پارسا کارشناسی ارشد 1402
پدیدآور: مریم مفیدنژاد 
استاد راهنما: اصغر زمانی 
استاد مشاور: کورش کمالی
دانشگاه گیلان، دانشکده علوم پایه
چکیده

شناسایی گونه‌های گیاهی هر منطقه بازتابی از عوامل مختلف بوم‌شناختی آن است. گیاهان بومی و انحصاری، ذخایر ژنتیکی ارزشمند هر منطقه محسوب می‌شوند و به دلیل دارا بودن صفات ریخت‌شناسی مطلوب، مقاومت به آفات و سازگاری به شرایط اکولوژیک از اهمیت خاصی برخوردارند. این پژوهش با هدف جمع‌آوری، بررسی و ارائه لیست فلوریستیکی و شناسایی ویژگی‌های زیستی و خاکشناسی گیاهان محدوده آب‌بندان ملاط و ارتفاعات مشرف بر آن در حاشیه جنوبی شهرستان لنگرود اجرا شد. آب‌بندان یک بوم‌سازگان آبی پایدار در استان‌های شمالی کشور است که نقش مهمی‌ در تامین و جبران کمبود آب اراضی شالیزاری پایین دست خود دارد. به رغم آن‌که این استان‌ها جزء پُرباران‌ترین استان‌های کشور هستند؛‌ لیکن در ماه‌هایی از سال با کمبود آب آبیاری مواجه‌اند. وسعت آب‌بندان‌های این منطقه از 0/1 تا 30 هکتار متغیر بوده و عمق آن‌ها نیز بطور متوسط 1/5 متر است. اقلیم منطقه گسترش این آب‌بندان‌ها بسیار مرطوب بوده و منابع تامین آب آنها شامل باران، آب‌های جاری، زهکش‌ها و چاه می‌باشد. نمونه‌های گیاهی از آب‌بندان، مناطق پست و جلگه‌ای اطراف و مناطق جنگلی مشرف بر آن طی دوره رویشی 1401-1400 جمع‌آوری شد. نمونه‌ها با استفاده از منابع مختلف فلور، شناسایی و پراکنش جغرافیایی گونه‌های گیاهی و شکل زیستی آن‌ها تعیین شد. از افق سطحی رویشگاه‌ها نیز نمونه خاک برداشت و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن‌ها اندازه‌گیری شد. از مجموع 250 نمونه گیاهی جمع‌آوری شده، تعداد 146 گونه گیاهی شناسایی گردید که متعلق به 60 خانواده، 127 جنس و 146 گونه گیاهی بودند. خانواده‌های گیاهی Poaceae (گندمیان) با 22 جنس و Asteraceae (کاسنیان) با 11 جنس پرجمعیت‌ترین خانواده گیاهی از نظر جنس را تشکیل دادند. همچنین Poaceae و Fabaceae (باقلائیان) با 24 و 15 گونه دارای بیشترین غنای گونه‌ای بودند. بیشترین درصد گونه‌های گیاهی منطقه دارای شکل زیستی تروفیت (29/7%) و همـی‌کریپتوفیت (26/2%) و بیشترین فراوانی پراکنش جغرافیایی، عناصر رویشـی چندناحیه‌ای (31/5%) بودند. بررسی خصوصیات خاک رویشگاه این گیاهان، نشان از یکنواختی بافت خاک (کلاس متوسط تا سبک) و نبود شوری با هدایت الکتریکی کمتر از یک دسی‌زیمنس برمتر (dS/m) بود. دامنه pH خاک از خنثی (6/78) تا به شدت اسیدی (4/03)، دامنه کربن آلی در حد بهینه و میزان N-P-K در کلاس متوسط تا غنی قرار داشتند. مطالعه فلوریستیکی منطقه ضمن افزایش شناخت آن، زمینه لازم را برای مطالعات جامع‌تر و اعمال مدیریت در این منطقه توریستی فراهم می‌نماید.