تایباد؛ یکی از کانون‌های بزرگ بیابان‌زایی در خراسان رضوی
اکبری، دانشیار دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست دانشگاه فردوسی مشهد، در خصوص وضعیت بیابان‌زایی در استان خراسان رضوی و شهرستان تایباد هشدار داد. این منطقه به دلیل عوامل مختلف طبیعی و انسانی به یکی از کانون‌های مهم بیابان‌زایی تبدیل شده است.
عوامل گسترش بیابان‌زایی در تایباد و استان خراسان رضوی
عوامل انسانی:
- چرای بیش از حد دام: فشار بیش از حد بر مراتع باعث تخریب پوشش گیاهی و تسریع بیابان‌زایی می‌شود.
- روش‌های اشتباه کشاورزی: استفاده نادرست از منابع خاک و آب، بهره‌برداری بی‌رویه و تغییر کاربری اراضی از عوامل تشدیدکننده بیابان‌زایی هستند.
- قاچاق چوب تاغ: تاغ‌زارها به عنوان سد طبیعی در برابر ریزگردها و فرسایش بادی عمل می‌کنند، اما قاچاقچیان چوب با تخریب این منابع ارزشمند، خطر بیابان‌زایی را افزایش داده‌اند.
عوامل طبیعی:
- خشکسالی و کمبود بارش: استمرار خشکسالی و کاهش نزولات جوی از مهم‌ترین دلایل گسترش بیابان‌زایی در منطقه است.
- برداشت بیش از حد از منابع زیرزمینی: کاهش سطح آب‌های زیرزمینی به دلیل بهره‌برداری بی‌رویه، شور شدن خاک و بیابان‌زایی را تشدید می‌کند.
وضعیت بیابان‌زایی در خراسان رضوی
مساحت تحت تأثیر:
- حدود ۶۰ درصد مساحت استان در شرایط شکننده، بسیار شکننده یا نسبتاً شکننده از نظر بیابان‌زایی قرار دارد.
- حدود ۳۳ درصد مساحت استان، به‌ویژه در شهرستان‌هایی مانند سرخس، خواف، قوچان، تربت‌حیدریه، سبزوار، تایباد، گناباد، بجستان، بردسکن و… با خطر زیاد و خیلی زیاد بیابان‌زایی مواجه هستند.
بحرانی‌ترین شهرستان‌ها:
- سرخس و خواف به عنوان بحرانی‌ترین مناطق استان در زمینه بیابان‌زایی شناخته شده‌اند.
نقش تاغ‌زارها در مقابله با بیابان‌زایی
- تاغ‌زارها نقش حیاتی در جلوگیری از ریزگردها و فرسایش بادی ایفا می‌کنند.
- با وجود اهمیت این منابع، قاچاق چوب تاغ‌ها تهدیدی جدی برای اکوسیستم منطقه است.
- مشارکت مردم در حفاظت از این منابع ضروری است تا از تخریب بیشتر جلوگیری شود.
راهکارها برای مقابله با بیابان‌زایی در تایباد و استان
مدیریت چرای دام:
- کنترل تعداد دام‌ها و اجرای طرح‌های مرتع‌داری برای جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی.
بهبود روش‌های کشاورزی:
- استفاده از روش‌های پایدار کشاورزی و کاهش برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی.
حفاظت از تاغ‌زارها:
- مبارزه با قاچاق چوب و ایجاد طرح‌های مشارکتی برای حفاظت از این منابع ارزشمند.
افزایش آگاهی عمومی:
- آموزش و اطلاع‌رسانی به مردم محلی درباره اهمیت منابع طبیعی و تأثیرات بیابان‌زایی.
اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی:
- کاشت گونه‌های مقاوم به خشکی و ایجاد بادشکن‌های طبیعی برای کاهش فرسایش بادی.
جمع‌بندی
شهرستان تایباد به عنوان یکی از مناطق تحت تأثیر شدید بیابان‌زایی در استان خراسان رضوی نیازمند توجه جدی است. تخریب منابع طبیعی، استمرار خشکسالی و عوامل انسانی از جمله دلایل اصلی این بحران هستند. با اجرای طرح‌های حفاظتی و مشارکت مردم، می‌توان از گسترش بیابان‌زایی جلوگیری کرد و منابع طبیعی منطقه را حفظ نمود.
پیام اصلی: مقابله با بیابان‌زایی نیازمند همکاری همه‌جانبه مردم، مسئولان و نهادهای علمی است.
نظر شما