طبقه‌بندی خلق و خوی کیرسی (Keirsey Temperament Sorter - KTS) یک پرسشنامه شخصیتی است که توسط دیوید وست کیرسی (David West Keirsey) طراحی شد و برای کمک به افراد در درک بهتر خود و دیگران مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پرسشنامه یکی از پرکاربردترین ابزارهای ارزیابی شخصیت در جهان است و ارتباط نزدیکی با شاخص نوع مایرز-بریگز (MBTI) دارد. با این حال، کیرسی بر رفتار قابل مشاهده تمرکز دارد، در حالی که MBTI بیشتر به فرایندهای ذهنی توجه می‌کند.

تاریخچه و توسعه نظریه کیرسی

• دیوید کیرسی (1921-2013)، روانشناس آمریکایی، در آثار خود به بررسی الگوهای رفتاری انسان پرداخت و آن‌ها را به چهار خلق و خو و شانزده نوع شخصیت تقسیم کرد.
• این نظریه اولین بار در کتاب “لطفاً مرا درک کن” (1978) و نسخه دوم آن “لطفاً مرا درک کن II” (1998) معرفی شد.
• کیرسی برای توسعه نظریه خود از آثار بقراط، افلاطون، ارسطو و همچنین نظریات مدرن مانند کارل یونگ، ارنست کرچمر، ویلیام شلدون و دیگران الهام گرفت.
• او شانزده تیپ شخصیتی مایرز-بریگز را در چهار گروه خلق و خو سازماندهی کرد: صنعتگر (Artisan)، نگهبان (Guardian)، ایده‌آلیست (Idealist) و منطقی (Rational).

چهار خلق و خوی کیرسی

کیرسی چهار خلق و خوی اصلی را تعریف کرد که هر کدام به دو دسته (نقش) و سپس به چهار نوع شخصیت تقسیم می‌شوند. این خلق و خوها عبارتند از:

1. صنعتگر (Artisan)

ویژگی‌ها:

• ملموس، سازگار و عمل‌گرا.
• به دنبال انگیزه و فضیلت هستند و به تأثیرگذاری بر دیگران اهمیت می‌دهند.
• در تاکتیک‌ها و حل مسائل عملی مهارت دارند.
• عیب‌یابی، چابکی و استفاده از ابزارها از نقاط قوت آن‌هاست.

تیپ‌های شخصیتی مرتبط (SP):

• آهنگساز (Composer - ISFP): حساس، خلاق و هنرمند.
• خلاق (Crafter - ISTP): تحلیل‌گر، منطقی و ماهر در استفاده از ابزار.
• اجراکننده (Performer - ESFP): پرانرژی، اجتماعی و سرگرم‌کننده.
• مروج (Promoter - ESTP): جسور، ماجراجو و متقاعدکننده.

2. نگهبان (Guardian)

ویژگی‌ها:

• مشخص، سازمان‌یافته و مسئولیت‌پذیر.
• به دنبال امنیت و تعلق هستند و به وظایف و مسئولیت‌ها اهمیت می‌دهند.
• در تدارکات و مدیریت منابع مهارت دارند.

تیپ‌های شخصیتی مرتبط (SJ):

• بازرس (Inspector - ISTJ): دقیق، قابل اعتماد و منظم.
• محافظ (Protector - ISFJ): مهربان، وفادار و مراقب دیگران.
• ارائه‌دهنده (Provider - ESFJ): اجتماعی، دلسوز و حامی.
• سرپرست (Supervisor - ESTJ): مدیر، عمل‌گرا و سازمان‌دهنده.

3. ایده‌آلیست (Idealist)

ویژگی‌ها:

• انتزاعی، دلسوز و الهام‌بخش.
• به دنبال معنا و اهمیت در زندگی هستند و به رشد شخصی و هویت منحصر به فرد خود اهمیت می‌دهند.
• در دیپلماسی و ارتباطات انسانی مهارت دارند.

تیپ‌های شخصیتی مرتبط (NF):

• قهرمان (Champion - ENFP): خلاق، پرانرژی و خوش‌بین.
• مشاور (Counselor - INFJ): شهودی، دلسوز و بینش‌مند.
• شفادهنده (Healer - INFP): حساس، ایده‌آل‌گرا و همدل.
• معلم (Teacher - ENFJ): الهام‌بخش، اجتماعی و متقاعدکننده.

4. منطقی (Rational)

ویژگی‌ها:

• منطقی، تحلیلی و هدف‌گرا.
• به دنبال دانش، شایستگی و تسلط بر مهارت‌ها هستند.
• در استراتژی و حل مسائل پیچیده مهارت دارند.

تیپ‌های شخصیتی مرتبط (NT):

• معمار (Architect - INTP): تحلیل‌گر، خلاق و منطقی.
• مغز متفکر (Mastermind - INTJ): برنامه‌ریز، هدف‌گرا و بینش‌مند.
• مخترع (Inventor - ENTP): خلاق، نوآور و کنجکاو.
• فیلدمارشال (Fieldmarshal - ENTJ): رهبر، سازمان‌دهنده و عمل‌گرا.

تفاوت کیرسی و مایرز-بریگز

مایرز-بریگز (MBTI):

• بر عملکردهای شناختی یونگ تمرکز دارد (تفکر، احساس، شهود و حس).
• به فرآیندهای ذهنی و درونی افراد توجه می‌کند.

کیرسی:

• بر رفتار قابل مشاهده تمرکز دارد.
• افراد را بر اساس نحوه استفاده از کلمات و ابزارها طبقه‌بندی می‌کند.
• شانزده تیپ شخصیتی را در چهار خلق و خوی سازمان‌دهی می‌کند.

چهار نقش تعاملی کیرسی

کیرسی در کتاب “مغزها و مشاغل” (2008)، نقش‌های تعاملی افراد را در تعاملات رو در رو به چهار گروه تقسیم کرد:

1. نقش‌های سازمانی فعال:

آغازگر (Expressive and Directive):

• فیلدمارشال (ENTJ)، سرپرست (ESTJ)، مروج (ESTP)، معلم (ENFJ).
• پیشگیرانه و دستوری هستند.

مدعی (Attentive and Directive):

• مغز متفکر (INTJ)، بازرس (ISTJ)، خلاق (ISTP)، مشاور (INFJ).
• رقابتی و هدف‌گرا هستند.

2. نقش‌های پرسشگر واکنشی:

همکار (Expressive and Informative):

• مخترع (ENTP)، ارائه‌دهنده (ESFJ)، اجراکننده (ESFP)، قهرمان (ENFP).
• مشارکتی و اجتماعی هستند.

پاسخ‌دهنده (Attentive and Informative):

• معمار (INTP)، محافظ (ISFJ)، آهنگساز (ISFP)، شفادهنده (INFP).
• سازگار و حمایتی هستند.

کاربردهای نظریه کیرسی

روانشناسی فردی:

• کمک به درک بهتر نقاط قوت و ضعف شخصیتی.
• بهبود خودآگاهی و رشد فردی.

روابط میان‌فردی:

• پیش‌بینی نحوه تعامل افراد با یکدیگر.
• بهبود روابط شخصی و حرفه‌ای.

مدیریت و سازمان:

• استفاده از تیپ‌های شخصیتی برای تشکیل تیم‌های کاری مؤثر.
• افزایش بهره‌وری و رضایت شغلی.

آموزش و مشاوره:

• کمک به مربیان و مشاوران برای درک بهتر دانش‌آموزان و مراجعان.

جمع‌بندی

طبقه‌بندی خلق و خوی دیوید کیرسی، یکی از جامع‌ترین و پرکاربردترین نظریه‌های شخصیت‌شناسی است که افراد را بر اساس رفتارهای قابل مشاهده و الگوهای رفتاری طبقه‌بندی می‌کند. این نظریه با ارائه چهار خلق و خو و شانزده تیپ شخصیتی، به افراد کمک می‌کند تا خود و دیگران را بهتر درک کنند و روابط مؤثرتری برقرار کنند.

نظریه کیرسی با تمرکز بر عملکردهای رفتاری و اجتماعی، نقش مهمی در حوزه روانشناسی، آموزش، مدیریت و مشاوره دارد و همچنان یکی از ابزارهای محبوب برای ارزیابی شخصیت در سراسر جهان است.