شانزلیزه تهران؛ خیابان لاله‌زار، پاخور پادشاهان و جایگاه فرستاده ناپلئون
خیابان لاله‌زار، یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های تهران، قدمتی به درازای تاریخ تحول پایتخت دارد. این خیابان که روزگاری تنها یک باغ خارج از حصار طهماسبی بود، به‌مرور به یکی از شلوغ‌ترین و پررفت‌وآمدترین خیابان‌های تهران تبدیل شد. لاله‌زار، در دوران خود، مدرن‌ترین خیابان تهران به‌حساب می‌آمد و بسیاری از اولین تجربه‌های مدرنیته را در حافظه تاریخی خود ثبت کرده است.
تاریخچه لاله‌زار: از باغی دنج تا خیابانی مدرن
لاله‌زار در ابتدا باغی سرسبز و محل تفریح پادشاهان قاجار بود. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که این باغ پیش از سال ۱۱۹۰ خورشیدی وجود داشته است. در دوران فتحعلی‌شاه قاجار، باغ لاله‌زار به محل اقامت رئیس هیئت اعزامی ناپلئون بناپارت تبدیل شد. با توسعه شهر تهران، این باغ و اراضی اطراف آن نیز به بخشی از محدوده پایتخت تبدیل شدند.
تأثیر ناصرالدین‌شاه و ساخت خیابانی به سبک شانزلیزه
در سال ۱۲۵۲ خورشیدی، ناصرالدین‌شاه قاجار در سفری به فرنگ، از تماشای خیابان شانزلیزه پاریس به وجد آمد. او پس از بازگشت به ایران، دستور داد باغ لاله‌زار به مبلغ ۹۰ هزار تومان فروخته شود و مسیری از میان این باغ کشیده شود تا خیابانی شبیه به شانزلیزه در تهران ساخته شود. این خیابان به سبک خیابان‌های اروپایی طراحی شد و به‌سرعت به نماد نوگرایی و مدرنیته در تهران تبدیل شد.
اولین‌های خیابان لاله‌زار
خیابان لاله‌زار، میزبان بسیاری از اولین‌های تهران بود:
- اولین سیم تلگراف: این سیم از باغ لاله‌زار کشیده شد.
- اولین چراغ گاز تهران: شب‌های لاله‌زار با این چراغ‌ها روشن شد.
- اولین سالن سینما: اولین تجربه سینما در تهران در این خیابان شکل گرفت.
- اولین مغازه گل‌فروشی: لاله‌زار محل افتتاح اولین گل‌فروشی تهران بود.
- اولین خط واگن اسبی: برای گشت‌زنی در خیابان لاله‌زار، خط واگن اسبی راه‌اندازی شد.
علاوه بر این، در غرب باغ لاله‌زار، محله‌ای به نام محله دولت به‌عنوان یکی از زیباترین و جدیدترین محله‌های مسکونی تهران ساخته شد.
لاله‌زار؛ شانزلیزه تهران
لاله‌زار در دوران مشروطه به اوج رونق خود رسید و تا پایان عصر قاجار، یکی از مهم‌ترین نقاط گردشگری و فرهنگی پایتخت بود. در دوره پهلوی نیز این خیابان به‌عنوان شانزلیزه تهران شناخته می‌شد و نماد نوگرایی و هنر ایران بود. خیابانی که ترکیبی از هنر و تجارت را در دل خود جای داده بود:
- تئاترها و سینماها
- رستوران‌ها و کافه‌ها
- ویترین مغازه‌های مدرن
این خیابان، محل رفت‌وآمد مردم، هنرمندان، تجار و حتی پادشاهان بود.
لاله‌زار امروز؛ یادگارهایی از گذشته
امروزه از آن لاله‌زار قدیم، تنها خانه امین‌السلطان یا همان خانه و باغ اتحادیه باقی مانده است. این خانه که روزگاری در معرض تخریب قرار داشت، خوشبختانه مرمت و بازسازی شده و به‌عنوان یکی از یادگارهای تاریخی تهران حفظ شده است.
جمع‌بندی
خیابان لاله‌زار، که روزگاری به‌عنوان شانزلیزه تهران شناخته می‌شد، نه‌تنها نمادی از مدرنیته و نوگرایی در ایران بود، بلکه محل ثبت بسیاری از اولین‌های فرهنگی و اجتماعی تهران نیز به‌شمار می‌رفت. این خیابان، با تاریخچه‌ای غنی و پرماجرا، همچنان در حافظه تاریخی تهران و ایرانیان جایگاه ویژه‌ای دارد.
نظر شما