر و بهینه از منابع شامل طبیعت، انسان و فن آوری است، به طوری که همزمان با بر آورده شدن نیازهای امروز بشر، متضمن برآورده شدن نیازهای آیندگان نیز باشد. معماری پایدار در برخورد با پایداری کالبدی عملکردی بر این نظر است که بنا باید با تغییر شرایط استفاده کنندگان، با کمترین هزینه و کوتاه‌ترین زمان با شرایط جدید منطبق شود و دامنه وسیعتری از نیازهای گوناگون ساکنان را پاسخگو باشد. دامنه این تغییرات ممکن است مداخله کمی فراتر از جابه جایی مبلمان باشد یا آماده پذیرش مداخله هایی باشد که دگرگونی قابل توجهی را در ساختمان مسکونی یا آموزشی ایجاد می‌کنند(بایرام زاده و همکاران، 1392). "انعطاف پذیری"، از سوی دیگر، به عنوان "ترتیبات مختلف فیزیکی"، معتبر است که نه تنها برای فضاهای داخلی بلکه برای تنظیم‌های بیرونی فضا از واحد تعریف شده است. واحد آموزشی انعطاف پذیر باید بتواند، به سهولت در برابر تغییرات دوره تدریس پاسخگو باشد، سیستم‌های ساختمانی نوین در طراحی، انعطاف پذیری معینی را ممکن می‌سازند و امکان بهبود را بوجود می‌آورند، در حالیکه سیستم‌های ساختمانی متداول برای تغییر طراحی نشده اند و هر تغییر شکلی در بنا با تخریب بخش و یا گاه تمامی آن همراه خواهد بود. مزایای چنین رویکردی در طراحی قابل ملاحظه است: قابلیت استفاده برای مدت زمان بیشتری را داراست، با تجربه و مداخله کاربران مطابقت پیدا می‌کند، ماندگاری اقتصادی و اکولوژیکی بیشتری دارد (اقبالی و حصاری، 1397).