پارسا کارشناسی ارشد 1397
پدیدآور: الهام برومندی 
استاد راهنما: ایرج هاشم زاده 
استاد مشاور: محمدرضا اشرف زاده 
استاد مشاور: روح اله رحیمی
دانشگاه شهرکرد، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین
چکیده

امروزه تهیه توالی‌های بارکد برای شناسایی گونه‌ها و همچنین کشف گونه‌های جدید در حال گسترش است. به‌منظور تهیه بارکد ژنتیکی گونه‌های دریای خزر در مهرماه سال 1395 نمونه‌برداری در رودخانه‌های بارکیلی‌رود (لنگرود، استان گیلان) و چالکه‌رود (شیرود، استان مازندران) انجام شد. نمونه‌برداری با استفاده از الکتروشوکر کول‌پشتی و تور ساچوک در این دو رودخانه صورت گرفت. سپس باله سینه‌ای سمت راست بدن قطع و در الکل اتانول 96 درصد تثبیت شد و برای انجام مطالعات مولکولی به آزمایشگاه انتقال یافت. در این مطالعه 35 قطعه از ماهیان متعلق به گونه‌های Squalius orientalis، Alburnoides samii، Capoeta capoeta، Barbus lacerta، Barbus cyri، Ponticola gorlap، Ponticola syrman، Cobitis saniae، Carassius gibelio از رودخانه‌های بارکیلی‌رود (لنگرود، استان گیلان) و چالکه‌رود (شیرود، استان مازندران) برای تهیه توالی بارکد یا ژن COI مورد بررسی قرار گرفتند. پس از استخراج DNA و تکثیر ژن سیتوکروم اکسیداز زیرواحد یک (COI) محصول تکثیر شده برای توالی‌یابی به خارج از کشور ارسال شد. توالی‌های به دست آمده پس از ویرایش با استفاده از نرم‌افزار MEGA7 مورد بررسی قرار گرفت. در کنار بررسی های مبتنی بر ترسیم دارنگاره فواصل ژنتیکی K2P نیز در بین نمونه ها محاسبه شد. میانگین تمایز توالی بارکد در سطح درون‌گونه‌ای بر پایه ضریب تمایز K2P 3/0 درصد بود. نتایج نشان داد که ماهیان جنس S. orientalis گروه تک‌شجره‌ای بوده و در مقایسه با سایر گونه‌های مورد بررسی به گونه A. samii نزدیک‌تر بودند. بیشترین تمایز در بین گونه‌های P. gorlap و P. syrman (1/8 درصد) و کمترین مقدار تمایز در بین گونه‌های B. lacerta و B. cyri (صفر درصد) وجود دارد. همچنین در بین سایر گونه‌های مورد بررسی فاصله ژنتیکی بین جنس Capoeta و جنس Barbus کمتر از فاصله سایر جنس‌ها بود (2/9 درصد) و بیشترین فاصله ژنتیکی در بین جنس Squalius و جنس Ponticola (8/28 درصد) مشاهده شد.