پیشنهاده کارشناسی ارشد 1403
پدیدآور: سعید رحیمی مطلق 
استاد راهنما: سیداحمد عدالت پناه 
استاد مشاور: فائزه نجاتی
موسسه آموزش عالی آیندگان، دانشکده فنی و مهندسی
چکیده

همگام با افزایش جمعیت، شهرنشینی و تمرکز صنایع، سرمایه‌ها، امکانات و خدمات شهری رشد کرده و شهرهای بزرگ به کلان شهرهای کنونی تبدیل شده و مشکلات جبران ناپذیری برای بشر پدید آمده است (موسوی و باقری کشکولی،1391: 96). بافت‌های فرسوده شامل محدوده‌هایی است که به واسطه کیفیت خاص فضایی، شرایط اجتماعی، ایمنی در برابر سوانح و بهره‌مندی اندک از خدمات عمومی، موضوع فعالیت ویژه شهرداری‌ها قرار گرفته و سازمان نوسازی به عنوان متولی آن تعیین شده است. به گواهی تجربه‌های گذشته، ساخت و ساز در بافتهای فرسوده با شرایط موجود فاقد توجیه اقتصادی است. با عنایت به سطوح وسیع بافتها و قبول این که دولت و شهرداری به تنهایی توان تصدی و اجرای عملیات نوسازی بافتها را ندارند، لازم است با اتخاذ تمهیداتی نسبت به جلب مشارکت موثر مردم در فرآیند نوسازی بافتهای فرسوده اقدام گردد(منصوری، 1385: 42). یکی از عمده‌ترین مسائل و مشکلاتی که بیشتر شهرهای جهان با آن دست به گریبانند، مخاطرات طبیعی است. مخاطرات طبیعی، به ویژه سیل و زلزله همواره سکونتگاه‌های بشر و جان انسان‌ها را تهدید می‌کند و در مدت کوتاهی می‌تواند خسارات و تلفات بسیار گسترده‌ای برجای بگذارد. در این بین، کشور ایران به دلیل قرارگیری در کمربند زلزله خیز آلپ- هیمالیا و همچنین برداشت‌های بی‌رویه از بستر رودخانه‌ها و از بین رفتن جنگل‌های انبوه و فرسایش خاک نیز از این قاعده مستثنی نمی‌باشد و یکی از حادثه‌خیزترین کشورهای دنیا در زمینه سیل و زلزله می‌باشد. بر این اساس، محیط‌های کلان شهری آن که بر روی گسل‌ها و در مسیر رودخانه‌های فصلی دائمی استقرار یافته‌اند، مانند شهر لنگرود با توجه به جذب جمعیت و تراکم، بیشترین آسیب پذیری را نسبت به دیگر نقاط دارند. از سویی عوامل و عناصر انسان ساخت و عدم رعایت اصول برنامه‌ریزی شهری در این مکان‌ها مانند تمرکز شدید ساختمانی، کمبود فضاهای باز، عدم رعایت استانداردهای لازم در اکثریت سازه ها، جمعیت زیاد، عدم رعایت سرانه کاربری‌ها، شدت آسیب پذیری و خسارت‌های ناشی از زلزله احتمالی را دوچندان می‌کند. به عنوان مثال و بر پایه این تعریف، سیل یک حادثه طبیعی است و خطر وقوع آن در یک فاصله زمانی یک صد ساله سنجیده می‌شود، چندان که هر سال یک درصد به احتمال وقوع آن (نسبت به آغاز مشخص) افزوده می‌شود. مردمی که در مناطق سیل خیز (صد ساله) زندگی می‌کنند و ساختمان‌هایی که در این نواحی ساخته می‌شوند، آسیب پذیر به شمار می‌آیند؛ زیرا فاجعه ناشی از سیل، حادثه‌ای است که انبوهی از انسان‌ها و ساختمان‌ها از آن آسیب می‌بینند(مدیریت بحران، 1383، ص 188). بنابراین ارزیابی میزان مخاطرات طبیعی به همراه تاثیر عوامل انسان ساخت در محیط‌های کلان شهری، یکی از مهمترین مسائلی است که در این پژوهش مدنظر قرار گرفته است(ساسان‌پور و همکاران، 1388: 12).